Ξεκινά αύριο η πιο ανηφορική εβδομάδα για την Ελλάδα σε ό,τι αφορά τις σχέσεις της με τους εταίρους, με πιο κρίσιμη απ’ όλες τις ημέρες μία και μόνη: την 28η Φεβρουαρίου. Και αυτό διότι τότε, με την εκπνοή του προγράμματος, η χώρα κινδυνεύει από ένα παράδοξο γεγονός: να παραμείνει το ΔΝΤ που κατέχει μόλις το 14% του ελληνικού χρέους -και μάλιστα με χειρότερο επιτόκιο- και να αποχωρήσει η Ευρωζώνη με το 86% των χρεών στα χέρια της παρά το ότι δανείζει την Ελλάδα με πολύ ευνοϊκότερους όρους.
Σύμφωνα με ευρωπαϊκούς κύκλους, οι ραγδαίες εξελίξεις που θα υπάρξουν από μια τέτοια ενέργεια αναμένεται να οδηγήσουν σε συνθήκες πίεσης τη χώρα, καθώς θα μονιμοποιηθεί η τραπεζική ασφυξία μετά τις αποφάσεις της Φρανκφούρτης την προηγούμενη εβδομάδα να μη δέχεται τα ελληνικά ομόλογα, ενώ κανείς δεν μπορεί να προβλέψει κατά πόσο θα δεχτούμε επίθεση από τις διεθνείς αγορές, αφού αναμένεται το ξύπνημα των «δαιμόνων» κατά το πρότυπο του 2010.
Οι κρίσιμες επόμενες μέρες
Σε κάθε περίπτωση, η νέα κυβέρνηση καλείται να δώσει εξετάσεις με τις προγραμματικές δηλώσεις που αρχίζουν σήμερα το απόγευμα και θα ολοκληρωθούν την Τρίτη. Το βλέμμα μάλιστα όλων είναι στραμμένο στον τόνο που θα δώσει ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας σήμερα στις 6 μ.μ. Πολιτικές ηγεσίες, κοινοτικοί αξιωματούχοι, διπλωμάτες, αναλυτές και περιμένουν να ακούσουν αν η κυβέρνηση θα ακολουθήσει ήπια φρασεολογία, γεγονός που θα ερμηνευτεί ως ενδεχόμενο συμβιβασμού, ή θα παραμείνει αμετακίνητη στις θέσεις της. Πάντως η ομιλία Τσίπρα την Πέμπτη στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσε μια πρώτη «ψυχρολουσία», όπως λένε στο «ΘΕΜΑ» έγκυρες ευρωπαϊκές πηγές.
Οποιο και αν είναι το στίγμα που θα δώσει η κυβέρνηση, πάντως, οι θέσεις της θα τεθούν στην κρίση του διεθνούς παράγοντα. Συγκεκριμένα:
■ Στις 9 και 10 Φεβρουαρίου η ελληνική κρίση θα συζητηθεί άτυπα στη σύνοδο των υπουργών Οικονομικών και των κεντρικών τραπεζιτών του G20 που πραγματοποιείται στην Κωνσταντινούπολη. Η πληροφορία ότι θα συζητηθεί η περίπτωση της Ελλάδας έγινε γνωστή από δηλώσεις του εκπροσώπου του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, Μάρτιν Γέγκερ. Μάλιστα, ο κ. Γέγκερ πρόσθεσε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να καταθέσει την πρότασή της πριν από τις 11 Φεβρουαρίου.
■ Στις 11 Φεβρουαρίου, όπως επιβεβαίωσε ο κ. Γερούν Ντάισελμπλουμ, θα διεξαχθεί έκτακτο Eurogroup. Σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, το οποίο επικαλείται δηλώσεις του κ. Γέγκερ, η Ελλάδα πρέπει να παρουσιάσει στο Eurogroup τα σχέδιά της για το πώς θα προχωρήσουν τα πράγματα μετά την 28η Φεβρουαρίου και το πώς θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα του χρέους. Στις 11 Φεβρουαρίου, όμως, η Ελλάδα θα έχει και έναν ταμειακό πονοκέφαλο, καθώς θα πρέπει να πάρει την άδεια για να αναχρηματοδοτήσει την έκδοση εντόκων γραμματίων ύψους 1,4 δισ. ευρώ. Η ΕΚΤ έκανε τα στραβά μάτια και επέτρεψε στις ελληνικές τράπεζες να καλύψουν την προηγούμενη έκδοση με τις τέσσερις συστημικές τράπεζες να βάζουν από 200 εκατ. ευρώ.
