Οι συχνές συνομιλίες του πρωθυπουργού με τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν, οι επαφές της Αθήνας με Ιταλία, Ισραήλ, Αίγυπτο και Αυστρία, αλλά και το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων από την Ε.Ε. ασκούν ισχυρές πιέσεις στην Τουρκία – Τι περιμένουμε στο Αιγαίο μετά το τηλεφώνημα Μητσοτάκη-Ερντογάν
«Στο μυαλό σας δεν θα πρέπει να υπάρχει αμφιβολία ότι οι κινήσεις σας θα οδηγήσουν σε στρατιωτική εμπλοκή μεταξύ των τουρκικών και των ελληνικών δυνάμεων», αναφέρεται με σαφήνεια στην επιστολή του Αμερικανού προέδρου προς τον Τούρκο πρωθυπουργό. Με απόλυτο τρόπο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ απαγόρευσε στην τουρκική κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει τα αμερικανικά οπλικά συστήματα ξεκαθαρίζοντας ότι η Ουάσινγκτον δεν δίνει τη συναίνεσή της για την ανάπτυξη και την ενεργοποίηση αμερικανικών όπλων από την Αγκυρα.
Δεν πρόκειται για τη βαρυσήμαντη παρέμβαση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προς τον πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, την οποία πολλοί στην Ελλάδα αναμένουν ώστε να αποφευχθεί περαιτέρω επιδείνωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά για απόσπασμα από την περίφημη επιστολή που έστειλε ο Αμερικανός πρόεδρος Λίντον Τζόνσον στον πρωθυπουργό της Τουρκίας Ισμέτ Ινονού στις 5 Ιουνίου του 1964.
Μια σημαντική προσωπικότητα, ο τότε πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αγκυρα Ρέιμοντ Χέαρ κατέβαλε τιτάνιες προσπάθειες να πείσει την κυβέρνηση Ινονού να ακυρώσει την εισβολή στην Κύπρο, όμως ιστορικά η ματαίωση της απόφασης αποδίδεται στο σοκ που υπέστησαν οι Τούρκοι από την επιστολή του προέδρου Τζόνσον προς τον Ινονού. Δέκα χρόνια μετά την επιστολή του, οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο όπως σχεδίαζαν. Βλέπετε, το 1974 πρόεδρος των ΗΠΑ ήταν ο Ρίτσαρντ Νίξον, ο οποίος το καλοκαίρι του «Αττίλα» ήταν πολύ απασχολημένος με το σκάνδαλο Watergate.
«Θέλουμε την Αμερική του Λίντον Τζόνσον, όχι την Αμερική του Ρίτσαρντ Νίξον», είπε ο πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Κώστας Τασούλας στον πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα Τζέφρι Πάιατ. Μάλιστα, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες, κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους στις 9 Ιουνίου, ο πρόεδρος της Βουλής ενεχείρισε στον κ. Πάιατ αντίγραφο της ιστορικής επιστολής που έστειλε το 1964 ο Λίντον Τζόνσον στον Ισμέτ Ινονού.
«Αυτή την Αμερική διαβάζω, αυτή που αναλαμβάνει τις διεθνείς υποχρεώσεις της και έχει αντίληψη του παγκόσμιου ρόλου της», είπε ο κ. Τασούλας απευθυνόμενος στον πρεσβευτή των ΗΠΑ, σε μια συνάντηση που πέρασε κάτω από τα ραντάρ, ίσως επειδή την ίδια ημέρα στο απέναντι νεοκλασικό κτίριο του υπουργείου Εξωτερικών ο Νίκος Δένδιας και ο Ιταλός ομόλογός του Λουίτζι ντι Μάιο υπέγραφαν συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών.
