Με ψυχραιμία αλλά και με σχέδια αντίδρασης επί όλων των πιθανών προκλήσεων αντιμετωπίζει η Ελλάδα την επικείμενη έξοδο του τουρκικού πλωτού γεωτρύπανου «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» από το λιμάνι Τάσουτζου στην περιοχή της Μερσίνης, στις 9 Αυγούστου.
Επειτα από σχεδόν τρεις μήνες αναμονής και εφόσον, απ’ ό,τι φαίνεται, οι εργασίες επισκευής του γεωτρύπανου βαίνουν προς ολοκλήρωση, οι Τούρκοι ετοιμάζονται να αυξήσουν για μία ακόμη φορά την ένταση στη ΝΑ Μεσόγειο βγάζοντας για έρευνες το νεοαποκτηθέν και πλέον ισχυρό από τα συνολικά 4 γεωτρύπανα που διαθέτουν στον στόλο τους. Οπως ανακοίνωσε την περασμένη Τρίτη ο υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας Φατίχ Ντονμέζ, το «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» θα κάνει γεωτρήσεις «εντός τουρκικών θαλάσσιων περιοχών ευθύνης», αποφεύγοντας επί του παρόντος, ωστόσο, να γίνει πιο συγκεκριμένος ως προς την ακριβή τοποθεσία των ερευνών, σημειώνοντας πως τη θαλάσσια περιοχή που θα κινηθεί το γεωτρύπανο θα την ανακοινώσει ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την ημέρα απόπλου του πλοίου από τη Μερσίνη.
Σύμφωνα με κύκλους του Πενταγώνου, το γεγονός ότι οι αρμόδιες κυβερνητικές αρχές της Τουρκίας, ενώ προφανώς γνωρίζουν ήδη, αποφεύγουν να αναφέρουν τη θαλάσσια περιοχή όπου θα κινηθεί το γεωτρύπανο, δείχνει ότι η Αγκυρα επιδιώκει, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, να χρησιμοποιήσει την έξοδο του «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» ως διαπραγματευτικό χαρτί, προκειμένου να εκβιάσει κυρίως τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και το ΝΑΤΟ για να ικανοποιήσει ορισμένα από τα αιτήματά της, με αντάλλαγμα τη σταθερότητα στη Μεσόγειο και στη ΝΑ πτέρυγα της Συμμαχίας.
Ελληνική αντίδραση
Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική πλευρά επεξεργάζεται τρία πιθανά σενάρια, τα οποία χαρακτηρίζονται ως χαμηλής, μεσαίας και υψηλής έντασης, με ανάλογους τρόπους αντιμετώπισης της πιθανής απειλής που θα προκύψει από τη δράση του τουρκικού γεωτρύπανου και των πλοίων της συνοδείας του για τα κυριαρχικά και επικυριαρχικά δικαιώματα της χώρα μας στις θαλάσσιες περιοχές που της ανήκουν, με βάση το δίκαιο της θάλασσας και τις σχετικές διεθνείς συνθήκες. Μια πρώτη αντίδραση από την πλευρά της χώρας μας έχει ήδη υπάρξει άλλωστε, καθώς όταν ανακοινώθηκε η πρόθεση της Τουρκίας να προχωρήσει στη διεξαγωγή ερευνών μέσα στο καλοκαίρι, οι ελληνικές αρμόδιες υπηρεσίες μέσω της ΝΟΤΑΜ Α1781/22 έσπευσαν να δεσμεύσουν πέντε περιοχές για ασκήσεις του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας. Η δέσμευση των περιοχών ξεκίνησε να ισχύει από τις 21 Ιουνίου και θα διαρκέσει μέχρι και τις 7 Σεπτεμβρίου.
Ανώτατες πηγές του υπουργείου Εθνικής Αμυνας θεωρούν ότι η Τουρκία θα αποφύγει, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, να ανεβάσει σημαντικά τους τόνους στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, επιλέγοντας να περιορίσει την κίνηση του «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» σε περιοχές της ΝΑ Μεσογείου οι οποίες είτε θα βρίσκονται εντελώς εκτός, είτε στα όρια της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Πρόκειται για ένα σενάριο χαμηλής έντασης, με την αντίδραση της ελληνικής πλευράς να μην είναι ιδιαίτερα δυναμική επί του επιχειρησιακού πεδίου, δεδομένου ότι το τουρκικό σκάφος θα επιλέξει να κινηθεί είτε εντός της τουρκικής ΑΟΖ, είτε στη θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στα νότια τουρκικά παράλια και το βόρειο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου. «Το σίγουρο είναι πως σε κάθε τουρκικό πολεμικό πλοίο ή αεροσκάφος που θα επιχειρεί στην περιοχή ερευνών του γεωτρύπανου, θα αντιστοιχεί και ένα δικό μας», τονίζουν χαρακτηριστικά οι ίδιες πηγές. Στέλνοντας άλλωστε ένα ανάλογο μήνυμα προς την Αγκυρα, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε συνέντευξη που παραχώρησε την περασμένη Πέμπτη στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CNN, εξέφρασε την άποψη πως ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν «θα έκανε καλό στους πολίτες του εάν προσπαθούσε να αναζωογονήσει την τουρκική οικονομία παρά να επιχειρεί να επαναφέρει στο προσκήνιο νεοοθωμανικές επιδιώξεις». Ο κ. Μητσοτάκης τόνισε ότι η Ελλάδα θα προασπίσει την εδαφική της κυριαρχία, αλλά επιθυμεί να συνεχίσει τις συνομιλίες με την τουρκική πλευρά. «Σε κάθε περίπτωση, θα προασπίσω την εθνική μας κυριαρχία και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και αυτό δεν είναι διαπραγματεύσιμο», ξεκαθάρισε ο πρωθυπουργός.
