Σύμφωνο Σταθερότητας, με βάση τα νέα δεδομένα της πανδημίας, Τουρκική προκλητικότητα και ενέργεια στην κορυφή της διμερούς ατζέντας
Σε μια από τις τελευταίες περιοδείες της με ενεργό το θεσμικό της αξίωμα και λίγο πριν την παράδοση της σκυτάλης στο Σοσιαλδημοκράτη, Όλαφ Σόλτς (ο οποίος θα συνοδεύσει την κ. Μέρκελ τις επόμενες ημέρες στη Σύνοδο των G20 στη Ρώμη), η «Σιδηρά Κυρία» της γερμανικής πολιτικής σκηνής αποδέχτηκε την πρόταση του κ. Μητσοτάκη να βρεθεί στην ελληνική πρωτεύουσα, στο περιθώριο της Συνόδου ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων, στη Σλοβενία, σηματοδοτώντας με την επίσκεψή της στην Ελλάδα το «τέλος εποχής» για μια ολόκληρη ιστορική φάση στην Ευρώπη.
Επίσκεψη υψηλού συμβολισμού
Μολονότι, «η Ελλάδα του 2021 δεν έχει σχέση με την Ελλάδα του 2015 ή του 2010, ενώ και η Ευρώπη του Ταμείου Ανάκαμψης είναι πλέον διαφορετική», όπως επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές, η διήμερη επίσκεψη της κ. Μέρκελ χαρακτηρίζεται ως «επίσκεψη υψηλού συμβολισμού, καθώς έχει χαρακτήρα απολογισμού των ελληνογερμανικών σχέσεων», όπως περιέγραψε και ο Πρωθυπουργός, ερωτηθείς σχετικά την περασμένη εβδομάδα στη Σύνοδο Κορυφής, στις Βρυξέλλες. Για τις ίδιες πηγές, το νόημα της επίσκεψης περιγράφεται ως «ένας απολογισμός που θα γίνει σε μια άλλη φάση τόσο για την Ευρώπη, όσο και για την Ελλάδα», παρότι το γεγονός ότι η Γερμανίδα Καγκελάριος βρέθηκε λόγω των συγκυριών με πρωταγωνιστικό ρόλο στη δεκαετή ελληνική κρίση, εξάπτει το ενδιαφέρον της ελληνικής κοινής γνώμης.
Για το Μέγαρο Μαξίμου, πάντως, «η επίσκεψη της Άνγκελα Μέρκελ στην Αθήνα σηματοδοτεί μια αλλαγή σελίδας τόσο για τις ισορροπίες εντός Ε.Ε., αλλά και για την Ελλάδα, η οποία πλέον έχει κάνει φυγή προς τα εμπρός», όπως μετέδιδαν κυβερνητικές πηγές, καθώς «έρχεται σε μια συγκυρία που στην Ευρώπη συνυπάρχουν η ενεργειακή και η πανδημική κρίση και αναζητούνται λύσεις». Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Μητσοτάκης αναμένεται να ενημερώσει εκτενώς τη Γερμανίδα Καγκελάριο για τις προοπτικές που προσφέρει για την Ευρώπη η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου, απαντώντας στο επείγον αίτημα για φθηνές και αποδοτικές ενεργειακές λύσεις πέραν του φυσικού αερίου.
Πλήρης επισκόπηση
Με απολογιστικό περιεχόμενο, αλλά και με προβολές στο ελληνογερμανικό πλαίσιο συνεργασίας στο μέλλον, η σημερινή συνάντηση Μητσοτάκη- Μέρκελ στις 10.50 το πρωί, στο Μέγαρο Μαξίμου, θα περιλαμβάνει μια πλήρη «επισκόπηση των διμερών σχέσεων», ενώ αναμένεται να συζητηθούν ζητήματα, όπως οι ελληνοτουρκικές και οι ευρωτουρκικές σχέσεις, το Μεταναστευτικό, η κλιματική αλλαγή, η κατάσταση στη Λιβύη και τη Συρία και -σε κάθε περίπτωση- η συνεχιζόμενη προκλητικότητα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία επισημάνθηκε και στο Κείμενο Συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής των ηγετών της ΕΕ την περασμένη εβδομάδα ως αποτέλεσμα των ελληνικών διαβουλεύσεων. Σύνοδος η οποία αποτέλεσε και την τελευταία για την κ. Μέρκελ στην 16ετη πολιτική διαδρομή της στο τιμόνι της Καγκελαρίας.
