Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, με την κλιματική κρίση να εντείνει τη συχνότητα και την ένταση των ακραίων φαινομένων, η Ελλάδα βρίσκεται πλέον στην πρώτη γραμμή της Πολιτικής Προστασίας, σύμφωνα με το υπουργείο. Στόχος του νέου νομοσχεδίου είναι να αναπροσαρμόσει συνολικά το ισχύον μοντέλο, εισάγοντας νέους μηχανισμούς, εργαλεία και κανόνες με έμφαση στην πρόληψη, τον συντονισμό και τη θεσμική μάθηση.
Για δεκαετίες, η χώρα λειτουργούσε με ένα μοντέλο εκ των υστέρων αντιμετώπισης των καταστροφών, όπου η επιχειρησιακή δράση ξεκινούσε όταν το φαινόμενο είχε ήδη εκδηλωθεί. Με το νέο πλαίσιο, θεμελιώνεται μια διαφορετική φιλοσοφία: η φωτιά αντιμετωπίζεται πριν την εκδήλωσή της, με προκαθορισμένους κανόνες ανάληψης επιχειρησιακής δράσης με στόχο τον περιορισμό των ζημιών πριν αυτές καταστούν μη αναστρέψιμες, σύμφωνα με το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Το νομοσχέδιο μεταξύ άλλων περιλαμβάνει:
Ένα συνεκτικό δίκτυο συντονιστικών κέντρων και κανόνων εμπλοκής
Σε κάθε Περιφερειακή Πυροσβεστική Διοίκηση θα λειτουργεί Επιχειρησιακό Κέντρο Συμβάντων, πλήρως διασυνδεδεμένο με το Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (Ε.Σ.Κ.Ε.Δ.Ι.Κ.). Η διάρθρωση αυτή εξασφαλίζει ενιαία επιχειρησιακή εικόνα σε πραγματικό χρόνο, από το τοπικό έως το εθνικό επίπεδο, επιτρέποντας ταχύτερη και αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων. Παράλληλα, εισάγονται τυποποιημένα πρωτόκολλα διοίκησης και επιχειρησιακής ανταπόκρισης, κατά τα πρότυπα του διεθνώς αναγνωρισμένου Incident Command System (ICS). Με τους νέους Κανόνες Εμπλοκής, κάθε στέλεχος γνωρίζει εκ των προτέρων ποιος δίνει εντολές και ποια είναι η διαδικασία κινητοποίησης, στοιχείο κρίσιμο για την αποφυγή σύγχυσης τις πρώτες ώρες μιας κρίσης.
Υποχρεωτικά Σχέδια Πρόληψης Πυρκαγιών για κάθε Δήμο και Περιφέρεια
Εισάγονται υποχρεωτικά Σχέδια Πρόληψης Πυρκαγιών για κάθε Δήμο και Περιφέρεια της χώρας. Τα σχέδια αυτά αποκτούν ουσιαστικό χαρακτήρα και περιλαμβάνουν χαρτογράφηση κρίσιμων περιοχών, καταγραφή σημείων αυξημένου κινδύνου, πρόβλεψη οδών διαφυγής, καθορισμό σημείων υδροληψίας, καταλόγους διαθέσιμων μηχανημάτων έργου, τεχνικών μέσων και συνεργείων άμεσης καθαρισμού.
Προδιαγεγραμμένη καύση: Ένα νέο εργαλείο πρόληψης
Για πρώτη φορά στο ελληνικό δίκαιο θεσμοθετείται ρητά η προδιαγεγραμμένη (ελεγχόμενη) καύση ως εργαλείο πρόληψης. Υπό αυστηρές προϋποθέσεις και με επιστημονικό σχεδιασμό, οι αρμόδιες υπηρεσίες θα μπορούν να προβαίνουν σε προγραμματισμένες καύσεις μικρής κλίμακας ώστε να μειώνεται η συσσωρευμένη καύσιμη ύλη στα δάση πριν την αντιπυρική περίοδο, πρακτική που εφαρμόζεται ήδη σε χώρες του ευρωπαϊκού Νότου ως μέρος της στρατηγικής δασοπροστασίας (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία).
