Χαράτσια και νέες μεγάλες περικοπές ανεβάζουν στα 9,5-10 δισ. τον λογαριασμό των μέτρων που η κυβέρνηση θα λάβει ως το τέλος του 2016. Αν και με το προσχέδιο του Προϋπολογισμού που κατέθεσε τη Δευτέρα έβαλε στόχο να εξοικονομήσει 6,4 δισ. ευρώ σε 14 μήνες, μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου θα έχουν κλειδώσει και θα ανακοινωθούν μέτρα συνολικού ύψους τουλάχιστον 3,3 δισ. ευρώ, τα οποία θα αποτυπωθούν στο νέο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα και το τελικό σχέδιο Προϋπολογισμού που θα ψηφιστεί τον Δεκέμβριο.
Χαμένοι από το μπαράζ των νέων μέτρων βγαίνουν νοικοκυριά, ελεύθεροι επαγγελματίες και όσοι αγόρασαν πρόσφατα αυτοκίνητα μεγάλου κυβισμού. Στα μέτρα που εξετάζονταν όλο το Σαββατοκύριακο και θα αρχίσουν να ξεδιπλώνονται από αύριο περιλαμβάνονται και σχέδια για:
Πλήρη κατάργηση (αντί μείωσης κατά 50%!) στο επίδομα πετρελαίου θέρμανσης που ελάμβαναν εκατοντάδες χιλιάδες φτωχά νοικοκυριά. Στόχος του μέτρου είναι να εξοικονομηθούν συνολικά 210 εκατ. ευρώ, αντί για 105 εκατ. που προέβλεπε η συμφωνία με τους δανειστές, τα οποία θα διατεθούν ως δημοσιονομικά αντίμετρα για να μειωθεί ή να καταργηθεί ο ΦΠΑ στα σχολεία ή, ακόμα, και για να μειωθεί κατά τι ο ειδικός φόρος στα καύσιμα. Αυξήσεις στο τέλος επιτηδεύματος, με παράλληλη απαλλαγή όσων έχουν μηδαμινά εισοδήματα μέσα στη χρονιά. Αλλαγές των τελών κυκλοφορίας για να πληρώνουν περισσότερα (έως και τα διπλάσια) οι ιδιοκτήτες οχημάτων με υψηλούς ρύπους προκειμένου να ελαφρυνθούν εκείνοι με παλαιότερης τεχνολογίας αυτοκίνητα.
Προϋπολογισμός φτώχειας Μόλις τη Δευτέρα η κυβέρνηση κατέθεσε προσχέδιο Προϋπολογισμού που προβλέπει ότι ως το τέλος του 2016 θα εξοικονομήσει επιπλέον 6,379 δισ. με νέα μέτρα λιτότητας. Αυτό που δεν λέει πουθενά, όμως, είναι ότι για να πετύχει καθαρή απόδοση μέτρων 6,4 δισ. για τα κρατικά ταμεία θα απαιτηθεί τα μέτρα να φτάσουν συνολικά ή και να ξεπεράσουν τα 7,5 δισ. ευρώ! Και αυτό επειδή οι τελικές εισπράξεις υπολείπονται πάντα του αρχικού στόχου. Για παράδειγμα ο ΕΝΦΙΑ, που θεωρείται ο πιο αποτελεσματικός εισπρακτικά φόρος, αποδίδει μεν 2,65 δισ. ευρώ ετησίως στα κρατικά ταμεία, αλλά το χαράτσι που πέφτει στους πολίτες φτάνει στα 3,2 δισ. ευρώ -τα υπόλοιπα 550 εκατ. ευρώ μπαίνουν στα ληξιπρόθεσμα χρέη των 80 δισ. που κυνηγά να εισπράξει η Εφορία, είτε σταδιακά με δόσεις και ρυθμίσεις, είτε αναγκαστικά με κατασχέσεις. Αντίστοιχα θα απαιτηθούν και μεγαλύτερα βάρη για να διασφαλιστούν εισπράξεις από όλα τα νέα μέτρα.
