Έχοντας η Αθήνα το μεγάλο πρόβλημα που συνιστά η αναστολή επ’ αόριστον των εργασιών για τις έρευνες πόντισης του καλωδίου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου (GSI), βρίσκεται ενώπιον δημιουργίας ενός ακόμη προβλήματος, που αφορά ένα εξαιρετικής σημασίας έργο: αυτό του East to Med Data Corridor (EMC) , ένα υποθαλάσσιο και χερσαίο καλωδιακό έργο οπτικών ινών, που στοχεύει να συνδέσει την Ασία με την Ευρώπη μέσω της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου.
Το έργο προωθείται από κοινοπραξία στην οποία συμμετέχουν εταιρείες από την Ελλάδα(μεταξύ αυτών και η ΔΕΗ), τη Σαουδική Αραβία και την Κύπρο, και έχει ανακοινωθεί στη Διακυβερνητική Διάσκεψη Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας, η οποία είχε συγκληθεί το 2022 υπό την προεδρία του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη και του πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.
Οι εργασίες για το έργο, το οποίο είναι υψηλής οικονομικής και στρατηγικής σημασίας, ξεκίνησαν με την έκδοση της NAVTEX 237/25 από τον σταθμό της Λάρνακας για έρευνες του πλοίου S/V “FUGRO GAUSS” εντός της Κυπριακής ΑΟΖ. Οι έρευνες προβλέπονται για το διάστημα 6–16 Αυγούστου.
Το τουρκικό Υπουργείο Άμυνας στην χθεσινή τακτική ενημέρωση έθεσε το πλαίσιο με το οποίο η Τουρκία αντιμετωπίζει όλα τα έργα στην Ανατολική Μεσόγειο εξαπολύοντας απειλές και δηλώνοντας ότι «οποιεσδήποτε δραστηριότητες όπως η πόντιση καλωδίων/αγωγών ή η επιστημονική έρευνα στην υφαλοκρηπίδα μας πρέπει να συντονίζονται εκ των προτέρων με τη χώρα μας. Σύμφωνα με αυτόν τον κανόνα, διεξάγουμε πάντα την απαραίτητη παρακολούθηση, αποτρέποντας οποιαδήποτε μη εξουσιοδοτημένη δραστηριότητα στην υφαλοκρηπίδα μας, και δεν επιτρέπουμε δραστηριότητες ή έργα (όπως το Εργο Διασύνδεσης GREAT CONNECTOR) που αγνοούν τη χώρα μας. Στο πλαίσιο της προσέγγισής μας, η ανακοίνωση NAVWARN που εκδόθηκε στις 5 Αυγούστου 2025, σχετικά με τις γεωφυσικές έρευνες που διεξήγαγε το πλοίο FUGRO GAUSS με σημαία Γιβραλτάρ, διαπιστώθηκε ότι έχει παραβιάσει την υφαλοκρηπίδα μας. Στη συνέχεια, το Υπουργείο Εξωτερικών μας εξέδωσε τις απαραίτητες προειδοποιήσεις και το Υπουργείο μας εξέδωσε την αντι-NAVTEX του. Επιπλέον, τα αεροπορικά και ναυτικά μας μέσα έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή για να λάβουν τις απαραίτητες προφυλάξεις. Οι δραστηριότητες του εν λόγω πλοίου παρακολουθούνται στενά. Σε περίπτωση που επιχειρήσουν να παραβιάσουν την υφαλοκρηπίδα μας, θα ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα επιτόπου».
Η Τουρκία, με τη συνήθη τακτική, έσπευσε να εκδώσει δική της NAVTEX, με την οποία υποστηρίζει ότι μέρος των εργασιών αφορά περιοχή της τουρκικής υφαλοκρηπίδας και περιοχή τουρκικής αρμοδιότητας έκδοσης NAVTEX, αμφισβητώντας έτσι πλήρως την Κυπριακή ΑΟΖ και απαιτώντας «όλες οι ερευνητικές δραστηριότητες εντός της τουρκικής θαλάσσιας δικαιοδοσίας να συντονίζονται με τις αρμόδιες τουρκικές αρχές».