«Θέλουμε την Αμερική του Λίντον Τζόνσον, όχι την Αμερική του Ρίτσαρντ Νίξον», είπε ο πρόεδρος της Βουλής Κώστας Τασούλας στον Αμερικανό πρεσβευτή Τζέφρι Πάιατ, κατά τη συνάντησή τους στις 9 Ιουνίου, παραδίδοντάς του αντίγραφο της ιστορικής επιστολής Τζόνσον στον Ισμέτ Ινονού, το 1964
Συχνές συνομιλίες με Μακρόν
Τις τελευταίες εβδομάδες, η ελληνική κυβέρνηση καταβάλλει προσπάθειες σε όλα τα επίπεδα να πείσει τους συμμάχους της χώρας ότι αν ο κ. Ερντογάν προβεί στη διεξαγωγή ερευνών σε περιοχή ελληνικής υφαλοκρηπίδας νότια ή ανατολικά της Κρήτης ή ανοιχτά των νήσων Ρόδου, Καρπάθου, Κάσου ή Καστελόριζου, η Αθήνα είναι δεδομένο ότι θα υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα και δεν θα επιτρέψει τη δημιουργία τετελεσμένων. «Νομίζω ότι οι βασικοί παίκτες έχουν πειστεί για τις κόκκινες γραμμές μας και πλέον αντιλαμβάνονται ότι όλο αυτό που συμβαίνει με την Τουρκία δεν είναι παίγνιο», εξηγεί στο «ΘΕΜΑ» συνομιλητής του πρωθυπουργού.
Η τηλεφωνική επικοινωνία του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο έσπασε τον πάγο μεταξύ τους, σε μια περίοδο που στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου φαινόταν να απλώνεται η ομίχλη του πολέμου. Για τον λόγο αυτό, μεταξύ πολλών κινήσεων στη διπλωματική σκακιέρα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνομιλεί συχνά με τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν.
Μεταξύ των δύο ηγετών «αποκρυσταλλώνεται μια πολύ κλειστή σχέση», κατά την έκφραση στενού συνεργάτη του πρωθυπουργού. Η μακρά συνομιλία Μητσοτάκη – Μακρόν το απόγευμα της Πέμπτης προηγήθηκε μερικές ώρες του τηλεφωνήματος μεταξύ του πρωθυπουργού και του προέδρου της Τουρκίας.
Το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων από την Ε.Ε. και η έκρηξη του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, ότι η Ελλάδα φτιάχνει «συμμαχίες του κακού» με χώρες όπως η Γαλλία, το Ισραήλ, η Αίγυπτος και η Αυστρία -τις οποίες η Αγκυρα δεν τόλμησε να κατονομάσει-, δείχνουν ότι η πίεση που έχει δημιουργηθεί στον κ. Ερντογάν είναι ισχυρή.
Δεν είναι μόνο το μεγάλο άνοιγμα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στα τρία πολεμικά μέτωπα της Λιβύης, της Συρίας και του Ιράκ. Ακόμη και ένα πιθανό πάγωμα στην εκταμίευση των δόσεων της ευρωπαϊκής βοήθειας προς την Αγκυρα θα μπορούσε να έχει αλυσιδωτές αντιδράσεις σε μια περίοδο που οι γείτονες ψάχνουν τους τουρίστες με το κιάλι.
Στην Αθήνα γνωρίζουν ότι ακόμη και το τηλεφώνημα Ερντογάν – Μητσοτάκη μπορεί να είναι απλώς ένας ελιγμός από τον πρόεδρο της Τουρκίας για να κερδίσει χρόνο χωρίς να αλλάξει τη στρατηγική του εναντίον της Ελλάδας, κατά το πρότυπο της δεκαετούς αναβολής της εισβολής στην Κύπρο με αφορμή την επιστολή του Λίντον Τζόνσον στον Ισμέτ Ινονού.
Για κάθε ενδεχόμενο, οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις βρίσκονται σε συνεχή επιφυλακή. Και όπως έδειξε η άσκηση της προηγούμενης Τετάρτης σε διεθνή ύδατα άνωθεν ελληνικής υφαλοκρηπίδας, περίπου 50 μίλια νότια της Καρπάθου, οι δοκιμές ήταν επιτυχείς και τα μηνύματα εστάλησαν σε φίλους και εχθρούς.
