Ιστορικό βήμα με τρεις υπογραφές για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τη Μέση Ανατολή στη Δυτική Ευρώπη – Η τουρκική προκλητικότητα και η αντίδραση των ΗΠΑ
Πραγματοποιήθηκε χθες η υπογραφή της διακυβερνητικής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ για τον αγωγό EastMed. Μοιάζει να έχει περάσει μία αιωνιότητα και κάτι από το 2013, όταν ο τότε υπουργός Ενέργειας Γιώργος Μανιάτης αναφερόταν στον αγωγό, έχοντας απέναντί του την πλειονότητα του τότε πολιτικού κόσμου, που χαρακτήριζε την ιδέα ουτοπική.
Σήμερα, το ύψιστης γεωπολιτικής και γεωοικονομικής σημασίας αυτό έργο μπαίνει σε τροχιά υλοποίησης, με την έγκριση της ΕΕ. Κι αυτό επειδή προσφέρει διέξοδο για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου και ταυτόχρονα αυξάνει την ασφάλεια εφοδιασμού της Ευρώπης, μειώνοντας την ενεργειακή σχέση εξάρτησης από τη Ρωσία. Στη δεδομένη στιγμή, μάλιστα, η σημασία της κατασκευής του είναι περισσότερο πολιτική και γεωστρατηγική, παρά οικονομική.
Πρόκειται για έργο που αναβαθμίζει τον ρόλο της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης και αποτελεί το επιστέγασμα της νέας γεωπολιτικής εταιρικής σχέσης μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ. Δεν είναι απλά, δηλαδή, ένα μεγαλόπνοο σχέδιο κόστους 6 δισεκατομμυρίων ευρώ, αλλά ένα πολύπλευρο, πολυσύνθετο και μακροπρόθεσμο σχέδιο με ευρωπαϊκή σφραγίδα, το οποίο μπορεί μετά από μία πενταετία-επταετία να καλύψει το 10-15% των αναγκών της ΕΕ σε φυσικό αέριο.
Ο αγωγός θα συνδέσει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου με την ευρωπαϊκή αγορά μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας. Θα ξεκινά από το Ισραήλ και θα καταλήγει –μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας– στην Ιταλία. Η εικόνα, μάλιστα, μπορεί να αλλάξει εάν προχωρήσουν οι γεωτρήσεις σε στόχους στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις ότι και εκεί κρύβονται μεγάλα κοιτάσματα. Σε μία τέτοια περίπτωση θα μιλάμε για ακόμα μεγαλύτερη απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης και οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και του Ισραήλ, Κυριάκος Μητσοτάκης και Μπέντζαμιν Νετανιάχου ήταν παρόντες στην τελετή, κατά την οποία οι υπουργοί Ενέργειας των τριών χωρών, Κωστής Χατζηδάκης, Yuval Steinitz και Γιώργος Λακκοτρύπης υπέγραψαν τη συμφωνία. Στο Ζάππειο Μέγαρο έλαβε χώρα και η διμερής συνάντηση του Νίκου Αναστασιάδη με τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, στο περιθώριο της υπογραφής της Διακυβερνητικής Συμφωνίας για τον ενεργειακό αγωγό EastMed. Ακολούθησε η τριμερής συνάντηση Μητσοτάκη-Αναστασιάδη-Νετανιάχου.
Στη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Ισραηλινό ομόλογό του επιβεβαιώθηκε η ολοένα και στενότερη σχέση ανάμεσα στην Ελλάδα και στο Ισραήλ και συζητήθηκε η εμβάθυνση της διμερούς συνεργασίας σε πολλά μέτωπα, όπως η αμυντική βιομηχανία, οι επενδυτικές ροές και ο τουρισμός. Το πλέον σημαντικό είναι ότι το σχέδιο έχει και την θερμή υποστήριξη του αμερικανικού παράγοντα, αφού η Ουάσιγκτον θεωρεί κρίσιμο η Ευρώπη να σταματήσει να εξαρτάται ενεργειακά από τη Ρωσία, ώστε να μην είναι και πολιτικά ευάλωτη.
Τη στήριξη των ΗΠΑ στον αγωγό EastMed, μέσω της συμμετοχής της στην τριμερή συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, επανέλαβε με ανάρτησή του στο Twitter και ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ελλάδα Τζέφρι Πάιατ, σημειώνοντας την πολιτική και διπλωματική σημασία της συμφωνίας. Η τοποθέτηση του Τζέφρι Πάιατ αποτελεί μια έμμεση απάντηση στις σημερινές ανακοινώσεις της Τουρκίας για την υπογραφή της συμφωνίας EastMed.
Είχε προηγηθεί δήλωση υποστήριξης και από τον εκπρόσωπο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ: «Ελπίζουμε ότι οι υπεράκτιοι πόροι της Κύπρου θα αναπτυχθούν προς όφελος των Κυπρίων. Υποστηρίζουμε τα ποικίλα, εμπορικά βιώσιμα μέσα για να προωθήσουμε την αγορά των υπεράκτιων πόρων της Κύπρου. Εξακολουθούμε να έχουμε ανησυχίες για τις προκλήσεις της Τουρκίας στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των παράνομων γεωτρήσεων στα χωρικά ύδατα της Κύπρου, καθώς και της πρόσφατης συμφωνίας θαλάσσιας οριοθέτησης μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης».
Ο αγωγός είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τις ΗΠΑ, καθώς στην περίπτωση που καταρρεύσει οριστικά η αμερικανοτουρκική σχέση, ο άξονας αυτός θα μπορούσε να υποκαταστήσει γεωστρατηγικά τον ρόλο της Τουρκίας. Είναι, λοιπόν, λογικό να είναι ιδιαίτερα ενοχλημένος ο Ταγίπ Ερντογάν. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας Χαμί Ακσόι δήλωσε χθες ότι κάθε σχέδιο που αγνοεί τα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων για τους φυσικούς πόρους στην Ανατολική Μεσόγειο θα αποτύχει. «Ο πιο οικονομικός και ασφαλής δρόμος για την αξιοποίηση των φυσικών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο και η διανομή τους στις καταναλωτικές αγορές στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας, είναι η Τουρκία», υπογράμμισε ο Ακσόι.
Η χθεσινή τελετή αποδείχθηκε υπερκομματική, καθώς μετά από πρωτοβουλία του ίδιου του πρωθυπουργού έδωσαν το παρών στην τελετή προκάτοχοι του υπουργού Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, οι Γιάννης Μανιάτης, Πάνος Σκουρλέτης και Γιώργος Σταθάκης, σε μια κίνηση αναγνώρισης του ρόλου τους στην προώθηση του έργου.