Με την τακτική που είχε ακολουθήσει το 2024 με το ιταλικό ερευνητικό πλοίο Teliri, όταν πραγματοποιούσε πόντιση καλωδίου Data μεγάλης αμερικανικής τεχνολογικής εταιρείας, η Τουρκία απαίτησε την υποβολή αιτήματος προς τις τουρκικές αρχές για έκδοση NAVTEX ,ώστε να υπάρξει έμμεση αποδοχή ότι οι περιοχές αυτές, που δεν έχουν οριοθετηθεί και η Άγκυρα θεωρεί τουρκική υφαλοκρηπίδα, υπάγονται στη δική της αρμοδιότητα για την έκδοση NAVTEX.
Τότε, με την επίκληση της σημασίας του έργου, δεν υπήρξαν αντιδράσεις, δημιουργώντας έτσι ένα αρνητικό προηγούμενο, το οποίο η Άγκυρα επιχείρησε να εφαρμόσει και στην περίπτωση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου. Απαίτησε από το ερευνητικό πλοίο Iecoly Relume, τον Ιούλιο του 2024, να ζητήσει και από τις Τουρκικές Αρχές την έκδοση NAVTEX για τις έρευνές του στην ελληνική οριοθετημένη ΑΟΖ, ανατολικά από τα χωρικά ύδατα της Κάσου, σε περιοχή που επικαλύπτεται από το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Καθώς η Αθήνα δεν μπορούσε να αποδεχθεί την τουρκική απαίτηση, η Άγκυρα, με την αποστολή πέντε πολεμικών πλοίων, ματαίωσε τις έρευνες, οι οποίες έκτοτε δεν έχουν προχωρήσει, δημιουργώντας ένα σοβαρό σημείο τριβής στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Οι έρευνες του S/V FUGRO GAUSS για τον East to Med Data Corridor (EMC), μετά την Κύπρο, προγραμματίζεται να κατευθυνθούν προς την ελληνική ΑΟΖ. Ήδη από τις 5 Ιουνίου, το Υπουργείο Ναυτιλίας, με την σύμφωνη γνώμη και του Υπουργείου Εξωτερικών , έχει εγκρίνει το αίτημα της βρετανικής πρεσβείας για τη χρήση του ερευνητικού πλοίου “FUGRO GAUSS” (IMO 7824883), σημαίας Γιβραλτάρ, για τη διενέργεια επιθεώρησης βυθού στο πλαίσιο της πόντισης του υποβρύχιου συστήματος καλωδίων οπτικών ινών EMC, για το χρονικό διάστημα από 11/06/2025 έως και 11/08/2025.
Το πλοίο πλεει ακόμη νοτιοδυτικά της Πάφου και δεν έχει προσεγγίσει τις περιοχές της Κυπριακής ΑΟΖ, τις οποίες αμφισβητεί η Τουρκία και για τις οποίες απαιτεί την έκδοση τουρκικής NAVTEX, προκειμένου να συνεχιστούν οι έρευνες.
Το μεγάλο δίλημμα για την Αθήνα είναι τώρα τι θα γίνει με τη συνέχιση των ερευνών σε περιοχή της δυνητικής ελληνικής ΑΟΖ, αλλά και στη συνέχεια σε περιοχή της οριοθετημένης ελληνικής ΑΟΖ (βάσει της Ελληνοαιγυπτιακής Συμφωνίας). Και το κρίσιμο ερώτημα είναι τι θα πράξει ώστε να διασφαλίσει την ομαλή συνέχιση των κρίσιμων αυτών εργασιών για την προώθηση του σημαντικού αυτού έργου, χωρίς να ενδώσει στις πιέσεις της Άγκυρας για έμμεση αναγνώριση τουρκικής δικαιοδοσίας και τουρκικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στις περιοχές αυτές.