Η βύθιση του παροπλισμένου φορτηγού πλοίου «Εβρος» σε βάθος δύο χιλιομέτρων από επιτυχείς βολές κατευθυνόμενων βλημάτων που έριξαν από θαλάσσης η φρεγάτα «Λήμνος» και από αέρος δύο αεροσκάφη F-16, ενώ το υποβρύχιο «Πιπίνος» εκτόξευε τορπίλη μάχης, σηματοδότησε την ικανότητα των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων να προκαλέσουν πολύ σοβαρή ζημιά σε όποιον προκαλέσει επεισόδιο, χωρίς να απαιτείται να καταστραφούν οι γέφυρες της Κωνσταντινούπολης…
Τι περιμένουμε στο Αιγαίο μετά το τηλεφώνημα
«Το πολύ σημαντικό της απευθείας συνομιλίας του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Εντογάν είναι αυτό καθαυτό το τηλεφώνημα», υπογράμμισε κυβερνητικός αξιωματούχος, από τον οποίο ζητήσαμε να αξιολογήσει πόσο χρήσιμη ήταν η επικοινωνία του Ελληνα πρωθυπουργού με τον πρόεδρο της Τουρκίας
Eίναι βαρύνουσας σημασίας το γεγονός ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ταγίπ Ερντογάν μίλησαν χωρίς διαμεσολάβηση, όπως μας εξήγησε διπλωματικός παράγοντας κάνοντας ταυτόχρονα την επισήμανση ότι «με το τηλεφώνημα δεν σημαίνει ότι λύθηκε κάποιο από τα προβλήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά μετράει η δυνατότητα επικοινωνίας».
Σε μια πολύ κρίσιμη συγκυρία, με την επιθετικότητα της Αγκυρας να συνεχίζεται και να κλιμακώνεται μέρα με την ημέρα, με το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας να κατηγορεί την Ελλάδα ότι προσπαθεί να δημιουργήσει «συμμαχίες του κακού» για να την περιθωριοποιήσει μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και τον υπουργό Αμυνας της γειτονικής χώρας, Χουλουσί Ακάρ, να προειδοποιεί ότι όσοι τους τεστάρουν θα στενοχωρηθούν, τονίζοντας ότι κάνουν λάθος όσοι υπολογίζουν ότι θα υποχωρήσουν, το τηλεφώνημα που είχε προχθές Παρασκευή ο κ. Μητσοτάκης με τον κ. Ερντογάν ήταν το κατάλληλο «ξόρκι» για να σταματήσουν να συγκεντρώνονται σύννεφα που μπορούν να προκαλέσουν μια τέλεια καταιγίδα με ανυπολόγιστες συνέπειες.
«Δεν θα γίνει θερμό επεισόδιο», υπογραμμίζει ορθά-κοφτά κυβερνητικός αξιωματούχος όταν τον καλούμε να μας απαντήσει πόσο ακόμη μπορεί να διαρκέσει η κατάσταση του «μη πολέμου» ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. «Η είδηση είναι ότι έγινε το τηλεφώνημα, γιατί το δύσκολο ήταν να καταφέρουν να μιλήσουν», σημείωσε.
Προτού ο κ. Μητσοτάκης σηκώσει το τηλέφωνο για να συνομιλήσει με τον κ. Ερντογάν, είχε προηγηθεί εξαντλητική προετοιμασία από δύο στενούς συνεργάτες του πρωθυπουργού και του προέδρου της Τουρκίας αντίστοιχα. Την προπαρασκευή της συζήτησης είχαν αναλάβει η Ελένη Σουρανή, διευθύντρια του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού, και ο Ιμπραήμ Καλίν, εκπρόσωπος του προέδρου της Τουρκίας.
Η συμφωνία ήταν να συζητηθούν μόνο θέματα «χαμηλής πολιτικής» και η κρίση με τον κορωνοϊό έδινε στους δύο ηγέτες μια θαυμάσια ευκαιρία να μιλήσουν «για τις επιπτώσεις της πανδημίας και τις προσπάθειες αντιμετώπισής της, καθώς και για ζητήματα που συνδέονται με το άνοιγμα των συνόρων και την αποκατάσταση των τουριστικών ροών».
Κατά πληροφορίες, ο κ. Μητσοτάκης είπε στον κ. Ερντογάν ότι η Ελλάδα καταρχάς δεν είναι αντίθετη στη συμπερίληψη της Τουρκίας στην ομάδα των χωρών των δυτικών Βαλκανίων με τις οποίες σχεδιάζεται να ξεκινήσει άμεσα το άνοιγμα των συνόρων και οι αεροπορικές επικοινωνίες με τις χώρες της Ε.Ε. και της Σένγκεν. Για τη βαριά ασθενή οικονομία της Τουρκίας, η άφιξη ξένων τουριστών είναι κολοσσιαίας σημασίας. Ακόμη και η στάση του προέδρου της Τουρκίας σε μια σειρά από θέματα είναι προφανές ότι θα αναπροσαρμοστεί σε περίπτωση που επισημοποιηθεί ότι η φετινή χρονιά τουριστικά θα είναι καταστροφική για τη χώρα του.
