Σε μια κίνηση που τελεί υπό την πλήρη καθοδήγηση της Τουρκίας και αντλεί επιχειρηματολογία από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, η Λιβύη, με ρηματική διακοίνωση την οποία κατέθεσε από τις 27 Μαΐου στον ΟΗΕ και δημοσιεύθηκε ως επίσημο έγγραφο την 1η Ιουλίου, κατέθεσε με συντεταγμένες και χάρτη τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας της, σε μια προσπάθεια να επιβάλει τετελεσμένα και να κατοχυρώσει τα «οφέλη» που της προσφέρει η Τουρκία με το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, εις βάρος κυρίως της Ελλάδας, αλλά και της Αιγύπτου.
Η κίνηση αυτή της Λιβύης ακολουθεί τις κινήσεις που έκανε η Τουρκία το 2020, καταθέτοντας και αυτή μονομερώς και αυθαίρετα στον ΟΗΕ τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας της, βάσει του Τουρκολιβυκού Μνημονίου, αγνοώντας εντελώς τα δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολικής Μεσογείου. Η Λιβύη μάλιστα χαρακτηρίζει παράνομη την Ελληνοαιγυπτιακή Συμφωνία, την ανακήρυξη της Ελληνικής ΑΟΖ στο Ιόνιο, αλλά και τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, σε μια προσπάθεια γενικευμένης αμφισβήτησης των ελληνικών θαλασσίων ζωνών, ακόμη και εκεί που δεν μπορεί να το πράξει λόγω γεωγραφίας η Τουρκία, δηλαδή στο Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης.
Η Λιβύη επικαλείται, όπως και η Τουρκία, το επιχείρημα ότι η μέση γραμμή πρέπει να οριστεί μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών με την Ελλάδα και ότι τα νησιά δεν έχουν αυτομάτως πλήρη επήρεια σε θαλάσσιες ζώνες, και βάσει της νομολογίας είτε πρέπει να αγνοηθούν είτε να έχουν μειωμένη επήρεια, ανάλογα με τις συνθήκες.
Η Λιβύη, με τη ρηματική διακοίνωση, χαρακτηρίζει παράνομη την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία για μερική οριοθέτηση ΑΟΖ, υποστηρίζοντας ότι παραβιάζει τη λιβυκή υφαλοκρηπίδα. Επίσης, χαρακτηρίζει παράνομη και την ανακήρυξη ΑΟΖ από την Ελλάδα στο Ιόνιο (δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ στις 18 Απριλίου 2025), υποστηρίζοντας ότι παραβιάζει τη λιβυκή υφαλοκρηπίδα και τις βασικές αρχές του Δικαίου της Θάλασσας.
Στη ρηματική διακοίνωση, μάλιστα, δηλώνεται ότι «απορρίπτει πλήρως τις παράνομες και μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις θαλάσσιων συνόρων της Ελλάδας και της Αιγύπτου, καθώς και τις υπεράκτιες παραχωρήσεις τους στη Μεσόγειο Θάλασσα που βασίζονται σε αυτές τις διεκδικήσεις».
Παράλληλα, απορρίπτει και τον Ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, υποστηρίζοντας ότι παραβιάζει τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες της Λιβύης στη Μεσόγειο και την υφαλοκρηπίδα της.
