Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν θύμιζε σε τίποτα τον μαινόμενο Τούρκο πρόεδρο των προηγούμενων μηνών – Ήταν γεμάτος χαμόγελα και οικειότητα στη συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο – Έκανε στροφή 180 μοιρών και για τον Μακρόν – Η Σύνοδος του ΝΑΤΟ εστίασε στο Πεκίνο και στις στρατιωτικές φιλοδοξίες του
Η Σύνοδος είναι η πρώτη που εστιάζεται στο Πεκίνο και στις στρατιωτικές φιλοδοξίες του, οι οποίες, μάλιστα, χαρακτηρίζονται ως «πρόκληση». Το στίγμα είχε δώσει ο νέος Αμερικανός πρόεδρος, ο οποίος ενθαρρύνει τη γενική ανασυγκρότηση και ενδυνάμωση της Δυτικής Συμμαχίας, ενώ ανακαταλαμβάνεις την ηγετική του θέση στο τραπέζι. Τα μέλη της Βορειοατλαντικής συμμαχίας θα κληθούν να επαναβεβαιώσουν τις βασικές αρχές του ΝΑΤΟ, περί συλλογικής άμυνας, ενότητας και αλληλεγγύης.
Μεταξύ άλλων, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ζήτησε να εισαχθούν κανόνες για τα οπλικά συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, ενώ επέμεινε και στην αύξηση των εθνικών αμυντικών δαπανών στο 2% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με πληροφορίες που υπάρχουν, στο προσχέδιο του κοινού ανακοινωθέντος της Συνόδου (38 σελίδες) δεν λείπουν οι αναφορές τόσο στην Κίνα, όσο και η «απειλή» της Ρωσίας. Οι ηγέτες αναμένεται να ζητήσουν από τη Μόσχα να αποσύρει τα στρατεύματα από χώρες όπως η Γεωργία, η Μολδαβία και η Ουκρανία.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ τόνισε, μάλιστα, και την ανάγκη να υπάρξει «απάντηση στις εκστρατείες παραπληροφόρησης της Μόσχας». Επικριτικά θα τοποθετηθούν οι ηγέτες των χωρών μελών του ΝΑΤΟ και στην συνεργασία της Κίνας με την Ρωσία, στην ανακοίνωσή τους, η οποία παραδοσιακά μετά από κάθε Σύνοδο Κορυφής, ορίζει την στρατηγική της Συμμαχίας. Πάλι με το βλέμμα στην Κίνα, αλλά όχι μόνον, οι ηγέτες αναμένεται να τονίσουν ότι το ΝΑΤΟ είναι έτοιμο να απαντήσει στρατιωτικά αν δεχθεί επίθεση ή πρόκληση από το διάστημα.
Παρόλα αυτά, η Σύνοδος καθεαυτή επισκιάστηκε από τα κρίσιμα τετ-α-τετ πολιτικών ηγετών στο περιθώριο των εργασιών της. Όπως συνήθως…
Ερντογάν-Μακρόν, Ερντογάν-Μητσοτάκης και Ερντογάν-Μπάϊντεν, ήταν μονάχα κάποια από αυτά. Το τετ-α-τετ του Ερντογάν με τον Μακρόν διήρκησε 45 λεπτά και ήταν αυτό που προηγήθηκε. Η γαλλική προεδρία έβγαλε ανακοίνωση ότι η συζήτηση ήταν «πλούσια και ουσιαστική». Η συνάντηση έγινε πριν την επίσημη έναρξη της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ και είχε ενδιαφέρον αν αναλογιστεί κανείς το βεβαρημένο παρελθόν των δύο ανδρών. Τον τελευταίο χρόνο, ο Τούρκος πρόεδρος είχε πολλές φορές επιτεθεί στον Γάλλο ομόλογό του για μια σειρά ζητημάτων.
Η εμπλοκή της Τουρκίας στη Συρία και τη Λιβύη, όπως και οι προκλήσεις της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο, ήταν μερικά από τα θέματα που πυροδότησαν εντάσεις στις σχέσεις των δύο χωρών. Η κατάσταση έφτασε στο απορχώρητο, μετά την υπόθεση αποκεφαλισμού του Γάλλου καθηγητή, η οποία συγκλόνισε ολόκληρο τον κόσμο. Το Παρίσι είχε επικρίνει τότε την Άγκυρα ότι καθυστέρησε να καταδικάσει την αποτρόπαιη πράξη και έκτοτε έχει υπαινιχθεί ακόμη και απόπειρες της Τουρκίας για επηρεασμό του μουσουλμανικού πληθυσμού που ζει στη Γαλλία. Ο Ερντογάν είχε αμφισβητήσει ακόμη και την «ψυχική υγεία» του Μακρόν, κατηγορώντας τον ότι διεξάγει «εκστρατεία μίσους» εναντίον του Ισλάμ επειδή είχε υπερασπιστεί το δικαίωμα των σκιτσογράφων να γελοιογραφούν τον προφήτη.
Ο πάγος έσπασε, τα προβλήματα μένουν
Ακόμα μεγαλύτερη σημασία, όμως, είχε η κατ’ ιδίαν συνάντηση Μπάιντεν-Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος δεν έκρυψε τη διάθεσή του να εξομαλύνει τις σχέσεις του με την Ουάσινγκτον, τερματίζοντας μια αναμονή πέντε μηνών. Στο πλαίσιο αυτό, δήλωσε πως ο ίδιος και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν πρέπει να επωφεληθούν της συνάντησης, προκειμένου να αφήσουν πίσω προβλήματα του παρελθόντος, περιλαμβανομένης και μιας διαμάχης για την αγορά από την Άγκυρα ρωσικών πυραύλων S-400.
Εκτός από μία χειραψία -με την καθιερωμένη εξαιτίας της πανδημίας μπουνιά- η οποία αποτυπώθηκε από τον φωτογραφικό φακό ως χειροφίλημα, ο τούρκος πρόεδρος ήταν γεμάτος χαμόγελα και οικειότητα. Δεν θύμιζε σε τίποτα τον μαινόμενο Τούρκο πρόεδρο των προηγούμενων μηνών. Φάνηκε να αφήνει στην άκρη τους λεονταρισμούς. Η συνάντηση των δύο ηγετών δεν έλαβε χώρα την προγραμματισμένη ώρα, αλλά αργότερα. Κινήθηκε στο πλαίσιο που είχε εξαρχής θέσει ο Αμερικανός Πρόεδρος.
Η ατζέντα περιελάμβανε μία σειρά ζητημάτων που αποτελούν σημεία τριβής για τις δύο χώρες. Στόχος του Μπάϊντεν ήταν είναι να υποδείξει στον Τούρκο ομόλογό του, τα όρια των κινήσεων της Άγκυρας. Το θέμα της Άγκυρας με τη Μόσχα έχει αναδειχθεί σε… προσωπική υπόθεση για τον Μπάϊντεν. Οι προκλήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο δεν έλειψαν από τη συζήτηση, όσο και το κομβικό ζήτημα για τους Αμερικανούς και τη Συμμαχία της ανάπτυξης των ρωσικών πυραύλων S-400.
