Τρεις σημαντικές εκθέσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας σε διάστημα τριών μηνών προειδοποιούν, από διαφορετικές σκοπιές ότι το NATO αντιμετωπίζει αδυναμίες και κινδύνους στα ανατολικά σύνορά του, όπου ελλοχεύει η Ρωσία. Παρά το σύνθετο περιβάλλον προκλήσεων και απειλών, τα ευρωπαϊκά κράτη-πυλώνες της Συμμαχίας μοιάζουν ιδιαίτερα αδύναμα σε στρατιωτικό επίπεδο, ενώ οι διαθέσιμες δυνάμεις στις Βαλτικές φαντάζουν ανήμπορες να αποτρέψουν ενδεχόμενο οπορτουνιστικό ρωσικό επεκτατισμό.
Εν χορώ προειδοποιήσεις ότι υπό τις παρούσες συνθήκες αδυνατεί να υπερασπιστεί τα σύνορά του στην Ανατολική Ευρώπη εναντίον ενδεχόμενης ρωσικής επιθετικότητας λαμβάνει το NATO, τη στιγμή που η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Μόσχα, η ευρύτερη κρίση στην Ουκρανία και η επέκταση της Συμμαχίας σε εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης συνθέτουν τη μεγαλύτερη πρόκληση ασφάλειας από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Σε μία βαρυσήμαντη έκθεση που δημοσιοποιήθηκε πριν από λίγες ημέρες από το ερευνητικό ίδρυμα Atlantic Council – και φέρει μεταξύ άλλων την υποστήριξη του πρώην γενικού γραμματέα της Συμμαχίας Γιάπ ντε Χουπ Σέφερ – έξι κορυφαίοι Δυτικοί εμπειρογνώμονες επισημαίνουν ότι τα κράτη-πυλώνες του NATO στην Ευρώπη έχουν υποχρηματοδοτήσει τις ένοπλες δυνάμεις τους σε τέτοιο βαθμό τα τελευταία χρόνια που στην πράξη δεν έχουν τη δύναμη να ανταποκριθούν σε σοβαρές απειλές από την Ανατολή.
Για το Ηνωμένο Βασίλειο, ο πρώην υπαρχηγός των NATOϊκών δυνάμεων στην Ευρώπη, απόστρατος στρατηγός Ρίτσαρντ Σίρεφ, τονίζει ότι το στράτευμα έχει αποδυναμωθεί σε σημείο που ακόμα και η ανάπτυξη μίας ταξιαρχίας με αξιόλογο βαθμό ετοιμότητας θα συνιστούσε «μεγάλη πρόκληση» για τις βρετανικές δυνάμεις, και ζωγραφίζει μία ιδιαίτερα «μαύρη» εικόνα για το υλικό αξιόμαχο των βρετανικών δυνάμεων.
Ενδεικτικά, αναφέρει ότι όταν η Βρετανία κλήθηκε να λάβει μέρος σε μία μεγάλη NATOϊκή άσκηση στην Πολωνία τον περασμένο Νοέμβριο, η συντήρηση και η διαθεσιμότητα ανταλλακτικών για τα βρετανικά οχήματα ήταν «τόσο φριχτές» που «σχεδόν χρειάστηκε να χρησιμοποιηθούν τανκ από τον στόλο εκπαίδευσης στα δυτικά λιβάδια του Καναδά».
Παρόμοια είναι η κατάσταση στη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, όπου η έκθεση ετοιμότητας που κατατέθηκε στη Βουλή στα τέλη του 2014 συμπεραίνει ότι από τα 31 επιθετικά ελικόπτερα Tiger που διαθέτουν οι ένοπλες δυνάμεις μόλις τα 10 ήταν ετοιμοπόλεμα. Αντίστοιχα, μόλις 38 από τα 89 μαχητικά Tornado και 280 από τα 406 οχήματα μεταφοράς προσωπικού Mander ήταν έτοιμα για μάχη.
Ενδεικτικά της κατάστασης είναι δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου, όπου για παράδειγμα αναφέρεται ότι σε NATOϊκές ασκήσεις οι γερμανοί στρατιώτες βάφουν σκουπόξυλα με μαύρη μπογιά και τα τοποθετούν στα οχήματά τους ώστε να μοιάζουνε με πολυβόλα.