Η Λιβύη, με τη ρηματική διακοίνωση, δηλώνει επίσης ότι για τον καθορισμό της μέσης γραμμής θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η λιβυκή νομοθεσία (χωρικά ύδατα, συνορεύουσα και αλιευτική ζώνη, που στηρίζονται στο «κλείσιμο» του Κόλπου της Σύρτης και στην αγνόηση των νησιών) αλλα και το Τουρκολυβικό Μνημόνιο και εκφράζει προθυμία για διάλογο και διαπραγματεύσεις, στο πλαίσιο που προβλέπει το άρθρο 33 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ για την ειρηνική επίλυση διαφορών, το οποίο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Ωστόσο, με τη δήλωση αυτή, η Λιβύη ουσιαστικά «τορπιλίζει» τον διάλογο, καθώς είναι προφανές ότι θέλει το συνυποσχετικό για παραπομπή στην Χάγη να περιλαμβάνει και αποδοχή του Τουρκολιβυκού Μνημονίου. Καταγγέλλοντας επίσης τις έρευνες που έχουν διεξαχθεί από ξένες εταιρείες στα ελληνικά Οικόπεδα νοτιοανατολικά της Κρήτης και τον διαγωνισμό για τα Οικόπεδα νότια της Κρήτης, αλλά και αντίστοιχες δραστηριότητες της Αιγύπτου, η Λιβύη καλεί την Ελλάδα και την Αίγυπτο να ανακαλέσουν όλες τις δραστηριότητες και έρευνες για υδρογονάνθρακες, μέχρις ότου επιλυθούν όλες οι διαφορές.
Με τη μονομερή κατάθεση εκ μέρους της Λιβύης των εξωτερικών ορίων της υφαλοκρηπίδας της, ανοίγει ένα νέο, σοβαρό διπλωματικό μέτωπο για την Ελλάδα, καθώς επιχειρείται από Τουρκία και Λιβύη ο εγκλωβισμός της χώρας μας σε μια «τανάλια» που θα την περιορίσει σε θαλάσσιες ζώνες, οι οποίες ελάχιστα θα εκτείνονται εκτός των χωρικών υδάτων των 6 ναυτικών μιλίων.
Ταυτόχρονα, η επίσημη πλέον τοποθέτηση ότι για κάθε συνομιλία θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, περιορίζει τις δυνατότητες ουσιαστικού και αποδοτικού διαλόγου. Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή αναδεικνύει την ανάγκη στενής συνεργασίας με την Αίγυπτο, η οποία μπαίνει στο στόχαστρο της Λιβύης (καθοδηγούμενης από την Τουρκία), έστω και για πολύ μικρότερη θαλάσσια ζώνη απ’ ό,τι η Ελλάδα.
Μετά τις επαφές που είχε ο Γιώργος Γεραπετρίτης με τις δύο πλευρές της Λιβύης, είναι σαφές ότι δημιουργούνται νέα δεδομένα με την τελευταία εξέλιξη, χωρίς βεβαίως να αναιρούν τη σημασία διατήρησης των διαύλων με την Τρίπολη και την Βεγγάζη.
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΗ ΛΙΒΥΚΗ ΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΗ
Η λιβυκή Ρηματική Διακοίνωση η οποία περιλαμβάνει και τις συντεταγμένες και τον χάρτη των «εξωτερικών ορίων» της λιβυκής υφαλοκρηπίδας είναι η εξής:
«Ρηματική διακοίνωση με ημερομηνία 27 Μαΐου 2025 από τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Λιβύης στα Ηνωμένα Έθνη προς τον Γενικό Γραμματέα
Η Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Κράτους της Λιβύης στα Ηνωμένα Έθνη έχει την τιμή να διαβιβάσει με το παρόν την επίσημη δήλωση του Κράτους της Λιβύης σχετικά με τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας στη Μεσόγειο Θάλασσα, καθώς και έναν αναλυτικό οδηγό βασισμένο σε χάρτες, ο οποίος περιγράφει τη επίσημη θέση της Λιβύης επί του θέματος (βλ. παράρτημα).
Η Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Κράτους της Λιβύης έχει περαιτέρω την τιμή να ζητήσει ευγενικά την κυκλοφορία της παρούσας ρηματικής διακοίνωσης και του παραρτήματός της ως έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης, υπό το θέμα της ημερήσιας διάταξης 75.
