Τα «Panama Papers» είναι η μεγαλύτερη ηλεκτρονική διαρροή έγγραφων στην ιστορία, με περισσότερα από 11,5 εκατομμύρια έγγραφα, μεγέθους 2,6 τεραμπάιτ.
Πολιτικό σεισμό έχουν προκαλέσει στην Ισλανδία οι αποκαλύψεις από τα «Panama Papers», που καταδεικνύουν ότι ο νυν πρωθυπουργός Σίγκμουντουρ Γκούνλαουγκσον απέκρυπτε επί χρόνια τη συμμετοχή του ιδίου και της συζύγου του σε μία εξωχώρια εταιρεία η οποία κατείχε ομόλογα τριών μεγάλων ισλανδικών τραπεζών που κατέρρευσαν μετά την κρίση του 2008.
Οι αποκαλύψεις εγείρουν σοβαρά ερωτήματα ηθικής τάξης για τον κ. Γκούνλαουγκσον, ο οποίος αναδείχτηκε ως πολιτικός χάρη στον ηγετικό του ρόλο στο κίνημα «InDefence», το οποίο γεννήθηκε ακριβώς ως πράξη λαϊκής διαμαρτυρίας για το τεράστιο τραπεζικό σκάνδαλο που συγκλόνισε την ισλανδική οικονομία μετά το ξέσπασμα της κρίσης.
Μία μεγάλη ιστορία μυστικών
Η υπόθεση αρχίζει το φθινόπωρο του 2007, όταν ο κ. Γκούνλαουγκσον – που τότε ήταν εκτός πολιτικής – και η σύντροφός του Άννα Σίγκουρλαουγκ Παλσντοτίρ αγόρασαν την εξωχώρια εταιρεία Wintris, με έδρα τον φορολογικό παράδεισο των Βρετανικών Παρθένων Νήσων.
Ο κ. Γκούνλαουγκσον και η κ. Παλσντοτίρ ήταν συνιδιοκτήτες της εταιρείας, με έλεγχο του 50% του μετοχικού κεφαλαίου έκαστος. Χρησιμοποίησαν την Wintris ώστε να επενδύσουν εκατομμύρια ευρώ που προέρχονταν από τη μεγάλη οικογενειακή περιουσία της κ. Παλσντοτίρ. Τον Μάρτιο του
Στο χαρτοφυλάκιο επενδύσεων της Wintris περιλαμβάνονται και εταιρικά ομόλογα των τριών μεγαλύτερων ισλανδικών τραπεζών, της Glitnir, της Kaupthing και της Landbanki, οι οποίες ήταν μπλεγμένες σε σκάνδαλα κακοδιαχείρισης και κατέρρευσαν σε διάστημα 72 ωρών το 2008, παρασέρνοντας μαζί τους το χρηματιστήριο και ολόκληρη την ισλανδική οικονομία.
Τον Απρίλιο του 2009, εν μέρει χάρη στο έργο του για το κίνημα «InDefence», ο κ. Γκούνλαουγκσον εκλέγεται στη Βουλή, όμως δεν δηλώνει το μερίδιο 50% που κατέχει στην Wintris, παρά το γεγονός ότι όφειλε να το πράξει βάσει του κοινοβουλευτικού κανονισμού.
Οκτώ μήνες αργότερα, χωρίς να έχει αποκαλύψει τίποτα για την Wintris, ο κ. Γκούνλαουγκσον μεταβιβάζει ολόκληρο το μερίδιό του στην εταιρεία στην κ. Παλσντοτίρ έναντι μόλις 1 δολαρίου. Το ζευγάρι παντρεύτηκε λίγους μήνες αργότερα, που σημαίνει πως μέσω της κ. Παλσντοτίρ το ζεύγος είχε συμφέροντα πάνω σε ομόλογα τραπεζών που είχαν λάβει μαζική κρατική στήριξη ώστε να μην καταρρεύσουν.
Το 2013 ο κ. Γκούνλαουγκσον εκλέγεται στην πρωθυπουργία της Ισλανδίας, όμως ακόμα δεν έχει δηλώσει πουθενά την πρώην σχέση του με τη Wintris. Το 2015, η κυβέρνησή του διαπραγματεύτηκε με τους επενδυτές στις τρεις ισλανδικές τράπεζες έναν διακανονισμό που μπορεί να επηρεάσει θετικά την αξία των ομολόγων που ακόμα κατέχει η εξωχώρια εταιρεία της συζύγου του.
Η «οσμή» του σκανδάλου Γκούνλαουγκσον είχε αρχίσει να έρχεται στην επιφάνεια τους προηγούμενους μήνες, και η κ. Παλσντοτίρ έχει σπεύσει να ξεκαθαρίσει ότι ο σύζυγός της δεν έχει κανένα συμφέρον στην Wintris αλλά και ότι έχει δηλώσει στην Εφορία όλα τα έσοδα της εταιρείας.
Υποστηρίζει μάλιστα πως το 2007 ο σύζυγός της έγινε μέτοχος της Wintris από λάθος της τράπεζας που μεσολάβησε στην απόκτηση της εταιρείας. Το φερόμενο λάθος διορθώθηκε με τη μεταβίβαση του μεριδίου του στην ίδια αφού αντελήφθησαν το ζήτημα ενώ σχεδίαζαν το γάμο τους, το 2009.
Κινείται η αντιπολίτευση
Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι αποκαλύψεις των «Panama Papers» έχουν προκαλέσει εντονότατες πολιτικές αντιδράσεις στην Ισλανδία, χώρα όπου τα τραύματα της κρίσης είναι ακόμα βαθιά, με την αντιπολίτευση να σχεδιάζει ψήφο μη εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Γκούνλαουγκσον, ακόμα και μέσα στην εβδομάδα.
Η κατάσταση για την κυβέρνηση Γκούνλαουγκσον γίνεται ακόμα χειρότερη από το γεγονός ότι τα «Panama Papers» αποκαλύπτουν ότι και δύο κορυφαίοι συνεργάτες του, ο υπουργός Οικονομικών και ο υπουργός Εσωτερικών, είχαν επίσης αδήλωτα συμφέροντα σε off-shore εταιρείες.
