Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποκτά το Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις Βρυξέλλες, μετά τις και τις ανακοινώσεις της Gazprom περί ίδρυσης εταιρείας για τη δημιουργία αγωγού από τη Ρωσία προς την Τουρκία.
Λίγες ημέρες μετά τη σχετική ενημέρωση από τον Ρώσο πρόεδρο, Βλάντιμιρ Πούτιν ότι «συμμαχεί» στα ενεργειακά με την Τουρκία, η Gazprom ανακοίνωσε τη Δευτέρα νέο εταιρικό σχήμα το οποίο θα αναλάβει τη δημιουργία αγωγού από τη Ρωσία προς την Τουρκία. Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, η νέα εταιρεία θα δηλωθεί στο μητρώο της Αγίας Πετρούπολης και θα ονομάζεται «Gazprom Russkaya».
Υπενθυμίζεται ότι ο Ρώσος πρόεδρος είχε ανακοινώσει την περασμένη εβδομάδα ότι εγκαταλείπει το σχέδιο για τον αγωγό South Stream και ότι στη θέση του προκρίνει τη δημιουργία αγωγού προς την Τουρκία, ο οποίος θα έχει διακλάδωση στα ελληνο-τουρκικά σύνορα, μέσω του οποίου θα προμηθεύει φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Από την κίνηση αυτή των Ρώσων η Τουρκία φαίνεται να είναι ωφελημένη αφού αποκτά στρατηγικό ρόλο, αυξάνοντας τις ποσότητες που θα διακινούνται μέσω της χώρας.
Ο νέος αγωγός θα διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα προς την Τουρκία, θα έχει ετήσια δυναμικότητα 63 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου. Εκτιμάται ότι περίπου 14 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου θα πωληθούν στην Τουρκία, με το υπόλοιπο – μέχρι περίπου 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα – να αποθηκεύονται στο προτεινόμενο κέντρο διανομής στα σύνορα ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα.
Είναι φανερό, λοιπόν, ότι η πολιτική της Τουρκίας στρέφεται προς τα ενεργειακά και διεκδικεί μερίδιο από την Ανατολική Μεσόγειο, ενώ η συνεργασία με τη Ρωσία αποδεικνύει ότι επιδιώκει πρωταγωνιστικό ρόλο στο φυσικό αέριο, επηρεάζοντας φυσικά και την Ελλάδα.
Από την κίνηση αυτή φαίνεται ότι αναβαθμίζεται και ο ρόλος του αγωγού ΤΑΡ που θα διέρχεται από την Ελλάδα και ιδιαίτερα ο αγωγός East Med. Να σημειωθεί ότι οι αγωγοί που έχουν σημασία για την Ελλάδα, την Κύπρο και την Ευρώπη είναι ο «TAP» που θα φέρνει από το 2019 αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ελλάδα, την Αλβανία και την Ιταλία,ο «East Med», όπου από το 2021 θα μεταφέρει αέριο από το Ισραήλ και την Κύπρο, θα περνά στην Κρήτη και στη συνέχεια διασχίζοντας την Πελοπόννησο και την Ήπειρο θα φτάνει μέσω του ελληνοϊταλικού αγωγού (IGI) στην Ιταλία, αλλά και ο IGB ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας – Βουλγαρίας.
Μύθοι και αλήθειες
Ο κ. Θεόδωρος Τσακίρης, καθηγητής και Επικεφαλής του Προγράμματος Γεωπολιτικής της Ενέργειας του ΕΛΙΑΜΕΠ, τονίζει ότι «είμαι εξαιρετικά επιφυλακτικός για τη δυνατότητα υλοποίησης ενός τέτοιου σχεδίου που θα υποκαταστήσει τον αγωγό South Stream μέσω της Τουρκίας, το κρίσιμο ζητούμενο δεν ήταν ποτέ το πως θα φτάσει το ρωσικό αέριο προς την Ευρώπη αλλά το πώς θα διακινηθεί εντός της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς αερίου όπου ισχύουν οι – επιλεκτικής εφαρμογής- κανόνες του Third Party Access οι οποίες θα υποχρέωναν τη Gazprom να διαθέσει το 50% της δυναμικότητας του South Stream όταν αυτός διέλθει του ευρωπαϊκού εδάφους σε τρίτες εταιρίες» και προσθέτει ότι «το πρόβλημα αυτό θα παραμείνει είτε το ρωσικό αέριο φτάσει στα ευρωπαϊκά σύνορα μέσω Τουρκίας είτε φτάσει μέσω Βουλγαρίας, όπως ήταν το αρχικό σχέδιο για την υλοποίηση του South Stream».
Σύμφωνα με τον κ. Τσακίρη, η άλλη εναλλακτική θα ήταν να οικοδομηθεί ένα περιφερειακό χρηματιστήριο αερίου με επίκεντρο την Τουρκία και οι ενδιαφερόμενοι να το αγοράζουν από τα ελληνο-τουρκικά σύνορα, αλλά αυτό συνεπάγεται ότι η Μόσχα θα χάσει εντελώς, αφενός τη δυνατότητα επιβολής της σύνδεσης των τιμών με τη φόρμουλα του πετρελαίου (αργού και προϊόντων) και αφετέρου θα απωλέσει τη δυνατότητα επιβολής της ρήτρας μη-επανεξαγωγής του ρωσικού αερίου εφόσον ο τελικός προορισμός του ρωσικού αερίου δεν θα είναι η Ιταλία, η Αυστρία ή Γαλλία αλλά τα ελληνο-τουρκικά σύνορα.
«Η διαφορά της απώλειας εσόδων θα είναι ιδιαιτέρως σημαντική συγκριτικά με τη χρησιμοποίηση του υπάρχοντος δικτύου. Πέραν αυτού -και εδώ εντοπίζεται το μεγαλύτερο εμπόδιο- δεν αρκεί να φτάσουν αυτά τα 50 δις κυβικά μέτρα το χρόνο στα ελληνο-τουρκικά σύνορα πρέπει να οικοδομηθούν όλα εκείνα τα δίκτυα διανομής που θα πρέπει να το παραλάβουν και να το μεταφέρουν χωρίς τη χρηματοδοτική υποστήριξη της Ρωσίας», προσθέτει.