Παράρτημα της ρηματικής διακοίνωσης με ημερομηνία 27 Μαΐου 2025 από τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Λιβύης στα Ηνωμένα Έθνη προς τον Γενικό Γραμματέα
[Πρωτότυπο: Αραβικά και Αγγλικά]
Σε αναφορά με την επιστολή της 29ης Μαρτίου 2005 από τον επιτετραμμένο . της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Λιβυκής Αραβικής Τζαμαχιρίας προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ (A/60/68), την επιστολή της 26ης Δεκεμβρίου 2019 από τον επιτετραμμένο α.ι. της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Λιβύης προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ (A/74/634), την επιστολή της 9ης Δεκεμβρίου 2022 από τους Μόνιμους Αντιπροσώπους της Λιβύης και της Τουρκίας προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ και τον Πρόεδρο του Συμβουλίου Ασφαλείας (A/77/646-S/2022/936), τη ρηματική διακοίνωση της 25ης Ιανουαρίου 2023 από τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Λιβύης προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ (A/77/716), τη ρηματική διακοίνωση της 13ης Φεβρουαρίου 2023 (A/77/742) και τη ρηματική διακοίνωση της 5ης Δεκεμβρίου 2023 (A/78/672), θα ήθελα να σας επισημάνω τα εξής:
Πρώτον, η Λιβύη και η Τουρκία υπέγραψαν Μνημόνιο Κατανόησης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοσιών στη Μεσόγειο Θάλασσα στις 27 Νοεμβρίου 2019. Το εν λόγω Μνημόνιο Κατανόησης έχει δεόντως καταχωρισθεί στη Γραμματεία του ΟΗΕ σύμφωνα με το Άρθρο 102 του Καταστατικού Χάρτη από τις 11 Δεκεμβρίου 2019 και συνιστά δίκαιη λύση βάσει του διεθνούς δικαίου. Ούτε η Ελλάδα ούτε η Αίγυπτος δικαιούνται κυριαρχικά δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές που οριοθετήθηκαν μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Δεύτερον, η Λιβύη θεωρεί ότι η Συμφωνία του 2020 για την οριοθέτηση Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ) μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου είναι άκυρη και ανυπόστατη, καθώς είναι ασύμβατη με το διεθνές δίκαιο, περιλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), ιδίως με την αρχή της δικαιοσύνης. Οι προσπάθειες της Ελλάδας και της Αιγύπτου να καθορίσουν και να εκδώσουν άδειες για δραστηριότητες υδρογονανθράκων αντίστοιχα το 2014 και το 2021, καθώς και πιο πρόσφατα, τον Απρίλιο 2024, η έγκριση από την Ελλάδα ερευνών υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Λιβύης στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Συγκεκριμένα, η Ελλάδα συνεχίζει τις μονομερείς ερευνητικές και γεωτρητικές δραστηριότητες στις λεγόμενες υπεράκτιες παραχωρήσεις από τις 26 Νοεμβρίου 2022, αδιαφορώντας πλήρως για τα κυριαρχικά δικαιώματα της Λιβύης και κατά κατάφωρη παραβίαση των καθιερωμένων κανόνων και πρακτικών του διεθνούς δικαίου, περιλαμβανομένης της UNCLOS, αναφορικά με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ κρατών με αντικείμενες ακτές.
Τρίτον, ορισμένες περιοχές του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδίου (ΜSP) της Ελλάδας, όπως ανακοινώθηκαν από το Υπουργείο Εξωτερικών και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδας στις 16 Απριλίου 2025, παραβιάζουν τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες της Λιβύης στη Μεσόγειο. Συγκεκριμένα, περιοχές στο νότιο τμήμα του ελληνικού χάρτη MSP παραβιάζουν την υφαλοκρηπίδα της Λιβύης, όπου η Λιβύη έχει ipso facto και ab initio κυριαρχικά δικαιώματα και δικαιοδοσία σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Επιθυμώ να τονίσω ότι το ελληνικό MSP δεν θα έχει καμία νομική ισχύ για τη Λιβύη.
