Χαοτικές διαφορές στα όρια ηλικίας για την απονομή σύνταξης σε ασφαλισμένους διαφορετικών Ταμείων, αλλά και κυμαινόμενες στα ποσά των συντάξεων για τους συνταξιοδοτούμενους από 01/01/2015 προβλέπουν οι νέες μνημονιακές διατάξεις που τίθενται σταδιακά σε εφαρμογή. Μητέρες εργαζόμενες σε ΔΕΚΟ επιβαρύνονται ακόμα και με 21 χρόνια ασφάλισης, ενώ καταδικασμένοι να ζουν με επιδόματα είναι όσοι βγουν στη σύνταξη μετά από 15-20 χρόνια ασφάλισης σε ηλικία μικρότερη των 67 ετών.
Η πλειονότητα των νέων «επιδοματούχων» τους οποίους γέννησε το τρίτο μνημόνιο είναι μητέρες ανηλίκων του ιδιωτικού τομέα και άνεργοι που βγαίνουν αναγκαστικά στη σύνταξη και θα ζουν στο εξής με 150-300 ευρώ.
Ούτε μετά τα 67 έτη βελτιώνεται ουσιαστικά η κατάστασή τους, αφού η νέα κατώτατη σύνταξη δεν θα υπερβαίνει τα 393 ευρώ. Και ενώ οι διατάξεις αρχίζουν σιγά-σιγά να υλοποιούνται εκμηδενίζοντας το εισόδημα και κάθε ασφαλιστική προσδοκία των πολιτών, ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος συστήνει ομάδα σοφών με στόχο τη νέα «εθνική» μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού, η οποία δεν επιβάλλεται από τους δανειστές αλλά από την ανάγκη βιωσιμότητας του συστήματος.
Σύμφωνα με επικαιροποιημένη μελέτη, η κυβέρνηση πρέπει να αντιμετωπίσει άμεσα την υστέρηση εσόδων του συστήματος -λόγω ανεργίας, μείωσης της κρατικής χρηματοδότησης και γήρανσης του πληθυσμού- το οποίο παράγει κάθε χρόνο έλλειμμα ύψους 4 δισ. ευρώ. Το έλλειμμα, όπως δείχνουν οι προβολές, θα τριπλασιαστεί την περίοδο 2020-2030 λόγω του αυξημένου αριθμού συνταξιοδοτήσεων (baby boom). Επομένως, η μεταρρύθμιση πρέπει να ενισχύσει αυτή τη δύσκολη δεκαετία, καθώς το επόμενο διάστημα 2030-2060 το σύστημα ξαναβρίσκει την ισορροπία του και η συνταξιοδοτική δαπάνη θα κυμαίνεται ετησίως στα 15,5 δισ. ευρώ, δηλαδή κοντά στις απαιτήσεις των δανειστών.
Πάντως, αν υλοποιηθούν άμεσα οι προτάσεις που βρίσκονται στο πρωθυπουργικό γραφείο, σύμφωνα με τον κ. Κατρούγκαλο, θα βρεθούν ισοδύναμα προκειμένου να μην εφαρμοστεί η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος και να μην αποφασιστούν νέες περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις.
Ηδη οι εφαρμοζόμενες διατάξεις (καταβολή μόνο του οργανικού ποσού της σύνταξης έως τα 67, αλλαγή τρόπου υπολογισμού) εξοντώνουν τους ασφαλισμένους με χαμηλές αποδοχές σε σύνολο ασφάλισης 15-20 ετών, εξουδετερώνοντας το πλεονέκτημα των περισσότερων ενσήμων, αφού τελικά αυτό δεν εγγυάται ένα καλύτερο ποσό. Όπως επισημαίνει ο δικηγόρος Γιώργος Κουτσούκος, συνεργάτης της δικηγορικής εταιρείας Κρεμαλής, αναφέροντας ενδεικτικά παραδείγματα για όρια ηλικίας και ύψος σύνταξης, «η χορήγηση μόνο του οργανικού ποσού έως την ηλικία των 67 ετών θίγει αναμφισβήτητα όσους έχουν συμπληρώσει 15-20 χρόνια ασφάλισης (4.500-6.000 ένσημα) και έχουν χαμηλές αποδοχές. Κυρίως, δε, πλήττει ειδικές κατηγορίες ασφαλισμένων, όπως τις μητέρες με ανήλικα τέκνα στον ιδιωτικό τομέα (5.500 ημέρες ασφάλισης), ενώ ακόμη δεν έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο όσον αφορά στο πώς θα διαμορφωθούν οι συντάξεις στο Δημόσιο (πλην των ανδρών – γυναικών με ανήλικο, ειδική κατηγορία αποτελούν και οι τρίτεκνοι στον δημόσιο τομέα), με βάση τη διάκριση βασικής και αναλογικής σύνταξης».