Παράλληλα, τους δύο ηγέτες θα απασχολήσουν οι διμερείς οικονομικές σχέσεις, αλλά και η ευρωπαϊκή συζήτηση «για δημοσιονομικούς κανόνες που θα ανταποκρίνονται στις προκλήσεις της συγκυρίας και στη νέα πραγματικότητα που έχει διαμορφώσει η πανδημία», με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να επαναλαμβάνει προς τη Γερμανίδα Καγκελάριο το αίτημα αναπροσαρμογής του Συμφώνου Σταθερότητας, στα δεδομένα της μετά τον Covid-19 εποχής.
Νωρίτερα, στις 10.30 η Γερμανίδα Καγκελάριος θα γίνει δεκτή στο Προεδρικό Μέγαρο από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ενώ στο πρόγραμμα της επίσημης επίσκεψής της περιλαμβάνεται συνάντηση με νέους που δραστηριοποιούνται στην Κοινωνία των Πολιτών.
«Λύσεις μόνο με διάλογο»
Υψηλές προσδοκίες για τη σημερινή επίσκεψη εγείρει και η Γερμανική πλευρά, καθώς ο Εκπρόσωπος της κ. Μέρκελ, Στέφεν Ζάιμπερτ έσπευσε να σχολιάσει ενόψει της σημερινής της παρουσίας στην Αθήνα πως «πεποίθησή μας είναι -και με βάση αυτήν ενεργούσε πάντα η ομοσπονδιακή κυβέρνηση- ότι οι σχέσεις γειτονίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι σημαντικές και προς το συμφέρον όχι μόνο αυτών των δύο χωρών, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης». «Για αυτό χαιρετίζουμε και στηρίζουμε το γεγονός ότι Ελλάδα και Τουρκία έχουν επανεκκινήσει τις συνομιλίες, ότι διεξάγουν διμερείς διερευνητικές συνομιλίες, προκειμένου να βρουν λύσεις στα δύσκολα ανοιχτά ζητήματα μεταξύ τους» υπογράμμισε ο κ. Ζάιμπερτ και πρόσθεσε ακόμη πως «είναι σαφές ότι λύσεις μπορούν να βρεθούν μόνο με συνομιλίες, διάλογο και σε πνεύμα αμοιβαίου σεβασμού».
Ενδιάμεση παρουσία
Το γεγονός, μάλιστα, ότι η Γερμανίδα Καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ διαδραμάτισε πυροσβεστικό ρόλο, ωθώντας προς την αποκλιμάκωση τις κατά καιρούς εντάσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, συνιστά εκτός από μια προσωπική της παρακαταθήκη και πολιτική κληρονομιά για τη γερμανική πολιτική σκηνή, όπως άφησε η ίδια να εννοηθεί προς τον Τούρκο Πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στην αποχαιρετιστήρια επίσκεψή της στην Κωνσταντινούπολη, το διήμερο 16-17 Οκτωβρίου.
Μπροστά στο Βόσπορο, στην Προεδρική κατοικία στα Θεραπειά, η κ. Μέρκελ περιέγραψε ως «απαραίτητη» τη συνεργασία της Τουρκίας στη διαχείριση των προσφυγικών ροών (στο πλαίσιο της Κοινής Δήλωσης ΕΕ- Τουρκίας του 2016), ενώ «κατέστησε σαφές» προς την τουρκική ηγεσία το γερμανικό πνεύμα, αυτό της επίλυσης διμερών διαφορών με εργαλεία το διάλογο και τον αμοιβαίο σεβασμό. Αν και οι σχέσεις μεταξύ της Γερμανίδας Καγκελάριου και του Τούρκου Προέδρου χαρακτηρίζονται από αλληλοκατανόηση, κυρίως λόγω των παραδοσιακών, διμερών τους οικονομικών και εμπορικών σχέσεων, όπως και του μεγάλου αριθμού τουρκικής καταγωγής πολιτών στη Γερμανία, η κ. Μέρκελ δε δίστασε να υπενθυμίσει προς τον Τούρκο Πρόεδρο το ύψος της ευρωπαϊκής βοήθειας προς την χώρα του (που ανέρχεται στα 4,5 δις ευρώ), σε μια περίοδο έντονης οικονομικής ρευστότητας στη γειτονική χώρα και αντίθετα προς τις αιτιάσεις του Τούρκου Προέδρου ότι η Ελλάδα κρατά «κλειστά» τα σύνορά της.