Τέταρτον, η Ελλάδα ανακήρυξε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) στο Ιόνιο Πέλαγος στις 17 Απριλίου 2025 μέσω της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως της Ελλάδος, Αρ. Φύλλου: 59 της ίδιας ημέρας, η οποία επεκτείνεται εντός της υφαλοκρηπίδας του Κράτους της Λιβύης, όπου η Λιβύη έχει ipso facto και ab initio κυριαρχικά δικαιώματα και δικαιοδοσία σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Τα νότια σύνορα της μονομερώς ανακηρυχθείσας ελληνικής ΑΟΖ δεν βρίσκονται σε ίση απόσταση από τις κύριες ακτές της Λιβύης και της Ελλάδας. Ως εκ τούτου, το νότιο τμήμα της ανακηρυχθείσας ελληνικής ΑΟΖ στο Ιόνιο Πέλαγος είναι παράνομο, στο μέτρο που αγνοεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Λιβύης στη σχετική θαλάσσια περιοχή και παραβιάζει τη λιβυκή υφαλοκρηπίδα στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Όπως είναι γνωστό, το σχετικό διεθνές δίκαιο ενθαρρύνει τα κράτη να καταβάλουν κάθε προσπάθεια για τη σύναψη προσωρινών ρυθμίσεων πρακτικής φύσεως και να μην θέτουν σε κίνδυνο ή παρεμποδίζουν την επίτευξη τελικής συμφωνίας σχετικά με την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.
Κατά συνέπεια, η μονομερής ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ στο Ιόνιο Πέλαγος, κατά παραβίαση της λιβυκής υφαλοκρηπίδας, αντίκειται στις καθιερωμένες αρχές του διεθνούς δικαίου της θάλασσας.
Η Λιβύη απορρίπτει πλήρως τις παράνομες και μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις θαλάσσιων ορίων της Ελλάδας και της Αιγύπτου, καθώς και τις υπεράκτιες παραχωρήσεις τους στη Μεσόγειο Θάλασσα που βασίζονται σε αυτές τις διεκδικήσεις.
Η Λιβύη επιφυλάσσεται όλων των νομικών δικαιωμάτων της επί των θαλάσσιων περιοχών, συμπεριλαμβανομένων του βυθού, του υπεδάφους και των υπερκείμενων υδάτων στα οποία αυτά συνδέονται, βάσει του διεθνούς δικαίου.
Υπό το φως των ανωτέρω, έχω την τιμή να σας διαβιβάσω την επίσημη θέση της Λιβύης σχετικά με τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας της στη Μεσόγειο Θάλασσα (βλ. χάρτη* και κατάλογο συντεταγμένων στο συνημμένο).
Το θαλάσσιο όριο μεταξύ Λιβύης και Αιγύπτου απεικονίζεται σύμφωνα με τη ρηματική διακοίνωση της 13ης Φεβρουαρίου 2023 από τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Λιβύης προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ (A/77/742), με την οποία καταχωρίστηκαν τα ανατολικά όρια των θαλάσσιων δικαιοδοσιών της Λιβύης στα Ηνωμένα Έθνη.
Από την πλευρά της Λιβύης, το θαλάσσιο όριο μεταξύ Λιβύης και Ελλάδας θα πρέπει να αντικατοπτρίζει τη μέση γραμμή μεταξύ των ακτών των δύο ηπειρωτικών χωρών, με γεωγραφικούς όρους.
Υπό αυτή την έννοια, και με τη στήριξη πολυάριθμων παραδειγμάτων νομολογίας και κρατικής πρακτικής, δεν υπάρχει αυτοματισμός στον ισχυρισμό ότι τα νησιά παράγουν πλήρεις θαλάσσιες δικαιοδοσίες. Τα νησιά μπορούν να αγνοηθούν ή να τους αποδοθεί περιορισμένη επίδραση στην οριοθέτηση θαλάσσιων ορίων, εάν η τοποθεσία τους στρεβλώνει τη δίκαιη οριοθέτηση ή εάν υφίστανται άλλες σχετικές ειδικές περιστάσεις.
Ένα τέτοιο θαλάσσιο όριο θα πρέπει επίσης να σέβεται τόσο την εθνική νομοθεσία της Λιβύης (1) όσο και το Μνημόνιο Κατανόησης του 2019 μεταξύ της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Τουρκίας και της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας του Κράτους της Λιβύης για την Οριοθέτηση Θαλάσσιων Δικαιοδοσιών στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τον κατάλογο συντεταγμένων θαλάσσιων ορίων, τα βόρεια όρια της λιβυκής υφαλοκρηπίδας από ανατολάς προς δυσμάς αρχίζουν από τα σημεία B και A, τα οποία είναι τα ανατολικά και δυτικά σημεία του θαλάσσιου ορίου που συμφωνήθηκε μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας, σύμφωνα με το Μνημόνιο Κατανόησης του 2019. Έπειτα, το σημείο A εκτείνεται προς τη μέση γραμμή μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών της Λιβύης και της Ελλάδας, η οποία εκτείνεται από τα σημεία 1 έως 12.
