Νέες αντιδράσεις από τον πολιτικό και τον νομικό κόσμο δέχεται η γνωμοδότηση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ισίδωρου Ντογιάκου σύμφωνα με την οποία δεν ανήκει πλέον στην Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) η αρμοδιότητα να διαχειρίζεται αιτήματα πολιτών που ζητούν να πληροφορηθούν αν υπήρξε παρακολούθηση των τηλεφώνων τους για λόγους εθνικής ασφάλειας και ούτε μπορεί να απευθύνεται γι’ αυτό σε τηλεφωνικούς παρόχους.
Σε πολιτικό επίπεδο τη σκυτάλη των επικρίσεων κατά της ερμηνείας που έκανε ο κ. Ντογιάκος στον προσφάτως ψηφισθέντα νόμο 5002/2022 πήρε ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης, ο οποίος άσκησε δριμεία κριτική προς την κυβέρνηση. Ενώ σε νομικό επίπεδο ξεχώρισαν, μεταξύ πολλών άλλων αντιρρήσεων, οι μακροσκελείς απόψεις που διατύπωσαν ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος και ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος, δύο προσωπικότητες, που εκτός από διδάσκοντες του Δικαίου, έχουν πρωταγωνιστήσει στην Αναθεώρηση του Συντάγματος του 2001 με την οποία κατοχυρώθηκε συνταγματικά ο ρόλος της ΑΔΑΕ ως ανεξάρτητης αρχής.
Βενιζέλος: Να βρει το θάρρος να την επανεξετάσει
Ειδικότερα, ο κ. Βενιζέλος, με εκτενή επιστημονική νομική μελέτη που δημοσιεύεται στο ψηφιακό νομικό περιοδικό Constitutionalism.gr, υποστηρίζει προλογικά ότι «η Γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του ΑΠ έχει χορηγηθεί καθ’ υπέρβαση αρμοδιότητας και θέτει ουσιώδη ζητήματα σεβασμού της αρχής της διάκρισης των εξουσιών, της συνταγματικά κατοχυρωμένης αρμοδιότητας των Ανεξάρτητων Αρχών, της κατανομής της δικαιοδοσίας μεταξύ των δικαιοδοτικών κλάδων και της εσωτερικής ανεξαρτησίας των εισαγγελικών και δικαστικών λειτουργών που έχουν επιληφθεί ή θα επιληφθούν διοικητικών διαφορών ή ποινικών υποθέσεων σχετικών με την ιδιωτική εταιρεία που απευθύνθηκε στον Εισαγγελέα του ΑΠ και έτυχε της γνωμοδοτικής του προσοχής».
Σύμφωνα με τον κ. Βενιζέλο «η μήτρα του προβλήματος εντοπίζεται στην αντίληψη που απηχεί η Γνωμοδότηση ως προς τη θεσμική υπόσταση των προβλεπόμενων στο Σύνταγμα πέντε Ανεξάρτητων Αρχών και ιδίως της ΑΔΑΕ. Οι Ανεξάρτητες Αρχές δεν εξαρτώνται από τις διακυμάνσεις και τις συγκυριακές επιλογές του κοινού νομοθέτη. Αυτό είναι το νόημα και η κανονιστική εισφορά της συνταγματικής κατοχύρωσής τους». Προσθέτει ότι η γνωμοδότηση του κ. Ντογιάκου «σφάλλει όταν θεωρεί ότι ο κοινός νομοθέτης μπορεί να αφαιρέσει ουσιώδεις ελεγκτικές αρμοδιότητες από την Ανεξάρτητη Αρχή, ή πολύ περισσότερο να της απαγορεύσει και μάλιστα με απειλή ποινικών κυρώσεων να ασκεί τη συνταγματική αρμοδιότητά της», περιβάλλοντας ως αποτελεσματική θεσμική εγγύηση το ‘απολύτως’ απαραβίαστο δικαίωμα στο απόρρητο των επικοινωνιών».
Ο κ. Βενιζέλος καταλήγει αναφέροντας: «Έχω την ελπίδα ότι ένας ευφυής, έμπειρος και εγκρατής νομικός με τη διαδρομή και την ικανότητα αντίστασης στις προσβολές της εσωτερικής ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης που διαθέτει ο σημερινός Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, θα βρει τη βούληση και το θάρρος να επανεξετάσει τη Γνωμοδότηση. Προσωπικά θα ήμουν πολύ ικανοποιημένος αν διάβαζα ή άκουγα επιχειρήματα που αποδεικνύουν ότι δεν κατανοήθηκε ορθά η γνωμοδότηση και ότι δεν υποστηρίζει θέσεις όπως αυτές που κατέστησαν αντικείμενο της επιστημονικής κριτικής και του νομικού σχολιασμού που προηγήθηκε».
