Η Ακαδημία Αθηνών, το αρχαιότερο πνευματικό ίδρυμα της χώρας ήρθε τις τελευταίες εβδομάδες στο προσκήνιο για διάφορους λόγους, κυρίως όμως αρνητικούς. Το ότι έγινε ακαδημαϊκός ο Προκόπης Παυλόπουλος και αντίθετα δεν έγινε ακαδημαϊκός ο σπουδαίος ποιητής Τίτος Πατρίκιος, ούτε και οι ανθυποψήφιοί του, επίσης σπουδαίοι ποιητές Νάσος Βαγενάς και Μιχάλης Γκανάς προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων.
Αντίθετα, η εκλογή του Ομότιμου Καθηγητή Γλωσσολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Χριστόφορου Χαραλαμπάκη, στην Έδρα της Γλωσσολογίας η οποία παρέμενε κενή μετά το 1941, όταν έφυγε από τη ζωή ο «πατέρας» της Ελληνικής Γλωσσολογίας Γεώργιος Χατζιδάκις (1848-1941) σχολιάστηκε πολύ θετικά.
Πότε ιδρύθηκε η Ακαδημία Αθηνών; Τα πρώτα μέλη της
Η Ακαδημία Αθηνών είναι πνευματικό ίδρυμα με στόχο την καλλιέργεια και την προαγωγή των Επιστημών, των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών καθώς και την επιστημονική έρευνα και μελέτη. Λειτουργεί ως ΝΠΔΔ και εποπτεύεται από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Το κτίριο της Ακαδημίας Αθηνών, ένα από τα τρία μέρη της «Αθηναϊκής Τριλογίας» του νεοκλασικισμού ,μαζί με τα κτίρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, σχεδιάστηκε το 1859 από το Δανό αρχιτέκτονα Θεόφιλο Χάνσεν μετά από δωρεά του Ηπειρώτη βαρόνου Σίμωνος Σίνα και ολοκληρώθηκε το 1885. Τελικά, η «Σιναία» Ακαδημία παραδόθηκε το 1887 από τον Ερνέστο Τσίλερ στον τότε πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη. Η Ακαδημία άρχισε να λειτουργεί το 1926 με τα πρώτα μέλη της να είναι διορισμένα με τη συντακτική πράξη ίδρυσης της. Πρώτος Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών ήταν ο Φωκίων Νέγρης.
Η μη εκλογή Πατρίκιου και οι αντιδράσεις
Στις 7 Απριλίου 2022 η Ακαδημία Αθηνών προκήρυξε την πλήρωση μιας (1) έδρας τακτικού μέλους στον κλάδο των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών. Την Έδρα κατείχε ως τον θάνατό της η μεγάλη ποιήτρια Κική Δημουλά (1931-2020). Τελικοί υποψήφιοι για τη θέση ήταν τρεις σπουδαίοι Έλληνες ποιητές: ο Τίτος Πατρίκιος (γενν. 1928), ο Μιχάλης Γκανάς (γενν. 1944) και ο Νάσος Βαγενάς (γενν. 1945). Ο Τίτος Πατρίκιος υπήρξε και στο παρελθόν υποψήφιος για την έδρα στην Ακαδημία και γράφτηκε ότι πιέστηκε παρασκηνιακά από ακαδημαϊκούς να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για να «διορθωθεί το λάθος του παρελθόντος». Η ψηφοφορία στην Ακαδημία όμως δεν είχε αποτέλεσμα. Ο Τίτος Πατρίκιος έλαβε μόνο 13 ψήφους ενώ για να εκλεγεί έπρεπε να πάρει τουλάχιστον 19, καθώς για να εκλεγεί κάποιος ακαδημαϊκός πρέπει να λάβει την ψήφο του 50% + 1 του συνόλου (και όχι των παρόντων) των μελών της. Ούτε όμως και οι Γκανάς και Βαγενάς έλαβαν 19 ψήφους και η ψηφοφορία κηρύχθηκε «άγονη». Θα απαιτηθεί κάποιο χρονικό διάστημα (περίπου ένα έτος) για να προκηρυχθεί εκ νέου η κάλυψη της Έδρας της Ποίησης στην Ακαδημία. Γράφτηκε και ειπώθηκε ότι για τον Πατρίκιο ανασταλτικός παράγοντας για την εκλογή του ήταν η ηλικία του, 94 έτη. Δεν το γνώριζαν αυτό όμως οι ακαδημαϊκοί που τον πίεσαν να θέσει υποψηφιότητα; Κάποιοι είπαν ότι ακαδημαϊκός είναι και ο εκατονταετής (γενν. 1922) Νικόλαος Κονομής. Βέβαια όταν εκλέχθηκε ακαδημαϊκός ο κύριος Κονομής ήταν 68 ετών. Ίσως πάντως δεν είναι τυχαίο ότι λίγες μέρες μετά τη μη εκλογή τους, οι Μιχάλης Γκανάς και Νάσος Βαγενάς τιμήθηκαν με το Παράσημο του Τάγματος του Φοίνικος, την ύψιστη τιμή της Πολιτείας, από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου…
Σφοδρές αντιδράσεις για τον Προκόπη Παυλόπουλο
Ακόμα πιο σφοδρές ήταν οι αντιδράσεις για την εκλογή του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου στην Έδρα Δημοσίου Δικαίου (Διοικητικού Δικαίου-Συνταγματικού Δικαίου) στην Τρίτη Τάξη των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών. Ο κύριος Παυλόπουλος εκλέχθηκε στη συνεδρίαση της Ακαδημίας της 13ης Οκτωβρίου 2022. Οι αντιδράσεις εστιάζονται κυρίως στα υπουργικά πεπραγμένα του κύριου Προκόπη Παυλόπουλου και στο πώς ο ίδιος ήταν ο μοναδικός υποψήφιος για την Έδρα, η οποία προκηρύχθηκε τον περασμένο Μάρτιο. Πολλοί δεν ξεχνούν ότι επί υπουργίας του, τον Δεκέμβριο του 2008, με αφορμή τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, η Αθήνα τυλίχτηκε στις φλόγες ενώ και οι αθρόες προσλήψεις στο Δημόσιο γιγάντωσαν το έλλειμμα. Ας μην ξεχνάμε και την περίφημη «συνέντευξη» που είχε καθιερωθεί τότε και έδωσε αφορμή για πολλά σχόλια περί αναξιοκρατίας και πρόσληψης των «γαλάζιων παιδιών». Αλλά και ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Προκόπης Παυλόπουλος επιτημήθηκε γιατί κατά την επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα, τον Δεκέμβριο του 2017, ο Τούρκος Πρόεδρος άνοιξε, παρουσία του κυρίου Παυλόπουλου, μέσα το Προεδρικό Μέγαρο, όλη τη βεντάλια διεκδικήσεων της Άγκυρας, δημιουργώντας έτσι ένα πρωτοφανές σκηνικό δημόσιας έντασης.
