Το Ευρωκοινοβούλιο εγκρίνει σήμερα Πέμπτη τη σύσταση της νέας ευρωπαϊκής ακτοφυλακής και συνοριοφυλακής. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι απορρίπτουν αιτιάσεις για περιορισμούς στην εθνική κυριαρχία των κρατών-μελών της ΕΕ.
Μιλώντας στο Στρασβούργο το βράδυ της Τρίτης, ο επίτροπος για τη μετανάστευση Δημήτρης Αβραμόπουλος έκανε λόγο για «ιστορική» συμφωνία. Ιστορική είναι, σε κάθε περίπτωση, η ταχύτητα με την οποία τα κράτη-μέλη συμφώνησαν στη σύσταση της νέας υπηρεσίας, μόλις έξι μήνες μετά την έναρξη των σχετικών διαπραγματεύσεων και υπό την πίεση των δραματικών εξελίξεων στην προσφυγική κρίση. Αλλά και επί της ουσίας η σύσταση μίας πανευρωπαϊκής συνοριοφυλακής αποτελεί σημαντική εξέλιξη, ιδιαίτερα για την Ελλάδα, υποστηρίζει η ευρωβουλευτής της ΝΔ Ελίζα Βόζεμπεργκ. «Είναι ένας σημαντικός οργανισμός, ο οποίος εποπτεύει πλέον τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων και ταυτόχρονα θωρακίζει τη ζώνη του Σένγκεν. Έχει σημασία, διότι η δική μας χώρα δεν έχει τη δυνατότητα να καλύψει επαρκώς και αποτελεσματικά τα εξωτερικά της σύνορα, δοθέντος ότι η ακτογραμμή είναι τεράστια» λέει η ελληνίδα ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle.
Η νέα υπηρεσία δεν δημιουργείται από το μηδέν. Βασίζεται στις υπάρχουσες δομές της Frontex, του ευρωπαϊκού οργανισμού για τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων. Όμως το προσωπικό θα υπερδιπλασιαστεί και οι δυνάμεις της συνοριοφυλακής θα μπορούν να αναπτύσσονται μέσα σε τρεις ημέρες, όταν και όπου χρειαστεί. Όπως επισημαίνει ο εισηγητής του Ευρωκοινοβουλίου, ο λετονός ευρωβουλευτής Άρτις Πάμπρικς, «το πλεονέκτημα είναι η ουσιαστική αναβάθμιση της σημερινής Frontex. Μέχρι στιγμής βλέπουμε ότι η ΕΕ δεν καταφέρνει να δώσει κοινή και αποτελεσματική απάντηση στην προσφυγική κρίση, αλλά και γενικότερα στα προβλήματα που σχετίζονται με τη διακίνηση ανθρώπων ή το διασυνορακό έγκλημα. Η νέα ακτοφυλακή και συνοριοφυλακή θα διαθέτει περισσότερο προσωπικό, κοινή εκπαίδευση, καλύτερο τεχνικό εξοπλισμό. Θα μπορεί να προσφέρει άμεση βοήθεια στα κράτη-μέλη που έχουν ανάγκη από τη βοήθεια αυτή».
Απειλείται η «εθνική κυριαρχία»;
Η συνοριοφυλακή δεν υποκαθιστά το λιμενικό ή άλλες εθνικές αρχές. Ωστόσο προβλέπεται ρητώς ότι, σε περίπτωση που ένα κράτος-μέλος αντιμετωπίζει αυξημένες πιέσεις στα σύνορά του, θα αναπτύσσονται εκεί δυνάμεις της ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής, είτε κατόπιν αιτήματος του κράτους-μέλους, είτε με απόφαση του Συμβουλίου. Στη σχετική συζήτηση που έγινε την Τρίτη στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου δεν έλειψαν οι διαμαρτυρίες για περιορισμό της εθνικής κυριαρχίας. Ο Άρτις Πάμπρικς, ο οποίος έχει διατελέσει υπουργός Εξωτερικών και Άμυνας στη χώρα του, εξηγεί: «Αυτή η υπηρεσία είναι απλώς ένα πρόσθετο εργαλείο, δεν υποκαθιστά την ευθύνη που έχουν τα κράτη-μέλη να περιφρουρούν τα σύνορά τους. Όμως, στην υποθετική περίπτωση που ένα κράτος δεν μπορεί να ελέγξει τα σύνορά του, ενώ την ίδια στιγμή αρνείται να δεχθεί και βοήθεια- επαναλαμβάνω ότι μιλάμε για καθαρά υποθετική περίπτωση, γιατί δεν βλέπω ποιος θα έκανε κάτι τέτοιο- τότε προφανώς οι υπόλοιποι πρέπει να έχουν το δικαίωμα να προστατεύσουν τον εαυτό τους. Γιατί δεν μπορεί μία χώρα να υπονομεύει την ασφάλεια όλων των υπολοίπων» λέει ο λετονός ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle.
