Μπορεί φέτος στην Ευρώπη αλλά και στη Βόρεια Αμερική και Ασία οι καιρικές συνθήκες να ήταν ιδιαίτερα ψυχρές, με μεγάλη χρονική διάρκεια χιονοπτώσεων, κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν είναι άγνωστο για την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζει σε μελέτη του ο Γιάννης Μπαντέκας, γεωλόγος, υποψήφιος διδάκτωρ του Τομέα Δυναμικής – Τεκτονικής & Εφαρμοσμένης Γεωλογίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στη μελέτη του, ο κ. Μπαντέκας αναφέρεται στη “Μικρή Παγετώδης Εποχή” (Little Ice Age), η οποία διήρκεσε περίπου από τα μέσα του 15ου αιώνα έως τα τέλη του 19ου αιώνα (διεκόπη μόνο κατά τον 18ο αιώνα από ένα σύντομο σχετικά θερμό διάστημα) και διαδέχτηκε τη θερμή περίοδο του μεσαίωνα που προηγήθηκε.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ότι σταδιακά οι θαλάσσιοι οδοί των Βίκινγκς αποκλείστηκαν από τους πάγους, λόγω της προέλασης των παγετώνων και του Ψυχρού Πολικού Μετώπου προς τα νότια.
“Ήδη”, σημειώνει ο κ. Μπαντέκας, “από τα μέσα του 14ου αιώνα, οι άσχημες συνθήκες διαβίωσης που επικρατούσαν μεταξύ των υποσιτιζόμενων πληθυσμών των μεσαιωνικών πόλεων της Δυτικής Ευρώπης, επιδεινώθηκαν δραματικά λόγω της κλιματικής αλλαγής προς το ψυχρότερο. Υπό αυτό το καθεστώς, η πανώλη (plague, ‘black death’), βρήκε πρόσφορο έδαφος εξάπλωσης και ταλαιπώρησε την ευρωπαϊκή ήπειρο, με διαδοχικές εξάρσεις για πάνω από τέσσερις αιώνες, καθ’ όλη τη διάρκεια της Μικρής Παγετώδους Εποχής, αφανίζοντας πάνω από το 1/3 του συνολικού πληθυσμού!”.
Στα τέλη του 10ου αιώνα, άποικοι από την Ισλανδία, σύμφωνα με τον ίδιο, ίδρυσαν μια αποικία την Γροιλανδία που γνώρισε πληθυσμιακή ανάπτυξη και ευημερία κατά τη διάρκεια του Μεσαιωνικού Κλιματικού Βέλτιστου. Οι προμήθειες έρχονταν από την Ισλανδία. Όταν όμως έληξε η θερμή περίοδος και ο καιρός κρύωσε, αρχικά αποκόπηκε και στη συνέχεια αφανίστηκε από το δριμύ ψύχος και τον υποσιτισμό (αρχές 15ου αιώνος CE). Τα αρχαιολογικά ευρήματα αποκαλύπτουν μια ζοφερή εικόνα δοκιμασιών και στέρησης.
Στην Κίνα, η σιτοδεία που προέκυψε κατά τη διάρκεια της ίδιας ψυχρής περιόδου (Little_ Ice Age), ήταν η κύρια αιτία της πτώσης της δυναστείας των Μινγκ, κατά τα μέσα του 17ου αιώνα, δεν παραλείπει να τονίσει ακόμα ο επιστήμονας.
Ο χειμώνας του 1788/1789 στην Ευρώπη, συνεχίζει ο κ. Μπαντέκας, ήταν ο χειρότερος χειμώνας των τότε 300 τελευταίων ετών, επιδείνωσε την κοινωνική αθλιότητα και πυροδότησε την Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση. Στη δριμύτητα εκείνου του χειμώνα συνέβαλε ο περιορισμός της ηλιοφάνειας που προκλήθηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου Laki στην Ισλανδία το 1783. Ανάλογη ήταν η εικόνα και στις ΗΠΑ.
Στις Άλπεις, κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα, πρώην κατοικημένες περιοχές και εγκαταστάσεις ορυχείων, καλύφθηκαν από παγετώνες. Έργα Τέχνης της εποχής (πίνακες ζωγραφικής) απεικονίζουν χιονισμένα και παγωμένα τοπία στη Βόρεια Ευρώπη.
Στα 1888, μεταξύ 11 και 14 Μαρτίου, μια σφοδρή χιονοθύελλα (Μεγάλος Λευκός Τυφώνας, Great White Hurricane) έπληξε για 36 ώρες ένα μεγάλο τμήμα της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ προκαλώντας εκτεταμένες καταστροφές. Ενώ μαίνονταν θυελλώδεις άνεμοι, συσσωρεύτηκε χιόνι ύψους 12,5 cm στο Κονέκτικατ και τη Μασαχουσέτη, και 10 cm στη Νέα Υόρκη και τη Νέα Υερσέη. Παρέλυσαν οι συγκοινωνίες και οι μεταφορές, ακολούθησε έλλειψη τροφίμων, αλλά και καυσίμων, βυθίστηκαν περί τα 200 πλοία και περισσότεροι από 400 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Οι συνέπειες του Μεγάλου Λευκού Τυφώνα, συνέβαλαν αποφασιστικά τόσο στην επιλογή της κατασκευής των πρώτων υπόγειων σιδηρόδρομων των ΗΠΑ στη Βοστόνη και στη Νέα Υόρκη (9 και 12 έτη αργότερα αντιστοίχως), αλλά και στην αναγνώριση της ανάγκης για εγκατάσταση υπογείων καλωδιώσεων (ηλεκτρικό δίκτυο, τηλέγραφος, τηλεφωνικές γραμμές, συναγερμοί πυρκαγιάς).
Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, τονίζει ο γεωλόγος, έχει τεκμηριωθεί η ύπαρξη ακόμη μικρότερων κλιματικών κύκλων. Οι μικρότεροι εξ’ αυτών (αποκαλούνται “ψευδόκυκλοι”) έχουν διάρκεια μόλις 100 ή και 50 έτη. Σήμερα γνωρίζουμε πως υπήρξαν διαστήματα λιγότερο ή περισσότερο θερμά κατά τη διάρκεια των μακροχρόνιων ψυχρών Παγετωδών εποχών (Interstadials), όπως και διαστήματα σχετικού ψύχους κατά τη διάρκεια των θερμών Μεσοπαγετωδών εποχών.
(ΑΠΕ-ΜΠΕ)