Νέος ακαδημαϊκός στην Έδρα της Γλωσσολογίας ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης
Αντίθετα η εκλογή του Ομότιμου Καθηγητή Γλωσσολογίας του ΕΚΠΑ Χριστόφορου Χαραλαμπάκη στην Έδρα της Γλωσσολογίς που παρέμενε κενή μετά τον θάνατο του Γεώργιου Χατζιδάκη το 1941 (!) αντιμετωπίστηκε με επαινετικά σχόλια. Ο Λασιθιώτης Χριστόφορος Χαραλαμπάκης με πλουσιότατο βιογραφικό, επιστημονικός υπεύθυνος του «Χρηστικού Λεξικού της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών» εκλέχθηκε πανηγυρικά με ομόφωνη απόφαση της Τάξης των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών, ακαδημαϊκός στη συνεδρίασης της Πέμπτης 20/10/2022. Ανθυποψήφιά του ήταν η Ομότιμη Καθηγήτρια Γλωσσολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών Αγγελική Ράλλη.
Αλογοσκούφης, Κατσέλη και Γιαννίτσης υποψήφιοι για την Έδρα των Οικονομικών
Έπεται και συνέχεια όμως ,καθώς εκκρεμεί η ψηφοφορία για την κάλυψη της Έδρας των Οικονομικών, υποψήφιοι για την οποία είναι οι Γιώργος Αλογοσκούφης, Λούκα Κατσέλη και Τάσος Γιαννίτσης. Θα βγει «λευκός καπνός» άραγε από την ψηφοφορία των ακαδημαϊκών ή θα παραμείνει κενή η Έδρα;
Τι γίνεται στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας;
Το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας ιδρύθηκε από τον αείμνηστο, κορυφαίο γιατρό και ακαδημαϊκό Γρηγόριο Σκαλκέα (1928-2018). Στο καταστατικό του προβλέπεται ότι τα μέλη του θα πρέπει να είναι κατά προτεραιότητα γιατροί ή βιολόγοι. Τον Ιανουάριο του 2022 δύο μέλη της Ακαδημίας Αθηνών, ο επιφανής γιατρός Χαράλαμπος Ρούσσος και ο κορυφαίος βιολόγος Γεώργιος Κόλλιας κατήγγειλαν με επιστολή τους στον εποπτεύοντα το Ίδρυμα, Υπουργό Ανάπτυξης Άδωνη Γεωργιάδη ως παράνομες τις εκλογές των μελών του νέου Δ.Σ. που είχαν γίνει αρχικά στην Πρώτη Τάξη (Τάξη των Θετικών Επιστημών) και στη συνέχεια και στην ολομέλεια της Ακαδημίας καθώς δεν επιλέχθηκε ούτε ο κύριος Ρούσσος ούτε ο κύριος Κόλλιας αλλά δύο άλλοι ακαδημαϊκοί, ο μαθηματικός Αθανάσιος Φωκάς και ο θεωρητικός φυσικός Δημήτριος Νανόπουλος. Κορυφαίοι επιστήμονες βέβαια οι οποίοι όμως δεν «ανταποκρίνονταν» στις προϋποθέσεις του Καταστατικού του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών. Τελικά την περασμένη Πέμπτη 20/10, το Συμβούλιο της Επικρατείας δικαίωσε με απόφασή του τους κύριους Ρούσσο και Κόλλια…
Επίλογος
Η Ακαδημία Αθηνών στα 96 χρόνια της ύπαρξής της έχει σίγουρα προσφέρει πολλά στον τόπο. Υπάρχουν όμως και στιγμές και γεγονότα που σίγουρα δεν τιμούν το Ανώτατο Πνευματικό Ίδρυμα της χώρας. Να σημειώσουμε ότι ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών έχει ετήσια θητεία (για το 2022 Πρόεδρος είναι ο διαπρεπής φιλόλογος Αντώνιος Ρεγκάκος) ενώ αντίθετα πενταετής είναι η θητεία του Γενικού Γραμματέα της. Από το 2020, Γενικός Γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών είναι ο επιφανής φυσικός Χρήστος Ζερεφός που διαδέχτηκε σ’ αυτή τη θέση τον κορυφαίο αρχαιολόγο και ακαδημαϊκό Βασίλειο Πετράκο.