Κυπριακή ΑΟΖ
Το δεύτερο σενάριο χαρακτηρίζεται ως μεσαίας έντασης και έχει επίσης πολλές πιθανότητες να υλοποιηθεί, αν και αφορά κυρίως την Κύπρο. Στο πλαίσιο αυτό άλλωστε εντάσσονται και οι συνεχείς επαφές που έχουν κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα τα υπουργεία Εξωτερικών και Αμυνας Ελλάδας και Κύπρου, σε μια προσπάθεια να υπάρξει ο καλύτερος δυνατός συντονισμός προκειμένου να αντιμετωπιστεί η τουρκική πρόκληση. Στη Λευκωσία βρέθηκε άλλωστε την περασμένη Πέμπτη και ο ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας. Στις συνομιλίες που είχε με τον Κύπριο ομόλογό του Ιωάννη Κασουλίδη, ο κ. Δένδιας συζήτησε τις νέες τουρκικές προκλήσεις εναντίον και των δύο χωρών, καθορίζοντας από κοινού τα επόμενα βήματα με στόχο την αποτροπή των τουρκικών προκλήσεων. Στη Λευκωσία θεωρούν σχεδόν σίγουρο πως το τουρκικό γεωτρύπανο θα επιχειρήσει να κινηθεί εντός της κυπριακής ΑΟΖ, αποφεύγοντας ωστόσο τις ήδη αδειοδοτημένες περιοχές της όπου δραστηριοποιούνται ξένοι κολοσσοί, δηλαδή τα οικόπεδα 5, 10 και 6.
Κωδικός «Λερναία Υδρα»
Το τρίτο σενάριο συγκεντρώνει, επί του παρόντος τουλάχιστον, τις μικρότερες πιθανότητες να υλοποιηθεί, δεδομένου ότι προβλέπει την έντονη και σκληρή αντίδραση της χώρας μας στο ενδεχόμενο που το τουρκικό γεωτρύπανο επιχειρήσει να εκμεταλλευθεί το παράνομο τουρκολυβικό σύμφωνο, πραγματοποιώντας επιχείρηση εξόρυξης υδρογονανθράκων εντός της Ελληνικής ΑΟΖ, νότια της Κρήτης ή των Δωδεκανήσων. Σε μια τέτοια πιθανότητα, η ελληνική απάντηση θα είναι άμεση και επί του πεδίου, ενεργοποιώντας ακόμη και το σχέδιο έκτακτης ανάγκης των Ε.Δ. με την κωδική ονομασία «Λερναία Υδρα».
Το συγκεκριμένο σχέδιο κινείται σε τέσσερα επίπεδα, με το ένα εξ αυτών να εστιάζει στην γκάμα των ενεργειών που έχει στη διάθεσή της η Ελλάδα προκειμένου να αντιμετωπίσει μια πιθανή τουρκική απειλή, η οποία θα εκφραστεί μέσω μιας προσπάθειας παράνομης έρευνας ή ακόμη και εξόρυξης υδρογονανθράκων εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Προβλέπει από τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων απέναντι σε μια ήπια τουρκική πρόκληση μέχρι και την υιοθέτηση ενός ακραίου σεναρίου, της κατάληψης πλατφόρμας πετρελαίου, στην περίπτωση που η Αγκυρα θελήσει να εγκαταστήσει πλωτό γεωτρύπανο εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας ή της ελληνικής ΑΟΖ.
Να σημειώσουμε ότι εμπνευστής του «άκρως απόρρητου» ως προς τις λεπτομέρειές του επιχειρησιακού σχεδίου «Λερναία Υδρα» ήταν ο πρώην αρχηγός ΓΕΣ Φράγκος Φραγκούλης, επονομαζόμενος και «στρατηγός-αράχνη» λόγω της δράσης του στον τομέα των πληροφοριών, ο οποίος το 2012, ως υπηρεσιακός τότε υπουργός Εθνικής Αμυνας, είχε δώσει εντολή κατάρτισης ενός σχεδίου αντίδρασης της ελληνικής πλευράς στο ενδεχόμενο ακραίων τουρκικών προκλήσεων. Το τουρκικό γεωτρύπανο «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» έχει μήκος 238 μέτρα και πλάτος 42 μέτρα, είναι 7ης γενιάς και αγοράστηκε το 2021 από τη νοτιοκορεατική Daewoo. Η Αγκυρα διαθέτει άλλα τρία γεωτρύπανα, το «Γιαβούζ», το «Κανουνί» και το «Φατίχ», τα οποία πραγματοποιούν έρευνες στη Μαύρη Θάλασσα.