■ Στις 12 Φεβρουαρίου πραγματοποιείται στις Βρυξέλλες η Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της Ευρωζώνης. Οι διαπραγματεύσεις στο Eurogroup της 11ης Φεβρουαρίου θα απαλλάξουν τους ηγέτες από τεχνικά θέματα των ελληνικών προτάσεων. Κατά το Reuters, που επικαλείται τον εκπρόσωπο του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, «είναι απολύτως ανοιχτό τι θα γίνει μετά το τέλος του τρέχοντος προγράμματος διάσωσης». Σύμφωνα με πληροφορίες, η γερμανική πλευρά επιμένει ότι πρέπει πρώτα να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος και στη συνέχεια να ανοίξει το νέο κεφάλαιο για το τι πρόκειται να γίνει με την Ελλάδα. Αυτή είναι και η καρδιά της αντιπαράθεσης πίσω από τη δήλωση Σόιμπλε, ότι «δεν μπορέσαμε να γεφυρώσουμε τις διαφορές μας», όπως είπε μετά τη συνάντηση που είχε με τον κ. Γιάνη Βαρουφάκη. Να σημειωθεί ότι ήδη ο κ. Σόιμπλε έκλεισε την πόρτα στο πρόγραμμα-γέφυρα που ζητά η ελληνική πλευρά.
Ταυτόχρονα η ΕΚΤ, αφού τράβηξε το χαλί στην Ελλάδα οδηγώντας τις τράπεζες στον ΕLA από τις 11 Φεβρουαρίου, επειδή προεξοφλεί ότι η χώρα δεν θα καταλήξει σε συμφωνία ως τις 28 Φεβρουαρίου, διαβεβαιώνει ότι δεν πρόκειται να διακόψει τον ELA. Οι διαβεβαιώσεις της ΕΚΤ είναι όχι μόνον αναγκαίες, αλλά και καλοδεχούμενες, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να υποτιμάται το γεγονός ότι η ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών εξαρτάται πλέον αποκλειστικά από τον ELA. Εχει σημασία επίσης ότι η Ιρλανδία αναγκάστηκε να υπογράψει μνημόνιο όταν ο κ. Zαν-Kλοντ Tρισέ εκβίασε με διακοπή του ELA, όπως και ότι ο κ. Μάριο Ντράγκι έκλεισε την κάνουλα του ELA οδηγώντας σε κατάρρευση τις κυπριακές τράπεζες.
Να σημειωθεί επίσης ότι μετά την απόφαση της ΕΚΤ αρκετές αναλύσεις και εκθέσεις μεγάλων τραπεζών (Goldman Sachs, HSBC κ.ά.) αναφέρουν ότι η ΕΚΤ δεν θα βγάλει την πρίζα από τις ελληνικές τράπεζες, αλλά ταυτόχρονα επισημαίνεται το ενδεχόμενο να οδηγηθεί η χώρα σε μέτρα ελέγχου της κίνησης κεφαλαίου. Στον ίδιο λογαριασμό θα πρέπει να προσθέσουμε και τις δηλώσεις του επικεφαλής της γερμανικής Bundes Bank (BUBA) Γενς Βάιντμαν.
Ο Γερμανός τραπεζίτης, την ώρα που η ΕΚΤ προσπαθούσε να δικαιολογήσει ως συνήθη πρακτική την υπαγωγή των ελληνικών τραπεζών στον ΕLA, επισήμανε ότι πρέπει να γίνεται αυστηρός έλεγχος στην αξιολόγηση των εγγυήσεων που δίνουν οι τράπεζες για να πάρουν ELA. Οι δηλώσεις του δεν είναι παρά ένας δημόσιος υπαινιγμός ότι η χρηματοδότηση μέσω του μηχανισμού στήριξης μπορεί να μη διακοπεί, αλλά να περιοριστεί.