Σύσταση Ειδικής Επιτροπής Εκτίμησης Πλημμυρικού Κινδύνου
Συστήνεται Ειδική Επιτροπή Εκτίμησης Πλημμυρικού Κινδύνου, στελεχωμένη με εξειδικευμένους υδρολόγους και επιστήμονες, η οποία θα αξιολογεί όχι μόνο τα μετεωρολογικά δεδομένα, αλλά και την ευαλωτότητα κάθε περιοχής, τον κορεσμό του εδάφους, τη συμπεριφορά των ρεμάτων και τις τοπικές υποδομές.
Σύσταση Μητρώου Επικουρικών Δυνάμεων για την ενίσχυση του εθελοντισμού
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον εθελοντισμό, με τη δημιουργία Μητρώου Επικουρικών Δυνάμεων. Πολίτες και επιχειρήσεις που διαθέτουν κρίσιμο εξοπλισμό, όπως υδροφόρες, μηχανήματα έργου, drones ή γεννήτριες, θα μπορούν να δηλώνουν διαθεσιμότητα και να αξιοποιούνται άμεσα. Παράλληλα, οι εθελοντές πυροσβέστες αποκτούν τη δυνατότητα να επιχειρούν εκτός της τοπικής τους αρμοδιότητας, όπου κι αν βρίσκονται.
Μηχανισμός άντλησης διδαγμάτων
Το νομοσχέδιο ενισχύει τον μηχανισμό άντλησης διδαγμάτων από τις κρίσεις. Συστήνεται ανεξάρτητη επιστημονική επιτροπή για την αξιολόγηση μεγάλων πυρκαγιών άνω των 100.000 στρεμμάτων, ενώ καθιερώνεται ετήσια δημόσια έκθεση για την αντιπυρική περίοδο, με συγκεκριμένους και μετρήσιμους δείκτες.
Αναβάθμιση της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού Πυροσβεστικού Σώματος
Αναβαθμίζεται η Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (Δ.Α.Ε.Ε.) με νέα οργανωτική δομή, πιστοποιημένους πραγματογνώμονες και τη σύσταση 36 ειδικών Ανακριτικών Κλιμακίων Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (Α.Κ.Α.Ε.Ε.), εξοπλισμένα με εξειδικευμένο προσωπικό και συνεργαζόμενα στενά με άλλες αρχές (ΕΛ.ΑΣ., Λιμενικό Σώμα, Ένοπλες Δυνάμεις, Europol κ.ά.).
Αναβάθμιση της Πυροσβεστικής Ακαδημίας
Παράλληλα, η Πυροσβεστική Ακαδημία αναβαθμίζεται θεσμικά, με την πρόβλεψη δέσμης διατάξεων, που την καθιστούν ένα Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα με υβριδικά χαρακτηριστικά πανεπιστημίου και στρατιωτικής σχολής. Οι Σχολές Αξιωματικών και Πυροσβεστών θα αποκτήσουν μόνιμα μέλη Δ.Ε.Π., θα αποκτήσουν δυνατότητα συνεργασίας με ερευνητικούς και ακαδημαϊκούς φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό και θα μπορούν να διοργανώνουν προγράμματα μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών. Αναφορικά με τα στελέχη της μεσαίας κλίμακας, η Σχολή Αρχιπυροσβεστών αναμένεται να επαναλειτουργήσει μετά από 15 χρόνια.
Εναέρια μέσα
Με την ενίσχυση του ιδιόκτητου στόλου εναέριων μέσων μέσω του προγράμματος «ΑΙΓΙΣ», προβλέπεται η εκπαίδευση αξιωματικών του Πυροσβεστικού Σώματος ως πιλότων και μηχανικών.
Δυνατότητα σύστασης νέων Πυροσβεστικών Φυλακίων σε απομακρυσμένα και μικρά νησιά