Παυλόπουλος: Αντισυνταγματική ερμηνεία
Από την πλευρά του, ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος στο δικό του μακροσκελές άρθρο επιμένει στην άποψη ότι «ουδεμία κρατική αρχή μπορεί να παρεμποδίσει, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, την ΑΔΑΕ κατά την άσκηση των, σύμφωνα με το Σύνταγμα ερμηνευόμενων, αρμοδιοτήτων της με βάση τις ως άνω διατάξεις του ν. 3115/2003, όπως εκάστοτε ισχύουν». Επιχειρηματολογεί δε ειδικότερα αναφέροντας:
α) Έτσι, π.χ., ουδεμία κρατική αρχή, σε όποια από τις τρεις Εξουσίες και αν ανήκει, νομιμοποιείται να υποκαταστήσει την ΑΔΑΕ κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων της, είτε να θέσει υπό την κρίση της -πολλώ δε μάλλον υπό την άδειά της- το αν και κατά πόσον η ΑΔΑΕ θ’ ασκήσει τις συγκεκριμένες κάθε φορά αρμοδιότητές της, είτε να παρεμποδίσει άλλες κρατικές αρχές, νομικά πρόσωπα του ευρύτερου δημόσιου τομέα και φυσικά ή νομικά πρόσωπα του ιδιωτικού τομέα να συνεργασθούν σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις με την ΑΔΑΕ κατά την επιτέλεση της αποστολής της είτε, τέλος, ν’ αρνηθεί την συνεργασία της, όταν τούτο είναι σύμφωνα τις κείμενες διατάξεις απαραίτητο για την άσκηση των αρμοδιοτήτων της ΑΔΑΕ. Αυτονοήτως και όπως επισημάνθηκε πιο πάνω,όλα τ’ ανωτέρω ισχύουν, και μάλιστα a fortiori, και για κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο του ιδιωτικού τομέα που εμπλέκεται ενδεχομένως, αμέσως ή εμμέσως, στην διαδικασία άσκησης των αρμοδιοτήτων της ΑΔΑΕ, υπό την μορφή συνεργασίας μαζί της ή και εκτός αυτής. Ειδικώς ως προς τα όργανα της Δικαστικής Εξουσίας, και με την επιφύλαξη των όσων εκτίθενται αμέσως πιο κάτω, πέραν εκείνων που διευκρινίσθηκαν προηγουμένως επισημαίνεται πως δεν είναι επιτρεπτό να υπεισέλθουν στην κρίση της νομιμότητας των ενεργειών της ΑΔΑΕ κατά την άσκηση των συνταγματικώς κατοχυρωμένων αρμοδιοτήτων της παρά μόνον όταν -και στο μέτρο που- είναι κατά το Σύνταγμα επιτρεπτός ή και επιβεβλημένος ο παρεμπίπτων έλεγχος της κρίσης αυτής.
β) Υπό τ’ ανωτέρω δεδομένα είναι, επέκεινα, προφανές και ότι κάθε νομοθετική ρύθμιση, η οποία θα επιχειρούσε να «νομιμοποιήσει» τις πράξεις ή παραλείψεις κρατικών αρχών -συμπεριλαμβανομένων, φυσικά, κατά τα προεκτεθέντα και των νομικών προσώπων του ευρύτερου δημόσιου τομέα- ή και νομικών και φυσικών προσώπων του ιδιωτικού τομέα που δεν συνάδουν προς τις συνταγματικώς κατοχυρωμένες αρμοδιότητες της ΑΔΑΕ, είναι οπωσδήποτε αντισυνταγματική. Λόγω δε της ειδικής εγγυητικής θέσης, την οποία επιφυλάσσει το Σύνταγμα κατά τις διατάξεις του άρθρου 19 παρ. 2 στην ΑΔΑΕ, πρέπει να γίνει δεκτό ότι όταν πρόκειται περί νομοθετικών ρυθμίσεων, που τείνουν να περιορίσουν επιτρεπτώς τις συνταγματικώς κατοχυρωμένες αρμοδιότητές της, οι ρυθμίσεις αυτές πρέπει να ερμηνεύονται στενώς».
Ανδρουλάκης: Βάναυση κακοποίηση των θεσμών
Στον χορό των επικρίσεων προστέθηκε και ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης, ο οποίος σε δήλωσή του υποστήριξε ότι «ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση κακοποιούν βάναυσα τους θεσμούς στον βωμό της συγκάλυψης», καθώς «δεν επιτρέπουν σε έναν έντιμο δικαστή, τον κ. Ράμμο, που ηγείται μιας ανεξάρτητης Αρχής, που δημιουργήθηκε για να υπάρχουν θεσμικά αντίβαρα στη δημοκρατία μας, να κάνει τη δουλειά του και να συνεχίσει την έρευνα». Σύμφωνα με τον αρχηγό του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ αυτό συμβαίνει γιατί «ο πρωθυπουργός θέλει να πάει στις επερχόμενες εκλογές, έχοντας τον ελληνικό λαό σε απόλυτο σκοτάδι όσον αφορά τα πραγματικά ευρήματα αυτής της νοσηρής υπόθεσης». Ο κ. Ανδρουλάκης υπενθυμίζει δε από την πλευρά του ότι ο ίδιος είχε εξαρχής επισημάνει ότι το ζήτημα με τις υποκλοπές δεν είναι ένα προσωπικό ζήτημα αλλά αφορά στη δημοκρατία και τους θεσμούς.
Οικονόμου: Η κυβέρνηση σέβεται την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης
Στον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ απάντησε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου υποστηρίζοντας ότι «ο κ. Ανδρουλάκης, προτού επικαλεστεί τους θεσμούς και βασικές αρχές της Δημοκρατίας μας, όφειλε ως πολιτικός αρχηγός, να γνωρίζει επακριβώς και σε βάθος το Σύνταγμα, πράγμα που δεν φαίνεται από το περιεχόμενο και το πνεύμα της δήλωσής του, στο οποίο ταυτίζει τη Δικαιοσύνη με την Κυβέρνηση».
Κατά τον εκπρόσωπο της κυβέρνησης, «ο κ. Ανδρουλάκης, πίσω από τα βαρύγδουπα λόγια, ομολογεί ότι θέλει μια Δικαιοσύνη à la carte, μια Δικαιοσύνη που θα κινείται με βάση τις δικές του απόψεις και πολιτικές επιδιώξεις. Η Κυβέρνηση, αντίθετα, σέβεται και τιμά την ανεξάρτητη ελληνική Δικαιοσύνη απροϋπόθετα: δίχως αστερίσκους και υποσημειώσεις. Η διαφορά μας είναι χαοτική και αποκαλυπτική».
