Αυτήν την ημέρα επέλεξε η Εσθονία, προεδρεύουσα της ΕΕ κατά το τρέχον εξάμηνο, προκειμένου να φιλοξενήσει σχετική διεθνή διάσκεψη, στην οποία η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε να παραστεί, με το επιχείρημα ότι τα κομμουνιστικά καθεστώτα δεν διέπραξαν εγκλήματα.
Μάλιστα, ο κληθείς στη διάσκεψη, υπουργός Δικαιοσύνης Σταύρος Κοντονής, έστειλε επιστολή στις εσθονικές αρχές, εξηγώντας τους λόγους της απουσίας του.
Με τον τρόπο αυτό, η ελληνική κυβέρνηση έγινε η μοναδική στην ΕΕ, που δεν αναγνωρίζει μία Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης και αρνείται να παραστεί σε εκδηλώσεις που στηρίζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Όπως ήταν φυσικό, η απόφαση αυτή της κυβέρνησης «πυροδότησε» μία νέα πολιτική αντιπαράθεση με τη ΝΔ, στην οποία ενεπλάκη και η εφημερίδα «Αυγή», προκαλώντας την έντονη αντίδραση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Χαρακτηριστικά, η Νέα Δημοκρατία τόνισε σε ανακοίνωσή της πως η απόφαση αυτή προσβάλλει τους Έλληνες και Ευρωπαίους πολίτες, σημειώνοντας ακόμη πως «ο Ναζισμός και ο Σταλινισμός είναι σκοτεινές περίοδοι της ευρωπαϊκής ιστορίας», με τον ΣΥΡΙΖΑ να απαντά, κατηγορώντας το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης για εμμονή στη λεγόμενη «θεωρία των δύο άκρων».
Πώς και γιατί επιλέχθηκε η 23η Αυγούστου ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για τα θύματα του κομμουνισμού και του ναζισμού
Στις 2 Απριλίου του 2009, με ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον ολοκληρωτισμό, καθιερώθηκε η 23η Αυγούστου ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για τα θύματα όλων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων, γνωστή και ως «Ημέρα της Μαύρης Κορδέλας» (Black Ribbon Day)
Η 23η Αυγούστου επιλέχθηκε για δύο λόγους:
1. Είναι η μέρα που υπεγράφη το Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, δηλαδή το Σύμφωνο μη επίθεσης μεταξύ Σοβιετικής Ενωσης και Χιτλερικής Γερμανίας, το 1939.
2. Το 1989, στις βαλτικές χώρες, 2.000.000 άνθρωποι από την Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία στάθηκαν πιασμένοι χέρι-χέρι στο δρόμο από το Βίλνιους έως το Ταλίν, σχηματίζοντας μία ανθρώπινη αλυσίδα και ζητώντας απόσχιση των κρατών τους από τη Σοβιετική Ένωση (Επανάσταση του Τραγουδιού).
Την ίδια ημέρα, εκδηλώσεις συμπαράστασης έγιναν σε 40 πόλεις του δυτικού κόσμου. Πολλοί από τους διαδηλωτές φορούσαν μαύρες κορδέλες σε ένδειξη πένθους για τα θύματα του κομμουνισμού και του ναζισμού.
Τι θα γίνει στο Ταλίν – Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων
Έκτοτε, διεθνείς εκδηλώσεις έγιναν σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Στις 23 Αυγούστου 2017, η Ημέρα Μνήμης για τα θύματα των ολοκληρωτικών καθεστώτων θα γίνει στο Ταλίν της Εσθονίας, αφού η Εσθονία έχει την προεδρία της ΕΕ για το δεύτερο εξάμηνο του 2017.
Ως είθισται, οι εκδηλώσεις θα ξεκινήσουν με συνάντηση των υπουργών Δικαιοσύνης της ΕΕ και θα συνεχιστούν με τελετή μνήμης στην Πλατεία Ελευθερίας του Ταλίν για τη νίκη στον Β” Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στη μεσημεριανή τελετή μνήμης θα πραγματοποιηθεί κατάθεση στεφάνου στη «στήλη της νίκης» και θα μιλήσει ο υπουργός Δικαιοσύνης της Εσθονίας, Urmas Reinsalu, υπουργοί της ΕΕ που συμμετέχουν στη συνάντηση και ο πρόεδρος του συμβουλίου της Εσθονίας «Memento Association Leo Oispuu». Ο Urmas Viilma, Αρχιεπίσκοπος της εσθονικής Ευαγγελικής Λουθηρανικής Εκκλησίας, θα προσευχηθεί στο σημείο, και θα ακολουθήσει παράσταση που δίνεται από τη χορωδία κοριτσιών της εσθονικής τηλεόρασης.
Τα θέματα που θα συζητηθούν στη συνάντηση των υπουργών Δικαιοσύνης περιλαμβάνουν τη δημιουργία ενός διακρατικού οργάνου για τη διερεύνηση των εγκλημάτων των κομμουνιστικών καθεστώτων και των αδικημάτων επιζώντων που είναι ένοχοι ποινικών αδικημάτων, που δεν υπόκεινται σε παραγραφή.
Η διεθνική διερεύνηση των εγκλημάτων των κομμουνιστικών καθεστώτων αποτελεί πρωτοβουλία της Πλατφόρμας Ευρωπαϊκής Μνήμης και Συνείδησης. Η PEMC ιδρύθηκε το 2011, σύμφωνα με το προαναφερθέν ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας θα ξεκινήσει το διεθνές συνέδριο με ομιλίες των Tunne Kelam (ευρωβουλευτής), Anna Kaminsky (Bundesstiftung zur Aufarbeitung der SED-Diktatur, Germany), Andres Kasekamp (University of Toronto, Canada), Igor Caşu (State University of Moldova) και Bartosz Dziewanowski-Stefańczyk (European Network Remembrance and Solidarity). Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Olaf Mertelsmann (University of Tartu, Estonia).
Το ίδιο βράδυ θα γίνουν τα εγκαίνια έκθεσης, με τίτλο «Communism in its Time», την οποία διοργανώνει ο Γερμανός Gerd Koenen και θα ακολουθήσει δείπνο.
Οι εκδηλώσεις διοργανώνονται από το υπουργείο Δικαιοσύνης της Εσθονίας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Ιστορικής Μνήμης της Εσθονίας.