Ξεκινώντας από το σημείο 12, το θαλάσσιο όριο ακολουθεί τη μέση γραμμή μεταξύ της ιταλικής ηπειρωτικής χώρας, συμπεριλαμβανομένου του νησιού της Σικελίας, και της Λιβυκης επιερωτικης περιοχης με την ευθεία γραμμή βάσης κατά μήκος του στόμιου του Κόλπου της Σύρτης, ο οποίος αποτελεί ιστορικό κόλπο υπό λιβυκή κυριαρχία σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, έως το σημείο 17. Το σημείο 17 εκτείνεται νότια μέχρι το σημείο 18, όπου αρχίζουν τα όρια της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Λιβύης και Μάλτας, σύμφωνα με την Απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης του 1985 (Υφαλοκρηπίδα (Λιβυκή Αραβική Τζαμαχιρία κατά Μάλτας)), και η οποία εκτείνεται έως το σημείο 28. Από εκεί, το θαλάσσιο όριο εκτείνεται βόρεια προς το σημείο 29 και ακολουθεί τη μέση γραμμή μεταξύ του νησιού της Σικελίας και της λιβυκής ηπειρωτικής χώρας έως το σημείο 30.
Το θαλάσσιο όριο μεταξύ των σημείων 30 και 32, έως τα χερσαία σύνορα μεταξύ Λιβύης και Τυνησίας, αποτυπώνει τα όρια της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Λιβύης και Τυνησίας, όπως καθορίστηκαν από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης με την Απόφασή του του 1982 (Υφαλοκρηπίδα (Τυνησία/Λιβυκή Αραβική Τζαμαχιρία)).
Έχοντας εκ φύσεως (ipso facto) και εξ αρχής (ab initio) κυριαρχικά δικαιώματα επί της υφαλοκρηπίδας της στη Μεσόγειο Θάλασσα, η Λιβύη πιστεύει ότι τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ δύο κυρίαρχων κρατών πρέπει να οριστικοποιούνται μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και την αρχή της ισότητας.
Ειρηνικά μέσα, όπως ορίζονται στο Άρθρο 33 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένου του Διεθνούς Δικαστηρίου (ICJ), θα πρέπει να εφαρμόζονται βάσει αμοιβαίας συμφωνίας.
Υπό αυτό το πρίσμα, η Κυβέρνηση της Λιβύης είναι έτοιμη να συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις με όλα τα γειτονικά παράκτια κράτη, βασισμένες στον αμοιβαίο σεβασμό των νόμιμων δικαιωμάτων και συμφερόντων όλων των μερών, για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ορίων σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Με το ίδιο πνεύμα, η Λιβύη καλεί επίσης την Αίγυπτο και την Ελλάδα να αναστείλουν όλες τις άδειες και τις δραστηριότητες υδρογονανθράκων στις εν λόγω περιοχές, έως ότου όλες οι διαφορές σχετικά με τα θαλάσσια σύνορα επιλυθούν μέσω διαπραγματεύσεων μεταξύ των ενδιαφερόμενων Μερών και με έγκυρες Συμφωνίες σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Θα σας ήμουν ευγνώμων αν η παρούσα επιστολή και το συνημμένο της μπορούσαν να κυκλοφορήσουν ως έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης, στο πλαίσιο των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης 34, 75 (α) και 103, και να δημοσιευθούν στον ιστότοπο της Διεύθυνσης για τις Υποθέσεις των Ωκεανών και το Δίκαιο της Θάλασσας, καθώς και στην επόμενη έκδοση του Δελτίου Δικαίου της Θάλασσας».