Ωστόσο οι προβλέψεις αυτές για έσοδα 6,4 δισ. αναθεωρούνται ήδη προς τα πάνω ως «αισιόδοξες». Στο νέο Μεσοπρόθεσμο προβλέπεται επιπλέον υστέρηση 1,5 δισ. ευρώ. Αλλά και το ΔΝΤ ανακοίνωσε ήδη την Τετάρτη πως το πρωτογενές έλλειμμα φέτος θα είναι διπλάσιο από 0,25% του ΑΕΠ, που υπολογίστηκε στο προσχέδιο, ενώ και το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 θα είναι μισό. Μιλά επισήμως για υστέρηση 1,3 δισ. ευρώ και έλλειμμα 0,5% φέτος. Για να καλυφθούν τα 1,3 δισ. (ΔΝΤ) ή 1,5 δισ. (Μεσοπρόθεσμο) επιπλέον θα πρέπει να εξειδικευτούν και να ανακοινωθούν και άλλα μέτρα ύψους 2 δισ. ευρώ, ανεβάζοντας τα συνολικά μέτρα που θα ληφθούν από περίπου 7,5 δισ. ευρώ σε… 9,5-10 δισ. ευρώ.
Μάλιστα οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ στηρίχτηκαν στα στοιχεία εισπράξεων έως τις 12 Αυγούστου. Τα πρώτα μηνύματα, όμως, δείχνουν ότι ειδικά τον Σεπτέμβριο οι εισπράξεις είχαν πτώση 40%. Η τρύπα ανοίγει αντί να κλείνει, ενώ η υστέρηση στις εισπράξεις φόρων από την κατανάλωση (τον ΦΠΑ και όχι άμεσους φόρους που καθυστερούν) αγγίζει το 1,5 δισ., κι αυτό δεν διορθώνεται με τίποτα.
Τέλη Οκτωβρίου θα φανεί και αν μπορούν να εισπραχθούν μαζεμένες όλες οι πληρωμές φόρου ακινήτων και εισοδήματος, οι παλιές οφειλές, αλλά και τα τέλη κυκλοφορίας που έρχονται. Ολα δείχνουν ότι η τρύπα μπορεί να μεγαλώσει, εκτινάσσοντας τις ανάγκες για νέα μέτρα στα 10 δισ. ευρώ έως τέλος του 2016!
Ακόμη και αν εισπράττονταν πλήρως, όπως έχει προβλεφθεί, τα έσοδα στα τέλη του 2015, αυτά θα λείψουν από την κατανάλωση και θα αυξήσουν την ύφεση, αφού προβλεπόταν να είχαν εισπραχθεί ήδη ή να εισπράττονταν με περισσότερες δόσεις κ.λπ. Στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού (σελίδα 20) η κυβέρνηση ομολογεί ότι με τη διαπραγμάτευση που έκανε «πέτυχε» μεν να μην πληρώσουν οι επιχειρήσεις και νοικοκυριά φόρους 6,1 δισ. ευρώ φέτος, αλλά το ΑΕΠ πήγε στα 173 δισ. αντί στα 184 και, άρα, η οικονομία και η κοινωνία έχασαν 11 δισ. ευρώ!