Αν και η διαχρονική διάθεση συμβιβασμού που διέκρινε την Καγκελάριο εκτόνωσε την πιθανότητα επιβολής κυρώσεων προς την Τουρκία σε επίπεδο ΕΕ, ο πραγματισμός της στην αντίληψη του ρόλου της Γερμανίας στο διεθνές περιβάλλον εκτιμάται ότι θα «κληροδοτηθεί» και στους διαδόχους της, ιδίως σε περιφερειακά ζητήματα με άμεσο, ευρωπαϊκό αντίκτυπο, όπως το προσφυγικό.
Mea culpa;
Επικεντρωμένα, ωστόσο, στη σημερινή επίσκεψη είναι και τα βλέμματα των Ελλήνων πολιτών, μετά τον «αιφνιδιασμό» που επιχείρησε η κ. Μέρκελ, μιλώντας προ εβδομάδων σε εκδήλωση με τη νιγηριανή συγγραφέα Τσιμαμάντα Νγκόζι Αντίτσι, μεταφέροντας τη συζήτηση επί ελληνικού εδάφους.
Απαντώντας σχετικά με τη «δυσκολότερη» στιγμή της 16ετούς πορείας της, αυτή ήταν, κατά τη Γερμανίδα Καγκελάριο, «όταν ζήτησα τόσο πολλά από τους πολίτες στην Ελλάδα», ρήση που ερμηνεύτηκε ως σημάδι αυτοκριτικής από την κ. Μέρκελ. Εκτός από τη γερμανική εφημερίδα «Bild» που «προϋπάντησε» τη Γερμανίδα Καγκελάριο ως μια «από τις πιο μισητές γυναίκες στην Ελλάδα» σε σχετικό άρθρο της με αφορμή τη σημερινή της επίσκεψη, η συμβολή της Άνγκελα Μέρκελ στην παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, ιδίως το 2015, υπήρξε μια επίπονη διαδικασία και για την ίδια προσωπικά, καθώς βρέθηκε απέναντι στους ομογάλακτούς της, με πρώτο το Γερμανό Υπουργό Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.
«Αν αποτύχει το ευρώ, θα έχει αποτύχει και η Ευρώπη» είχε δηλώσει σχετικά στις 19 Μάϊου 2010, προκειμένου να αποσπάσει τη θετική ψήφο απέναντι στο ελληνικό πρόγραμμα στήριξης, ενώ πίσω από την κουΐντα παραδεχόταν σε κομματικά της στελέχη την ίδια χρονιά πως «δεν γίνεται να έχουμε κοινό νόμισμα και ο ένας να κάνει πολλές διακοπές, ενώ ο άλλος πολύ λίγες».
Πέρα από τις δομικές αδυναμίες στο εσωτερικό της Ευρωζώνης, αλλά και την ιστορική διάσταση Βορρά -Νότου, το κλίμα συγκίνησης μεταξύ των συναδέλφων της στην τελευταία συμμετοχή της Άνγκελα Μέρκελ στη Σύνοδο Κορυφής την περασμένη εβδομάδα ενισχύει την σταθεροποιητική της παρουσία στην ευρωπαϊκή πολιτική. Στην ίδια Σύνοδο Κορυφής, 107η και τελευταία για την κ. Μέρκελ, ο κ. Μητσοτάκης εξέφρασε το σεβασμό του στο πρόσωπό της Γερμανίδας Καγκελάριου, περιγράφοντάς την ως πολιτικό με σταθερότητα και ευθυκρισία, χωρίς να παραγνωρίζει ότι «στην κρίσιμη στιγμή, πήγε κόντρα στις εισηγήσεις των υπουργών της και αποφάσισε να κρατήσει την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
