Μία οικονομία στην οποία δεν χρειάζεται κανείς ρευστό για να κάνει αγορές και κυρίως, δεν επηρεάζεται από τους ελέγχους κεφαλαίων. Μία οικονομία, που κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος στην Ελλάδα, όπως γράφουν οι New York Times.
Ο Θοδωρής Ρούσσος στέκεται στο χασάπικό του και δείχνει ένα μεγάλο φορτηγό έξω. Για μήνες ανέβαλε την αντικατάσταση των ελαστικών, γιατί η οικονομική κρίση είχε «ρίξει» τη δουλειά του. Πρόσφατα όμως, απέκτησε ένα σετ καλών ελαστικών, σε ασυναγώνιστη τιμή. «Συνήθως, κοστίζουν 340 ευρώ, αλλά δεν υπήρχε ανταλλαγή χρημάτων. Τον πλήρωσα σε κρέας», λέει.
Με την Ελλάδα να παραμένει σε πτώση, οι ανταλλαγές κερδίζουν έδαφος. Γραφίστες παραδίδουν σχέδια με αντάλλαγμα ελαιόλαδο. Λογιστές παρέχουν υπηρεσίες και συμβουλές κερδίζοντας γραφική ύλη. Στις αγροτικές περιοχές και τα νησιά, οι ανταλλαγές που ιστορικά βοήθησαν τις κοινότητες να επιβιώσουν, έχουν πολλαπλασιαστεί, καθώς περισσότεροι άνθρωποι ανταλλάσσουν φρούτα, λαχανικά, εξοπλισμό, ρουχισμό και υπηρεσίες.
«Στην Ελλάδα υπάρχει τεράστιο πρόβλημα ρευστότητας», λέει ο κ. Ρούσσος, που βρήκε τον έμπορο ελαστικών και αρκετούς νέους πελάτες μέσω της ιστοσελίδας Tradenow, που αποτελεί ένα «κέντρο» τέτοιων ανταλλαγών. «Ο κόσμος το βρίσκει πιο βολικό να κάνει ανταλλαγές, καθώς δεν υπάρχουν διαθέσιμα χρήματα», προσθέτει.
Αυτή η διαδικασία δεν θα δώσει μία μόνιμη λύση στα προβλήματα της Ελλάδας, εκτιμούν οι New York Times. Ομως, τέτοιες προσπάθειες αντιπροσωπεύουν μία ευκαιρία για τους Ελληνες προκειμένου να προχωρήσουν μέσα στην αβεβαιότητα, καθώς στη χώρα παραμένουν σε ισχύ τα capital controls και ένα ασταθές τραπεζικό σύστημα.
«Η οικονομία συνεχίζει να χειροτερεύει. Οι έλεγχοι κεφαλαίων ήταν η τελευταία σφαίρα στο κεφάλι. Ο κόσμος πρέπει να βρει άλλους τρόπους. Τους προσφέρουμε μία εναλλακτική», λέει στην αμερικανική εφημερίδα ο Γιάννης Δεληγιάννης, δημιουργός του Tradenow, την ψηφιακή έκδοση των παλιών παραδοσιακών ανταλλαγών.
Μετά από την επιβολή των capital controls, η ιστοσελίδα απέκτησε περίπου 6.000 νέους χρήστες, που προστέθηκαν στα 25.000 ήδη υπάρχοντα μέλη. Ανάμεσά τους ακόμη και μικρές επιχειρήσεις, που έως τότε απέρριπταν τις ανταλλαγές ως μη λειτουργικές. Στο σύστημα αυτό, ένας πόντος ανταλλαγής ισούται με ένα ευρώ και οι χρήστες ανταλλάσσουν απευθείας, ή συγκεντρώνουν αυτό το ψηφιακό «νόμισμα» για να εξασφαλίσουν αγαθά και υπηρεσίες από άλλους. Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να έχει πολλαπλές συνέπειες στην οικονομία, δημιουργώντας νέα εργασία. Τα πρώτα 20 κοτόπουλα και άλλα τόσα πακέτα κιμά που διέθεσε online, για 7 πόντους ανταλλαγής το καθένα, πουλήθηκαν γρήγορα. Διπλασίασε την προσφορά του και εμφανίστηκαν νέοι πελάτες. «Εγινε viral. Ο κόσμος θέλει να ανταλλάξει γιατί έχουν ελάχιστα χρήματα για να αγοράσουν», εξηγεί. Βέβαια υπάρχουν και κάποιες προσφορές που τις απέρριψε. «Κάποιος ήθελε να μου δώσει ένα CD της Μαντόνα για ένα κοτόπουλο. Αρνήθηκα. Σίγουρα αυτό το CD δεν άξιζε ένα κοτόπουλο». Για να πάρει τα λάστιχα, έδωσε τις προμήθειες ενός μήνα για κρέας και πόντους ανταλλαγής. Ο έμπορος ελαστικών τους χρησιμοποίησε για να πάρει με τη σειρά του ένα iPad.