Σύμφωνα με πληροφορίες Μητσοτάκης και Ερντογάν συμφώνησαν ότι η ένταση μεταξύ των δύο χωρών έχει φτάσει σε υψηλά επίπεδα και χρειάζεται αποκατάσταση των διαύλων επικοινωνίας
Η στάση χωρών που διάκεινται φιλικά στο καθεστώς Ερντογάν, όπως η Γερμανία, εφόσον τελικώς επιμείνουν στη σύσταση προς τους πολίτες τους να μην ταξιδέψουν στην Τουρκία για διακοπές λόγω του κορωνοϊού, μπορεί να καταστεί άκρως προβληματική για την οικονομία της και να δημιουργήσει περιπλοκές σε μια σειρά διπλωματικά αλλά και πολιτικά θέματα, με κρίσιμη σημασία και για την Ελλάδα. Από τις αρχές Μαρτίου, όταν ο κ. Ερντογάν διαρρήγνυε τα ιμάτιά του ότι δεν θέλει να βρεθεί στον ίδιο χώρο, ούτε να μιλήσει ή να βρεθεί στην ίδια φωτογραφία με τον Ελληνα πρωθυπουργό, φαίνεται ότι κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι.
Οσο κι αν οι Τούρκοι δείχνουν αποφασισμένοι να προχωρήσουν σε έρευνες υδρογονανθράκων στη θαλάσσια περιοχή που αυθαίρετα όρισαν στο τουρκολιβυκό μνημόνιο επιχειρώντας να σφετεριστούν ελληνική υφαλοκρηπίδα, η προοπτική κυρώσεων από την Ε.Ε. μοιάζει σαν να τους αναγκάζει να αναβάλουν την εφαρμογή του σχεδιασμού τους.
«Είμαστε σίγουροι για το δίκαιό μας και η Ελλάδα είναι αυτή τη στιγμή μια χώρα που έχει αυτοπεποίθηση. Δεν θα έπρεπε να είναι θέμα αν και πώς θα μιλήσει ο Ελληνας πρωθυπουργός με τον Τούρκο πρόεδρο – δεν θα έπρεπε να είναι είδηση πώς θα μιλάμε για ζητήματα όπως π.χ. η πανδημία. Δεν σημαίνει ότι επειδή μπορεί να υπάρχει μια επικοινωνία, πρέπει σώνει και καλά να λύσουμε όλα τα ζητήματα με τα οποία διαφωνούμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να υπάρχουν δίαυλοι επικοινωνίας», είχε πει ο κ. Μητσοτάκης σε τηλεοπτική συνέντευξή του στο STAR στις 25 Mαΐου, σε μια αναφορά που δείχνει ότι η ελληνική κυβέρνηση σχεδίαζε την επικοινωνία σε επίπεδο κορυφής για ένα θέμα «χαμηλής πολιτικής», όπως η κρίση που προκάλεσε ο κορωνοϊός.
«Διπλωματία και συνεννόηση με σπασμένους διαύλους επικοινωνίας δεν γίνεται», είπε συνεργάτης του πρωθυπουργού στο «ΘΕΜΑ». Ασφαλείς πληροφορίες από την ελληνική πλευρά αναφέρουν ότι ο κ. Μητσοτάκης και ο κ. Ερντογάν συμφώνησαν ότι η ένταση μεταξύ των δύο χωρών έχει φτάσει σε υψηλά επίπεδα και χρειάζεται αποκατάσταση των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ τους.
«Η επικοινωνία του πρωθυπουργού με τον πρόεδρο της Τουρκίας δεν συνεπάγεται κατ’ ουδένα τρόπο εκπτώσεις στα εθνικά συμφέροντα της χώρας», σημείωσε συνεργάτης του κ. Μητσοτάκη με τον οποίο μίλησε το «ΘΕΜΑ».