1ο παράδειγμα: Ασφαλισμένος/η στον ΟΑΕΕ με 15ετία στην 6η ασφαλιστική κατηγορία, αν βγει στη σύνταξη στα 60 έτη και όχι στα 67 και του χορηγηθεί μόνο το οργανικό ποσό που αντιστοιχεί στις ασφαλιστικές του εισφορές, θα παίρνει σύνταξη 420 ευρώ αντί για 640 ευρώ που ισχύει σήμερα. Καταλύτης για το πώς τελικά θα διαμορφωθούν οι συντάξεις στον ΟΑΕΕ αποτελούν οι ασφαλιστικές κατηγορίες στις οποίες υπαγόταν ο εν δυνάμει συνταξιούχος κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου και για πόσο χρονικό διάστημα. Όσο χαμηλότερες οι ασφαλιστικές κατηγορίες, τόσο πιο συρρικνωμένο θα εμφανίζεται και το ποσό της σύνταξης, το οποίο, σε πολλές περιπτώσεις, θα μοιάζει ομολογουμένως με επίδομα.
2ο παράδειγμα: Γυναίκα ασφαλισμένη στο ΙΚΑ με 4.500 ημέρες ασφάλισης και συντάξιμες αποδοχές 700 ευρώ θα πάρει στα 55 της σύνταξη 315 ευρώ αντί των 486 ευρώ, ενώ με 20 έτη ασφάλισης θα έπαιρνε λίγα περισσότερα, δηλαδή 352 ευρώ. Αν αμειβόταν με τον κατώτερο μισθό ή δούλευε με μερική απασχόληση, η σύνταξή της για 20 χρόνια εργασίας δεν θα ξεπερνούσε τα 297 ευρώ.
Μειώσεις, μικρότερες στην αρχή, δραστικότερες μετά το 2023, θα υποστούν οι συντάξεις εξαιτίας του νέου τρόπο υπολογισμού με άξονα τη βασική σύνταξη των 360 ευρώ ακόμη και για όσους έχουν υποβάλει φέτος αίτηση συνταξιοδότησης! Υπενθυμίζουμε ότι όσοι έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση οποιουδήποτε Ταμείου έως τις 31/12/2010 και υποβάλλουν αίτηση συνταξιοδότησης μετά την 1/1/2015 θα τους χορηγούνται δύο τμήματα σύνταξης: ένα με βάση τα ποσοστά που ίσχυαν για τον χρόνο ασφάλισης έως το 2010 και ένα δεύτερο τμήμα με χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης και αναλογία της βασικής σύνταξης για τον χρόνο ασφάλισης από την 1/1/2011.
Έτσι, για παράδειγμα, ασφαλισμένος με 35ετία και μισθό 1.500 ευρώ έως το 2010 και 1.100 ευρώ το 2011-2015 θα πάρει μεικτή σύνταξη 1.030 ευρώ αντί για 1.069 ευρώ, εάν υπολογιζόταν η σύνταξη με βάση όσα ίσχυαν πριν από τον νέο νόμο. Καθίσταται και εδώ εύληπτο ότι όσο πιο σύντομος είναι ο ασφαλιστικός βίος του συνταξιούχου από 1/1/2011 και μετά (δηλαδή όσο πιο γρήγορα καταφύγει σε συνταξιοδότηση), τόσο λιγότερο θα αισθανθεί τη ζημία του νέου υπολογισμού στην οριστική σύνταξή του, με δεδομένο ότι οι αποδοχές του ιδιωτικού τομέα μετά το 2011 βαίνουν διαρκώς μειούμενες. Όσον αφορά στην αύξηση των ορίων ηλικίας με βάση το ιδιότυπο σύστημα αλγορίθμων που επέβαλαν οι δανειστές, αυτό επιβαρύνει υπερβολικά τις τρίτεκνες εργαζόμενες ακόμα και με 21 έτη, τις μητέρες ανηλίκων έως και με 17 έτη και τους παλαιούς ασφαλισμένους 35ετίας έως και με 5 έτη ανατρέποντας πλήρως τις ασφαλιστικες τους προσδοκίες.
