Ιδιαίτερα ευεργετικές ρυθμίσεις, οι οποίες θα φτάνουν ακόμη και σε γενναία διαγραφή μεγάλου μέρους των κόκκινων δανείων, δρομολογεί η κυβέρνηση για συγκεκριμένες κατηγορίες δανειοληπτών.
Στόχος είναι να λυθεί ο γόρδιος δεσμός που έχουν δημιουργήσει οι συσσωρευμένες απλήρωτες οφειλές προς τις τράπεζες από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες που είναι θύματα της οικονομικής κρίσης των τελευταίων ετών. Τις κυβερνητικές προθέσεις αποκάλυψε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης στους εκπροσώπους των τραπεζών κατά τη διάρκεια συνάντησης που είχε μαζί τους την περασμένη Δευτέρα.
Ο κ. Δραγασάκης μίλησε για μια στοχευμένη παρέμβαση στον τομέα των κόκκινων δανείων, η οποία αποσκοπεί αφενός να άρει το οικονομικό αδιέξοδο που έχει δημιουργηθεί και αφετέρου να ανακουφίσει συγκεκριμένες κατηγορίες δανειοληπτών που είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες στις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Κατά τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, το πλαίσιο προστασίας θα αφορά στεγαστικά δάνεια και όχι άλλες κατηγορίες δανείων όπως τα καταναλωτικά. Ειδικότερα θα είναι επικεντρωμένο στην προστασία της πρώτης κατοικίας των εξής ομάδων:
■ ανέργων,
■ προσώπων με σοβαρά προβλήματα υγείας,
■ οικογενειών με πολύ χαμηλό εισόδημα που η εξυπηρέτηση των τραπεζικών οφειλών θα απορροφούσε μεγάλο ποσοστό του εισοδήματός τους.
Πρέπει να τονιστεί ότι δεν θα πρόκειται για μια γενικευμένη ρύθμιση που θα προσφέρει ομπρέλα προστασίας στον κάθε δανειολήπτη με την πρόφαση της ύφεσης. Για κάθε κατηγορία δανειοληπτών που θα ενταχθεί στο ειδικό καθεστώς θα υπάρχουν συγκεκριμένα κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια. Για παράδειγμα, η προστασία των ανέργων δεν θα είναι γενική και αδιακρίτως όρων, αλλά θα αφορά ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, μακροχρόνια μη απασχολούμενους, χωρίς περιουσιακά στοιχεία κ.ά. Για τις περιπτώσεις, όμως, πολιτών που είναι οικονομικά αδύναμοι, άποροι και ευπαθείς ομάδες με σοβαρά προβλήματα διαβίωσης, το κούρεμα των δανείων -εφόσον συντρέχουν όλες οι κατάλληλες προϋποθέσεις- θα φτάσει σε μεγάλο ποσοστό ακόμη και έως το 90%.
Η προστασία με τις συγκεκριμένες ρυθμίσεις θα προσφέρεται σε συνάρτηση με σειρά προϋποθέσεων και, για παράδειγμα, δεν θα καλύπτει κάποιον που δεν πληρώνει το στεγαστικό του δάνειο και ταυτόχρονα κατέχει τρία ακίνητα.
Εκτός από την προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, οι ρυθμίσεις για τα κόκκινα δάνεια θα στραφούν και σε μια άλλη κατηγορία και συγκεκριμένα στις μικρές επιχειρήσεις. Ο κ. Δραγασάκης αναφέρθηκε σε παρέμβαση που θα γίνει στις διατάξεις του λεγόμενου νόμου Δένδια για τα ληξιπρόθεσμα δάνεια των επιχειρήσεων. Ειπώθηκε πως οι ισχύουσες διατάξεις δεν είναι επαρκείς και θα χρειαστεί περαιτέρω βελτίωση.
Σύμφωνα με πηγές από το υπουργείο Ανάπτυξης, ο προσανατολισμός είναι να αποκτήσουν οι τράπεζες -υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις- δυνατότητα να διαγράφουν δάνεια μικρομεσαίων επιχειρήσεων ύψους έως 500.000 ευρώ, εφόσον έτσι διασφαλίζεται η επιβίωση της επιχείρησης και η διάσωση θέσεων εργασίας. Ο κ. Δραγασάκης μίλησε -χωρίς όμως να προσδιορίσει επακριβώς- και για τη σύσταση ενός φορέα, άγνωστο αν θα είναι διαχειριστικός ή εποπτικός ο ρόλος του, στον οποίο και θα μεταφερθούν βαριά προβληματικά δάνεια. Υπάρχουν πάρα πολλά τεχνικά και νομικά θέματα που θα πρέπει να διευκρινιστούν, όπως σε ποια τιμή θα αποκτά ο συγκεκριμένος φορέας τα δάνεια. Να σημειωθεί ότι το ζήτημα της εύλογης τιμής για τη μεταβίβαση των κόκκινων δανείων είναι μείζον γιατί μπορεί να προκύψουν νέες τρύπες στους ισολογισμούς των τραπεζών τις οποίες θα κληθεί να καλύψει το Δημόσιο ή και να εγερθούν θέματα κρατικής ενίσχυσης.