Προφανώς τέτοιες δηλώσεις πυροδοτούν τη φημολογία ότι σε ενδεχόμενο μετωπικής σύγκρουσης θα διοχετεύεται στις τράπεζες ρευστότητα να υποστηρίζουν τις ανάγκες των καταθέσεων, αλλά όχι επαρκής για να καλύπτει το Δημόσιο τις ανάγκες του.
Οι εκτιμήσεις είναι ότι οι πιέσεις προς την Ελλάδα θα κλιμακωθούν και θα ενταθούν σε όλους τους τόνους το επόμενο διάστημα.
Το ελληνικό πρόγραμμα λήγει στις 28 Φεβρουαρίου και την 1η Μαρτίου ξεκινά το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ. Δεν είναι δυνατόν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να βγαίνει σταθερός αγοραστής για τίτλους αξίας 60 δισ. ευρώ κάθε μήνα και ταυτόχρονα η Ελλάδα να ενεργεί ως παράγοντας αποσταθεροποίησης.
Αν οι κινήσεις της ελληνικής κυβέρνησης είναι σε τροχιά σύγκρουσης με την Ευρωζώνη, μπορεί να πιέζουν τα πορτογαλικά ομόλογα, τα εταιρικά ομόλογα σε Ισπανία, Ιταλία κ.λπ. Από την άλλη πλευρά, ξεκάθαρος στόχος των Βρυξελλών είναι να υπάρξει μια «πολιτική συμφωνία» που δεν θα τσαλακώσει τον κ. Τσίπρα, θα τηρεί όμως τους όρους των Ευρωπαίων. Παρά τη σκληρή γερμανική ρητορική, ο κ. Γιούνκερ είναι πρόθυμος να βοηθήσει ώστε η χώρα να περάσει στη νέα εποχή, υπό την προϋπόθεση όμως «η κυβέρνηση Τσίπρα να είναι αυτή που θα αιτηθεί να ισχύσει ένα νέο πλαίσιο».
Οπως τονίζει στο «ΘΕΜΑ» Ευρωπαίος αξιωματούχος με γνώση της Κομισιόν και της ΕΚΤ: «Η προσπάθεια είναι να δημιουργηθεί ένα σημείο ασφαλούς προσγείωσης της Ελλάδας για μια πιο μακροπρόθεσμη λύση». Πρόκειται για ένα σχέδιο που θα περιλαμβάνει σαφείς δεσμεύσεις από τη χώρα και το οποίο θα δίνει χώρο στην κυβέρνηση Τσίπρα για πινελιές από το δικό της πρόγραμμα, όπως για παράδειγμα το σχέδιο Βαρουφάκη για τη φοροδιαφυγή.
Μείζον και ακανθώδες είναι το θέμα των παροχών που ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τάξει αλλά -κυρίως- το γεγονός ότι η όποια λύση πλέον επείγει καθώς μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου θα πρέπει να έχει συμφωνηθεί όχι μόνο από την Ε.Ε. και την ΕΚΤ, αλλά και από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών-μελών της Ευρώπης. Σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους που έχουν εικόνα των διαπραγματεύσεων Τσίπρα πίσω από τις κλειστές πόρτες, «το ενθαρρυντικό είναι ότι δείχνει να έχει αντιληφθεί την κρισιμότητα της κατάστασης», ωστόσο εκφράζονται φόβοι πως «ό,τι είναι να κάνει πρέπει να το κάνει άμεσα».
Πέθανε η προληπτική γραμμή πίστωσης
Σκληρή στάση όλων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης απέναντι στη χώρα μας που πάει στην έκτακτη σύνοδο της 11ης Φεβρουαρίου χωρίς κανέναν σύμμαχο
«Η προληπτική γραμμή πίστωσης που είχε υποσχεθεί η Ευρωζώνη στην Ελλάδα θεωρείται πλέον μη ρεαλιστική, ενώ η χώρα σας ενδέχεται να χρειαστεί άμεσα νέα ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, σε περίπτωση που συνεχιστεί η εκροή καταθέσεων». Με αυτή τη δήλωση, αξιωματούχος του Euroworking Group που μίλησε στο «ΘΕΜΑ» ξεκαθάρισε τη στάση που πρόκειται να κρατήσει η Ευρωζώνη απέναντι σε μια πλήρως απομονωμένη Ελλάδα.