Παραδείγματα αύξησης ορίων ηλικίας
Χαρακτηριστικά παραδείγματα
Ασφαλισμένη σε Ταμείο ΔΕΚΟ μητέρα τριών τέκνων, ετών 46 σήμερα, είχε κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης το 2010 για λήψη πλήρους σύνταξης ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας. Σύμφωνα με τον Ν. 4336/2015, θα υποστεί αύξηση ορίων ηλικίας μετά τη συμπλήρωση του 55ου έτους. Επομένως, με δεδομένο ότι η εν λόγω ασφαλισμένη συμπληρώνει τα 55 ηλικιακά έτη το 2024, θα πάρει σύνταξη στα 67 της, εάν φυσικά δεν κατορθώσει με την εργασία της και την εξαγορά πλασματικών ετών να συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης για να συνταξιοδοτηθεί στα 62 ηλικιακά έτη. Δηλαδή η ασφαλιστική προσδοκία της μετατοπίζεται κατά 21 έτη!
Ασφαλισμένη στο ΙΚΑ μητέρα ανηλίκου, 46 ετών σήμερα, με 5.500 ημέρες ασφάλισης, στις 31/12/2010 έβγαινε στα 50 της με μειωμένη σύνταξη και στα 55 της με πλήρη. Αφού συμπληρώνει όμως το όριο ηλικίας των 50 το 2019, θα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί στην ηλικία των 61,9 ετών με μειωμένη σύνταξη και στα 67 της με πλήρη. Δηλαδή θα επιβαρυνθεί έως και με 17 χρόνια ασφάλισης!
Ασφαλισμένος στον ΟΑΕΕ, 56 ετών σήμερα, συμπληρώνει μέχρι την 31/12/2012 συνολικά 33 έτη ασφάλισης και εξαγοράζοντας 4 πλασματικά έτη κατοχύρωνε έως και σήμερα συνταξιοδοτικό δικαίωμα για τα 60 ηλικιακά έτη που συμπληρώνει το 2019. Με τις νέες ρυθμίσεις θα συνταξιοδοτηθεί τελικώς στα 61,3 του.
Ασφαλισμένη σε Ταμείο ΔΕΚΟ μητέρα ανηλίκου είχε κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης το 2012 για μειωμένη σύνταξη στα 53 της και πλήρη στα 55 της. Σε ηλικία 53 ετών, εφόσον τη συμπλήρωσε έως και τη δημοσίευση του νόμου (ΦΕΚ Α 94/14.08.2015), δεν θίγεται μεν ως προς τη λήψη της μειωμένης σύνταξης, όμως θα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη στα 59,5 χρόνια. Δηλαδή η ασφαλιστική προσδοκία της μετατοπίζεται 6,5 έτη ενώ ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δώσει στο πέναλτι της μείωσης 16% που θα της επιβληθεί από το Ταμείο, εάν επιλέξει τελικώς την οδό της μειωμένης σύνταξης.
Ασφαλισμένος πριν την 1/1/1983 στο Δημόσιο, 55 ετών σήμερα, συμπληρώνει, με την εξαγορά της στρατιωτικής του θητείας, συνολικά 35 έτη ασφάλισης και κατοχύρωνε μέχρι και σήμερα δικαίωμα συνταξιοδότησης ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας. Θα συνταξιοδοτηθεί τελικώς στα 60 ή 62,5 ακολουθώντας τις μεταβατικές αυξήσεις του 58ου ηλικιακού έτους που έχει τεθεί ως χρονική αφετηρία συνταξιοδότησης για τους εξερχόμενους με 35ετία άνευ ορίου ηλικίας. Δηλαδή η συνταξιοδότησή του παρατείνεται και φτάνει αισίως τα 5 έτη αναμονής (!), ανατρέποντας πλήρως την ασφαλιστική του προσδοκία για συνταξιοδότηση χωρίς όριο ηλικίας.
Ασφαλισμένος πριν την 1/1/1983 στο Δημόσιο, 58 ετών σήμερα, συμπλήρωνε μέχρι 31/12/2010 συνολικά 25 έτη ασφάλισης και κατοχύρωνε μέχρι και σήμερα δικαίωμα συνταξιοδότησης στα 60 του με μειωμένη και στα 65 του με πλήρη σύνταξη. Λόγω του ότι συμπληρώνει τα 60 ηλικιακά έτη το 2017, θα συνταξιοδοτηθεί τελικώς στα 62,6 του με μειωμένη σύνταξη ή στα 67 του με πλήρη.
Άνδρας με ανήλικο τέκνο, ασφαλισμένος μετά την 1/1/1983 στο Δημόσιο, 51 ετών σήμερα, συμπλήρωνε με εξαγορά πλασματικών ετών μέχρι 31/12/2011 συνολικά 25 έτη ασφάλισης και κατοχύρωνε μέχρι και σήμερα δικαίωμα συνταξιοδότησης στα 52 ηλικιακά έτη για πλήρη σύνταξη. Λόγω του ότι συμπληρώνει τα 52 το 2016, θα μπορεί με τα νέα μεταβατικά όρια να συνταξιοδοτηθεί στα 56,7.