Κλειστά χαρτιά Η κυβέρνηση κρατά κλειστά τα χαρτιά της και για τα δεκάδες ισοδύναμα νέα μέτρα που, όπως λέει και ο πρωθυπουργός, εξετάζεται να προταθούν στην τρόικα. Είναι λογικό, αφού θέλει να αποφύγει το πολιτικό κόστος για μέτρα που βάζει στο τραπέζι, αλλά, όπως λέει πάλι ο ίδιος ο πρωθυπουργός, η τρόικα συνήθως τα απορρίπτει. Τα αποκαλυπτήρια θα γίνουν αύριο με το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί για τα 48 προαπαιτούμενα, αλλιώς δεν ξεκινά η συζήτηση με τους δανειστές. Στη βάση αυτή, η κυβέρνηση βάζει στο τραπέζι δύο μέτρα της τελευταίας στιγμής:
1 Νέα τέλη κυκλοφορίας: η ιδέα είναι να πληρώνουν περισσότερα όσοι απέκτησαν πρόσφατα Ι.Χ. μεγάλης εμπορικής αξίας. Πώς θα αποτυπωθεί όμως αυτό στον τρόπο υπολογισμού των τελών κυκλοφορίας κάθε χρονιάς;
Το σχέδιο προβλέπει την αύξηση 50%-100% στα τέλη για αυτοκίνητα που εκπέμπουν πάνω από 161 ή 181 γραμμάρια CO2 ανά χιλιόμετρο. Και αυτό γιατί, λόγω των νέων, πιο φιλικών στο περιβάλλον κινητήρων, ένα θηριώδες και πανάκριβο σύγχρονο αυτοκίνητο μπορεί να πληρώνει 350-400 ευρώ τον χρόνο για τέλη κυκλοφορίας, τα διπλά δηλαδή από ένα συνηθισμένο σύγχρονο οικογενειακό αυτοκίνητο.
Στο οικονομικό επιτελείο θεωρούν ότι η επιβάρυνση αυτή είναι δικαιότερη γιατί αφορά νέα μοντέλα που διατηρούν ακόμα υψηλή εμπορική αξία σε σχέση με τα τέλη που πληρώνουν (βάσει κυβικών) τα μοντέλα που κάποιοι αγόρασαν στο παρελθόν και τα οποία πλέον έχουν απαξιωθεί και κοστίζουν σχεδόν όσο το σήμα της κάθε χρονιάς!
2 Απαλλαγή από το τέλος επιτηδεύματος για όσους έχουν έσοδα μέχρι 6.000 ευρώ. Το σκεπτικό είναι να μην πληρώνουν τέλος όσοι έχουν μηδαμινά έσοδα. Η λύση αυτή όμως συναντά πολλά προβλήματα:
Α) Οσοι εμφανίζουν μεγαλύτερα έσοδα θα πρέπει να πληρώνουν πολύ περισσότερα από ό,τι σήμερα. Προβλέπεται δηλαδή να δημιουργηθεί μια κλίμακα υπολογισμού του τέλους που δεν θα αυξάνεται αναλογικά με τα έσοδα, αλλά θα υπάρχουν ζώνες εισοδήματος (κλιμάκια) με τον αντίστοιχο φόρο. Ετσι, σύμφωνα με πληροφορίες, το μάρμαρο θα πληρώσουν μικρομεσαίοι και ανωτέρου εισοδήματος επιτηδευματίες που δηλώνουν έσοδα από 12.000 ή 15.000 ευρώ και άνω.
Β) Δεδομένης της ύφεσης, οι επαγγελματίες που δηλώνουν εξαιρετικά χαμηλά ή μηδενικά εισοδήματα αυξάνονται αλματωδώς και στο τέλος μπορεί η επιβάρυνση να ξεκινά από πολύ χαμηλά ή να αυξηθεί υπέρμετρα για όσους δηλώνουν πολύ υψηλά εισοδήματα (κάποιοι γιατροί, δικηγόροι κ.λπ).
Γ) Ακόμα χειρότερα, πολλοί επαγγελματίες μπορούν να προσαρμόζουν τα εισοδήματά τους στο κατάλληλο ύψος που θα τους επιτρέπει να μείνουν αφορολόγητοι. Στην τρόικα ακόμα θυμούνται ότι όταν το αφορολόγητο μειώθηκε στα 5.000 ευρώ, αυξήθηκε πολύ ο αριθμός των επαγγελματιών που δήλωναν λιγότερα. Γι’ αυτό εξετάζεται να ισχύσει απαλλαγή με βάση το ύψος του τζίρου και όχι των καθαρών εσόδων. Και στην περίπτωση αυτή όμως υπάρχει κίνδυνος να αυξηθεί η παραοικονομία, οπότε θα πληγούν τα έσοδα και από τους έμμεσους φόρους κατανάλωσης (ΦΠΑ κ.λπ.).