Κάποιοι από τους υποστηρικτές αυτού του συστήματος προσπαθούν να διαδώσουν περισσότερο αυτή την ανταλλακτική οικονομία. Οχι μόνο για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της ρευστότητας, αλλά και για να υπάρχει κάποιου είδους συστήματος αν ποτέ η Ελλάδα βγει από το ευρώ. Οταν η Ελλάδα ήταν στο χείλος του Grexit το καλοκαίρι, θυμίζουν οι New York Times, η κυβέρνηση εξέτασε εναλλακτικές, ανάμεσά τους τα IOU, ένα παράλληλο νόμισμα ή την επιστροφή στη δραχμή. Ομως, οι υποστηρικτές της ανταλλακτικής οικονομίας υποστηρίζουν ότι η κοινωνία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μία τέτοια κατάσταση πιο γρήγορα, αν υπήρχε ένα σύστημα ανταλλαγών.
Κάτι τέτοιο θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο, εκτιμά η εφημερίδα. Εκατοντάδες κοινότητες ανταλλαγών εμφανίστηκαν στην Ελλάδα όταν ξέσπασε η κρίση το 2010. Στο Βόλο οι κάτοικοι είχαν ένα εναλλακτικό νόμισμα, ισοδύναμο του ευρώ, που αποκαλούσαν ΤΕΜ, αλλού γιατροί ή μπέιμπι σίτερ αντάλλασσαν υπηρεσίες, σε μία «τράπεζα χρόνου». Ομως, πολλά από αυτά τα συστήματα είχαν ανεπάρκειες. Για παράδειγμα, στο τελευταίο, μία μονάδα από το χρόνο ενός γιατρού ήταν πιο πολύτιμη από εκείνο της μπέιμπι σίτερ και αυτό έκανε τις ανταλλαγές πιο πολύπλοκες. Σε άλλες αντίστοιχες κοινότητες, το πρόβλημα ήταν πως δεν υπήρχαν κανονισμοί που διασφάλιζαν ότι και τα δύο εμπλεκόμενα μέρη θα τηρήσουν τους όρους της ανταλλαγής.
Οι ταγμένοι σε αυτό το είδος οικονομίας λένε ότι μαθαίνουν από τα λάθη τους. Για παράδειγμα, για να αποφύγουν τους «εμπόρους- φαντάσματα», ο Δημήτρης Μουρούλης- που δημιούργησε το Free Economy, μία διαδικτυακή κοινότητα ανταλλαγών το 2011- απαιτεί ταυτοποίηση και χρηματικές εγγυήσεις. Εχει μόλις 85 μέλη, οπότε απέχει πολύ για να γίνει ένα παράλληλο οικονομικό σύμπαν. Για κάποιους όμως, αυτό το σύστημα είναι πολύτιμο.
Ο Γιώργος Καζιάνης, έμπειρος ηλεκτρολόγος, δεν μπορούσε να βρει σταθερή δουλειά από το 2010, μέχρι που έμαθε για το δίκτυο του κ. Μουρούλη. Εφτιαξε την ηλεκτρική εγκατάσταση στο γκαράζ του κ. Μουρούλη, που είναι ο χώρος εργασίας του, με αντάλλαγμα εναλλακτικό «νόμισμα», το οποίο χρησιμοποίησε για να αποκτήσει ελαιόλαδο, φαγητό και ανταλλακτικά μοτοσικλέτας. Αρχισαν κι άλλοι να επικοινωνούν μαζί του και τώρα 1 στις 5 δουλειές του είναι ανταλλακτική συμφωνία.
«Κάνει διαφορά. Εχω εικονικά χρήματα στο λογαριασμό μου και το καλύτερο είναι πως δεν υπάρχουν capital controls!», δηλώνει ο κ. Καζιάνης.
Φωτογραφίες: New York Times