Ενα άλλο ζήτημα το οποίο μελετάται είναι η χρηματοδότηση του παραπάνω φορέα. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι προτάσεις που είναι στο τραπέζι προβλέπουν εκμετάλλευση των 11 δισ. ευρώ που έχει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Υπάρχει το σενάριο να αγοραστούν απευθείας κόκκινα δάνεια ή να χρησιμοποιηθούν ως μετοχικό κεφάλαιο του φορέα, ώστε με μόχλευση να αγοραστούν κόκκινα δάνεια, π.χ., 30 δισ. ευρώ.
Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης πάντως ανέφερε στους τραπεζίτες ότι οι όποιες ρυθμίσεις θα πρέπει να είναι συμβατές με το πλαίσιο της ΕΚΤ για τις τράπεζες, ώστε να μη δημιουργηθεί ένα νέο μέτωπο αντιπαράθεσης. Ειπώθηκε μάλιστα ότι υπάρχει ανάγκη σύστασης μιας κοινής επιτροπής που θα επεξεργαστεί το πλήρες περιεχόμενο των ρυθμίσεων. Σημειώνεται ότι ζήτημα των αποφάσεων για τα κόκκινα δάνεια είχε θίξει και ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης κατά τη συνάντηση που είχε πρόσφατα στο Λονδίνο με μεγάλους επενδυτές. Συγκεκριμένα είχε προαναγγείλει τις ρυθμίσεις για τα κόκκινα δάνεια αναφέροντας ότι «πρώτα θα ασχοληθούμε με το δημόσιο χρέος και στη συνέχεια θα πάρουμε πρωτοβουλίες για το ιδιωτικό χρέος».
Ανοιχτό παραμένει επίσης το ενδεχόμενο να επιλεγεί μια παρελθούσα ημερομηνία (π.χ. πριν από 6 μήνες) ισχύος των διατάξεων ώστε να μη γίνει κατάχρηση του μέτρου και να μη διευκολυνθούν κακόπιστοι δανειολήπτες αντί για πρόσωπα που έχουν πραγματική ανάγκη. Η πολιτική αλλαγή πυροδότησε πάντως μια νέα γενιά κόκκινων δανείων.
Ενώ η τάση είχε σαφείς ενδείξεις επιβράδυνσης, από τον Δεκέμβριο και ιδιαίτερα τον Ιανουάριο η κατάσταση είναι εκτός ελέγχου σε βαθμό που οι τραπεζίτες μιλάνε για αλλαγή της κουλτούρας πληρωμών. Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία από την ενδιάμεση έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος τον Ιούνιο 2014, τα δάνεια προς καθυστέρηση ως προς το σύνολό τους ήταν 34,1% έναντι 31,9% τον Δεκέμβριο του 2013.
Ειδικότερα, σε καθυστέρηση ήταν το 27,4% των στεγαστικών, το 34,6% των επιχειρηματικών και το 50,2% των καταναλωτικών δανείων.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζών, τον Δεκέμβριο του 2014 οι καθυστερήσεις στο σύνολό τους έφτασαν στο 37,4%, με τα επιχειρηματικά να είναι στο 38%, τα στεγαστικά στο 30%, τα καταναλωτικά στο 55% και τα δάνεια προς μικρομεσαίους και ελεύθερους επαγγελματίες στο 38%. Η εκτεταμένη στάση πληρωμών που κάνουν Ιανουάριο και Φεβρουάριο οι δανειολήπτες έχει μια ανησυχητική δυναμική, η οποία αν συνεχιστεί μπορεί εύκολα να οδηγήσει τα δάνεια σε καθυστέρηση στην περιοχή του 45%. Η νέα γενιά επισφαλειών πρέπει να ανακοπεί άμεσα γιατί αν η ίδια κατάσταση συνεχιστεί με αδιάκοπη ένταση για πέντε-έξι μήνες, τότε θα χτυπήσει την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών.
Ακριβώς λόγω αυτής της ευαίσθητης συγκυρίας τα μέτρα για τα κόκκινα δάνεια που δρομολογεί η κυβέρνηση θα είναι σταθμισμένα με την ΕΚΤ και στοχευμένα για την ανακούφιση των πραγματικών θυμάτων της κρίσης.