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης των τεχνοκρατών από τα 19 κράτη- μέλη της Ευρωζώνης, οι οποίοι προετοιμάζουν το έκτακτο Eurogroup της 11ης Φεβρουαρίου, τα ζητήματα που ετέθησαν στο τραπέζι για την Ελλάδα προμηνύουν μια κοινή και σκληρή στάση όλων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης έναντι μιας κυβέρνησης η οποία δεν μετράει ούτε έναν σύμμαχο στο Συμβούλιο της Ε.Ε. Σύμφωνα με πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, τα βασικά θέματα που έθεσαν οι εταίροι μας, σε μια έκπληκτη ελληνική αποστολή, αφορούσαν την άμεση ολοκλήρωση της αξιολόγησης του τρέχοντος προγράμματος από την τρόικα, την πιθανότητα ένταξης ή μη της χώρας μας σε προληπτική γραμμή πίστωσης, κάτι που πλέον θεωρείται «μη ρεαλιστικό», την πιθανότητα νέας χρηματοδότησης της Ελλάδας από την Ε.Ε., τα εναπομείναντα κεφάλαια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, καθώς και το ενδεχόμενο ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών σε περίπτωση επιδείνωσης των εκροών καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες.
Ζητήματα εξαιρετικά σύνθετα, στα οποία θα κληθούν να βρουν λύσεις οι 19 υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης μέσα στον ελάχιστο χρόνο που απομένει για μια συμφωνία με την Ελλάδα πριν την 28η Φεβρουαρίου. Σύμφωνα με πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος» από τις Βρυξέλλες, οι τεχνοκράτες του Euroworking Group θεωρούν πλέον «μη ρεαλιστική» την προληπτική γραμμή πίστωσης, λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση όπως αυτή έχει πλέον διαμορφωθεί μετά τις αντιφατικές δηλώσεις της ελληνικής κυβέρνησης και την άνοδο των spreads δανεισμού της Ελλάδας από τις διεθνείς αγορές, ενώ παράλληλα αποκλείουν την πιθανότητα περαιτέρω χρηματοδότησης με νέο πρόγραμμα βοήθειας. Αλλωστε κάτι τέτοιο θα έπρεπε να περάσει από τα εθνικά κοινοβούλια ορισμένων κρατών-μελών όπως η Ολλανδία, η Γερμανία και η Φινλανδία, της οποίας η Βουλή αναμένεται να διαλυθεί τον Μάρτιο εν όψει των εθνικών εκλογών της 19ης Απριλίου.
Στο μοναδικό σημείο στο οποίο οι τεχνοκράτες του Euroworking Group συμφώνησαν να υποχωρήσουν, έπειτα από τις εκκλήσεις της ελληνικής πλευράς, ήταν να περιμένουν την ανακοίνωση των προγραμματιστικών δηλώσεων του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στο Κοινοβούλιο, πριν ανακοινωθούν δημοσίως οι προθέσεις των 18 εταίρων μας στην Ευρωζώνη.
Συγκλίνουσες πληροφορίες από τις Βρυξέλλες προδιαγράφουν την πολύ σκληρή στάση που θα κρατήσουν οι εταίροι μας έναντι της Ελλάδας στο έκτακτο Eurogroup της 11ης Φεβρουαρίου, όπου και σκοπεύουν να απομονώσουν πλήρως την ελληνική πλευρά, η οποία άλλωστε δεν έχει σχεδόν κανένα κράτος-μέλος στο πλευρό της. Χαρακτηριστική των προθέσεων των εταίρων μας είναι η δήλωση του υπουργού Οικονομικών της Ιταλίας Πιερ Κάρλο Πάντοαν, ο οποίος δήλωσε: «Σκοπεύουμε να τηρήσουμε μια κοινή στάση έναντι της Ελλάδας».