Ακόμα πιο σκληρή γλώσσα για τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην Ανατολή χρησιμοποιούν δύο άλλες πρόσφατες εκθέσεις.
Σε συνεργασία με το αμερικανικό Πεντάγωνο, η RAND Corporation τον Ιανουάριο ανέλυσε σειρά από παίγνια πολέμου με αντικείμενο μία υποθετική ρωσική εισβολή στις χώρες της Βαλτικής. Όλες οι προσομοιώσεις έδειξαν ότι οι Ρώσοι θα έφταναν προ των πυλών των πρωτευουσών της Εσθονίας και της Λετονίας το πολύ σε 60 ώρες, συντρίβοντας τις επίγειες NATOϊκές δυνάμεις, παρά την ενισχυμένη αεροπορική παρουσία των συμμάχων στο θέατρο.
Σε αντίθεση με την Ουκρανία, Λετονία και Εσθονία είναι μέλη του NATO και προστατεύονται από το Άρθρο 5 περί συλλογικής άμυνας. Η ρωσική νίκη θα έφερνε τη Συμμαχία ενώπιον μίας σειράς κακών επιλογών. Επί του πεδίου τα σενάρια εγείρουν κίνδυνο κλιμάκωσης της κρίσης σε επίπεδο ακόμα και πυρηνικών ανταλλαγών, ενώ σε πολιτικό επίπεδο η ίδια η Συμμαχία αντιμετωπίζει υπαρξιακή απειλή αξιοπιστίας, καθότι αποδεικνύεται ανήμπορη να προστατέψει τα ίδια τα μέλη της.
Η μελέτη καταλήγει ότι το NATO θα πρέπει να αυξήσει δραματικά την αποτρεπτική δύναμή του στην Ανατολική Ευρώπη, τοποθετώντας στην περιοχή δύναμη επτά ταξιαρχιών – εκ των οποίων οι τρεις θα πρέπει να είναι μηχανοκίνητες με βαρέα άρματα – ώστε να υποχρεώσει το Κρεμλίνο να αναθεωρήσει τις συνέπειες τυχόν επέκτασης στις Βαλτικές δημοκρατίες.
Σε παραπλήσιο μήκος κύματος κινείται και ο στρατηγός Σίρεφ στην έκθεση του Atlantic Council, σημειώνοντας ότι «προκειμένου να αποτρέψει οιαδήποτε εισχώρηση στις Βαλτικές, το NATO θα πρέπει να δημιουργήσει μία μόνιμη παρουσία στην περιοχή».
Εν τω μεταξύ, έκθεση του ερευνητικού κέντρου European Leadership Network που δημοσιοποιήθηκε στις αρχές Φεβρουαρίου προειδοποιεί ότι η Δύση κινδυνεύει να πέσει παρά τη θέλησή της σε μία νέα κλιμακούμενη αντιπαράθεση με τη Ρωσία στην Ανατολική Ευρώπη, και καλεί τη Συμμαχία να βρει ένα νέο σετ «κανόνων του παιχνιδιού» για να αποφευχθούν μελλοντικά σημεία έντασης και να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι.
Από τα μέσα του 2015 το NATO έχει αυξήσει σημαντικά το μέγεθος των ασκήσεών του στην Ευρώπη, όμως ακόμα κι έτσι οι δυνάμεις που συμμετέχουν ωχριούν μπροστά στα στρατεύματα που κινητοποιεί η Ρωσία για γυμνάσια κοντά στα σύνορά της με τη Συμμαχία.
Η μεγαλύτερη συμμαχική άσκηση πέρυσι ήταν η «Allied Shield», που στην πραγματικότητα ήταν τρεις παράλληλες ασκήσεις, στις οποίες αθροιστικά έλαβαν μέρος 15.000 ένστολοι από 19 κράτη-μέλη και τρία συνεργαζόμενα κράτη. Στον αντίποδα, η μεγαλύτερη ρωσική άσκηση, η «Κέντρο-2015», περιελάμβανε 95.000 άνδρες.
Όλα αυτά τα ζητήματα αναμένεται να τεθούν επί τάπητος στην επόμενη σύνοδο κορυφής του NATO που θα λάβει χώρα στη Βαρσοβία στις 8 και 9 Ιουλίου, όπου θα συζητηθεί η διάθεση δυνάμεων της Συμμαχίας στο ανατολικό της άκρο.