Η προστασία αυτή, τονίζει, συνίσταται στην επιβολή συνοριακών ελέγχων. Ο επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος τονίζει ότι όχι μόνο δεν θίγεται η εθνική κυριαρχία, αλλά «αντίθετα, αυτό το σώμα θα αποτελείται από στελέχη όλων των ευρωπαϊκών χωρών και θα έχει την ευθύνη για ολόκληρη την Ευρώπη». Από την πλευρά της, η ευρωβουλευτής Ελίζα Βόζενμπεργκ επισημαίνει: «Τα κράτη μέλη θα έρχονται να συνδράμουν, γιατί τα ίδια θα εξυπηρετούνται. Δηλαδή ο οργανισμός έρχεται να καλύψει τις ανεπάρκειες των κρατών-μελών, δεν έρχεται να επιβάλει μια επιβάρυνση περαιτέρω. Τα κράτη-μέλη θέλουν τη βοήθεια αυτή, γι’ αυτό θεωρούμε ότι είναι πολύ σημαντική η σύσταση του οργανισμού».
Ο «γρίφος» της Ουγγαρίας
Σύμφωνα με το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο η συντριπτική πλειοψηφία των ευρωπαίων πολιτών θέλει «περισσότερη Ευρώπη» στη μεταναστευτική πολιτική. Η ίδρυση της ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής θεωρείται απάντηση σε αυτό το αίτημα. Ωστόσο οι πανηγυρισμοί για τη σχετική συμφωνία μετριάζονται μετά τη «βόμβα» που εξαπέλυσε η Ουγγαρία, εξαγγέλοντας δημοψήφισμα για την ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική και μάλιστα στις 2 Οκτωβρίου, ημέρα που συμπίπτει με τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στη γειτονική Αυστρία.
Ο Άρτις Πάμπρικς, αφού πρώτα επιμείνει στη διευκρίνηση ότι στο ζήτημα αυτό θα μιλήσει ως πολιτικός και όχι ως εισηγητής του Κοινοβουλίου, λέει ότι αυτό το δημοψήφισμα γίνεται γιατί κάποιοι άργησαν να αντιδράσουν και να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Υποστηρίζει μάλιστα ότι η ΕΕ ξεκινάει από λάθος αφετηρία, δηλαδή προτάσσει την αλληλεγγύη. «Αν θέλουμε να πάρουμε τα πράγματα με τη σωστή σειρά» λέει ο Άρτις Πάμπρικς «θα πρέπει: πρώτον, να κάνουμε τη δουλειά μας στην εξωτερική πολιτική καταστέλλοντας τις πολεμικές συγκρούσεις που αυξάνουν τις προσφυγικές ροές. Δεύτερον, να συνεργαστούμε με τις γειτονικές χώρες, ώστε να μπορούν να δαμάσουν τις κρίσεις, από τις οποίες επηρεάζονται πριν από όλους τους υπόλοιπους. Τρίτον, να διαχειριστούμε καλύτερα τα σύνορά μας, χωρίς να απευθύνουμε προσκλητήριο σε όλους τους μετανάστες. Στη συνέχεια να αξιολογήσουμε ποιοι χρειάζονται διεθνή προστασία. Και μετά να αρχίσουμε να μιλάμε για μετεγκατάσταση και αλληλεγγύη».
