Φωτογραφίες ΑΠΕ-ΜΠΕ
Για την κατασκευή τους δαπανήθηκαν κάποτε εκατομμύρια ευρώ, αλλά δεν δόθηκαν ούτε μία μέρα σε χρήση και έκτοτε «στοιχειώνουν» τους χώρους τους οποίους καταλαμβάνουν, έχοντας πλέον εκλείψει και οι φιλόδοξοι στόχοι για τους οποίους ξεκίνησε κάποτε η ανέγερσή τους.
Ο λόγος, για δύο «φαραωνικά» κτιριακά συγκροτήματα: το ένα στην Ημαθία που ανήκει στην Αυτοδιοίκηση και το άλλο στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, δίπλα στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ.
Πρόκειται για κτίρια – μεγαθήρια, για την κατασκευή των οποίων χρησιμοποιήθηκαν πανάκριβες οικοδομικές ύλες, ενισχυμένο σκυρόδεμα, χάλυβας και υλικά υψηλότατων προδιαγραφών, με χρηματοδότηση -κατά καιρούς- από εθνικούς πόρους και από προγράμματα.
Κι, όμως, το πρώτο κτιριακό συγκρότημα λεηλατήθηκε και καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς και το δεύτερο παραμένει από τη δεκαετία του ’90 στα… μπετά. Ούτε το ένα ούτε το άλλο κατόρθωσαν -έστω και στο ελάχιστο- τα μεγαλεπήβολα σχέδια των εμπνευστών τους.
Η Περιφερειακή Αγορά-φάντασμα στην Ημαθία
«Η Περιφερειακή Αγορά (Λαχαναγορά) της Κουλούρας Ημαθίας, ουδέποτε λειτούργησε σαν λαχαναγορά. Είναι ένα κτίσμα που βρίσκεται σε πλήρη εγκατάλειψη, ρημάζει στην κυριολεξία, έχει καταστραφεί» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της κοινοπραξίας συνεταιρισμών ομάδων παραγωγών νομού Ημαθίας Χρήστος Γιαννακάκης.
Το προοριζόμενο για Περιφερειακή Αγορά της Κουλούρας κτιριακό συγκρότημα ανεγέρθηκε με πρωτοβουλία της “ΣΚΟΠ”, μιας τριτοβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης που είχε σχέση με τις λαχαναγορές και ολοκληρώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’80.
Μετά τη διάλυση της «ΣΚΟΠ» περιήλθε στην κυριότητα του υπουργείου Γεωργίας, χωρίς να υπάρξει μέριμνα για κάποια φύλαξη, ή και χρήση του, ώσπου το 2004 περιήλθε στην “Αμάλθεια Α.Ε.”, μία εταιρεία που σύστησε αυτοδιοίκηση, με το 51% των μετοχών να έχει η περιφερειακή (τότε νομαρχιακή) ενότητα Ημαθίας, το 25% ο τοπικός δήμος (τότε δήμος Αποστόλου Παύλου) και το υπόλοιπο στην πρώην Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών Βέροιας, Νάουσας και Αλεξάνδρειας, που και αυτές διαλύθηκαν.
«Είχε ολοκληρωθεί γύρω στο 1987-’88 και έκτοτε εγκαταλείφθηκε. Δεν λειτούργησε ποτέ, δεν υπήρξε καν φύλαξη των εγκαταστάσεων, με αποτέλεσμα να έχουν καταληστευτεί και λεηλατηθεί τα πάντα. Ό,τι μπορούσε να βγει, αφαιρέθηκε. Φράχτες, κολώνες, παράθυρα, κουφώματα, πόρτες, είδη υγιεινής, ακόμη και οι ψευδοροφές όλες μαζί με τα ηλεκτρικά και τα φωτιστικά, οι σωλήνες, τα καλώδια. Έμειναν μόνο οι λαμαρίνες στην οροφή του κεντρικού κτιρίου (της σκεπαστής αποθήκης), που χρησιμοποιείται πλέον από την αυτοδιοίκηση σαν υπόστεγο για την εναπόθεση αλατιού για τους δρόμους το χειμώνα. Ακόμη και οι σοβάδες έχουν διαβρωθεί και πέφτουν από την υγρασία» λέει ο κ. Γιαννακάκης.
«Κόστισε πάνω από ένα δισεκατομμύριο δραχμές, τότε, μόνο για τα χωματουργικά πληρώθηκαν τριακόσια πενήντα εκατομμύρια δραχμές» προσθέτει.
Το συγκρότημα αποτελείται από τέσσερα κτίρια: ένα από σκυρόδεμα, που κατασκευάστηκε ως κτίριο διοίκησης με γραφεία, μία θηριώδης σκεπαστή αποθήκη με τεράστιες αίθουσες ψυγείων για την εναπόθεση και τη συντήρηση των αγροτικών προϊόντων και άλλα δύο κτίρια, κατασκευασμένα από χάλυβα, όπου θα στεγάζονταν τα καταστήματα των τοπικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων και θα χρησίμευαν και ως εκθετήρια για τα προϊόντα τους.
Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος τους, μόνο η σκεπαστή αποθήκη έχει ύψος πάνω από δέκα μέτρα και καλύπτει εμβαδόν οκτώ στρεμμάτων! Ανάλογος είναι και ο όγκος των υπολοίπων συγκροτημάτων που έχουν ανεγερθεί σε μια συνολική έκταση 300 στρεμμάτων.
«Μέχρι και ο αύλειος χώρος έχει καταπατηθεί» λέει ο αντιπεριφερειάρχης Ημαθίας Κώστας Καλαϊτζίδης και προσθέτει: «Έδωσα εντολή στην κτηματική υπηρεσία μας να καταγράψουν τους καταπατητές, να τους καλέσουμε, για να κάνουμε πλέον διοικητικές αποβολές».
Οταν το κτίριο παραδόθηκε από το υπουργείο Γεωργίας στην αυτοδιοίκηση ήταν πλέον σχεδόν στην ίδια άθλια κατάσταση. Μάλιστα, ο σχετικός νόμος ακόμη και σήμερα προσδιορίζει τη λειτουργία του ως… «περιφερειακή αγορά» και μόνο πριν από λίγα χρόνια, με μία τροποποίηση χρήσης, επιτράπηκε να στεγαστούν και δημόσιες υπηρεσίες, όπως το τελωνείο και το χημείο Ημαθίας. Μόνο, που αυτές οι υπηρεσίες μεταφέρθηκαν αλλού, αφού δεν υπήρχε άμεση δυνατότητα στέγασής τους. Πλέον στην κατάσταση που βρίσκεται το ερειπωμένο συγκρότημα απαιτούνται για επισκευές αρκετά κονδύλια.
Ο κ. Γιαννακάκης λέει ότι πρέπει να αποχαρακτηριστεί από λαχαναγορά, εάν υπάρξει σκέψη να αξιοποιηθεί, καθώς δεν υφίσταται πλέον ο λόγος για τον οποίο δημιουργήθηκε. Οπως λέει, ωστόσο, ο χώρος φαντάζει ιδανικός για «δημοπρατήριο αγροτικών προϊόντων», που άλλωστε προβλέπεται από το θεσμικό πλαίσιο για τους συνεταιρισμούς.
Επίσης, λόγω της έκτασης και της θέσης του, ύστερα από επισκευές, φαίνεται ότι θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και σαν logistic center, καθώς διασώθηκε το μεγαλύτερο μέρος του σκελετού του. Άλλωστε, βρίσκεται επάνω στο εθνικό οδικό δίκτυο και η σιδηροδρομική γραμμή δεν απέχει περισσότερο από διακόσια μέτρα…
Ο προβληματισμός για το πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ο χώρος και το κτίριο είναι υπαρκτός στην αυτοδιοίκηση, αλλά στις μέρες μας υπάρχει δυσκολία στην έλλειψη κονδυλίων για να γίνουν οι απαιτούμενες επισκευές. Οι μέτοχοι της «Αμάλθειας Α.Ε.» προσανατολίζονται στο να αναζητήσουν λύσεις για χρηματοδότηση, με την ελπίδα το κτίριο να αξιοποιηθεί προς όφελος της ανάπτυξης της περιοχής. Οπως λέει ο αντιπεριφερειάρχης Ημαθίας, εάν το κτίριο επισκευαζόταν θα μπορούσε να καλύψει ανάγκες στέγασης υπηρεσιών της περιφερειακής ενότητας και του δήμου.
«Σαν περιφερειακή ενότητα Ημαθίας δεν έχουμε ούτε ένα κτίριο να στεγάσουμε υπηρεσίες μας, που είναι διάσπαρτες σε όλο το νομό και όλες σε ενοικιαζόμενους χώρους» επισημαίνει ο κ. Καλαϊτζίδης.
Ενα κτίριο-γιαπί στο ΑΠΘ
Το δεύτερο «φαραωνικό» κτίριο, αυτό που βρίσκεται μέσα στο ΑΠΘ, ξεκίνησε επίσης με όλες τις καλές… προθέσεις. Το πολυώροφο κτίριο (έξι υπέργειοι + τρεις υπόγειοι όροφοι), το οποίο βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, προοριζόταν για να περιθάλψει ασθενείς παραπληγικούς, με κινητικά προβλήματα και με βαρύτατους τραυματισμούς. Όχι μόνο «πάγωσε» κάπου στα μπετά, αλλά παραμένει ακόμη έτσι αναξιοποίητο, εκεί που σταμάτησε η κατασκευή του πριν από μια εικοσαετία…
Και σαν να μην έφτανε αυτό, το ΑΠΘ πλήρωσε περίπου 100.000 ευρώ για να φράξει με σιδηροκατασκευές τα κενά στους ορόφους, ύστερα από υπόδειξη της αρμόδιας υπηρεσίας του δήμου Θεσσαλονίκης, στην οποία έκανε καταγγελία κάποιος περίοικος για τον κίνδυνο να προκληθεί κάποιο ατύχημα από εισερχόμενους στο ξέφραγο κτίριο…
Η ιστορία του «γιαπιού» του ΑΠΘ έχει ως εξής. Το 1990, η τότε πρυτανεία του ΑΠΘ, με πρύτανη τον Αντώνη Τρακατέλλη αποφάσισε να δημιουργήσει ένα κτίριο που θα χρησίμευε ως κέντρο μετανοσοκομειακής φροντίδας και αποθεραπείας ατόμων με ειδικές ανάγκες, καθώς δεν υπήρχε παρόμοιο κέντρο σε όλη τη Β. Ελλάδα. Το κτίριο σχεδιάστηκε το 1990 και άρχισε να κτίζεται το 1991 καθώς είχε ενταχθεί στα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ). Ωστόσο, το 1994, η προσπάθεια να ενταχθεί στο δεύτερο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης δεν καρποφόρησε και αποφασίστηκε να μπει τελικώς στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων για να υλοποιηθεί με εθνικούς πόρους.
Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε την κατασκευή ενός κτιρίου 25.000 τ.μ. Με 100 κλίνες και με δυνατότητα περίθαλψης της συγκεκριμένης κατηγορίας ασθενών. Ο συνολικός προϋπολογισμός ήταν στα 6,5 δισεκατομμύρια δραχμές, αλλά η χρηματοδότηση γινόταν με το «σταγονόμετρο» και το κτίριο κατασκευαζόταν με… «ρυθμούς χελώνας».
Τελικώς, ακυρώθηκε ο σχεδιασμός για τον τελευταίο όροφο του κεντρικού κτιρίου και ο σχεδιασμός για ένα μικρότερο κτιριακό συγκρότημα που θα χρησίμευε για γραφεία και οικοδομήθηκαν τα 18.000 τ.μ. Μετά παρέμεινε ένα γιαπί…
Οπως υπογράμμισε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο γενικός διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών και Μηχανοργάνωσης του ΑΠΘ Νίκος Μανουσαρίδης, το 2007, όσες προσπάθειες έγιναν να αποπερατωθεί προσέκρουσαν στην αδυναμία ένταξης σε προγράμματα και στη χρηματοδότηση, από πλευράς του υπουργείου Υγείας. Κι όχι μόνο αυτό…
Ενώ το κτίριο – φάντασμα του ΑΠΘ ήδη υπήρχε, το 2007 το υπουργείο Υγείας υπέγραψε σύμβαση με το δήμο Αιγινίου Πιερίας για τη δημιουργία άλλου κτιρίου αποκατάστασης παραπληγικών, σε απόσταση περίπου 50 χιλιομέτρων από τη Θεσσαλονίκη. Ούτε κι εκείνο προχώρησε…
«Επί πρυτανείας του Αναστάσιου Μάνθου, το 2007, έγινε μία τροποποίηση αλλαγής χρήσης του συγκεκριμένου κτιρίου του ΑΠΘ για να χρησιμοποιηθεί για ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς λόγους, αλλά το κόστος της πρότασης ήταν αρκετά υψηλό, περίπου 35 εκατομμύρια ευρώ και η προσπάθεια για ένταξη στο 4ο κοινοτικό πλαίσιο και αυτή δεν ευοδώθηκε» λέει ο γενικός διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών και Μηχανοργάνωσης του ΑΠΘ Νίκος Μανουσαρίδης.
Ολα αυτά τα χρόνια, η εικόνα του κτιρίου είναι η εικόνα ενός κτιρίου – φαντάσματος. Μόνο οι τρεις υπόγειοι όροφοι χρησιμοποιούνται, ατύπως, ως πάρκινγκ για τα αυτοκίνητα των πανεπιστημιακών και των υπαλλήλων του πανεπιστημίου.
Οπως λέει ο κ. Μανουσαρίδης, σκέψη της πρυτανείας του ΑΠΘ είναι να βρει ένα τρόπο να το αξιοποιήσει, μερικώς για ερευνητικούς σκοπούς, αλλά και για τη στέγαση διαφόρων σχολών και υπηρεσιών του πανεπιστημίου που βρίσκονται διάσπαρτες εκτός ΑΠΘ.
«Να σας πω μόνο ότι για να στεγάσει ερευνητικές και εκπαιδευτικές διαδικασίες το ΑΠΘ καταβάλλει ετησίως γύρω στα δύο εκατομμύρια ευρώ σε ενοίκια» υπογραμμίζει ο γενικός διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών και Μηχανοργάνωσης του ΑΠΘ.
Το κτίριο βρίσκεται απέναντι ακριβώς από το «Καυταντζόγλειο» στάδιο και τις αθλητικές εγκαταστάσεις του ΑΠΘ και μία «ανάσα» από το πανεπιστημιακό νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, αλλά μέχρι σήμερα παραμένει όπως ήταν και τότε πριν από μια 25ετία -ανολοκλήρωτο και αναξιοποίητο…
Κείμενο και φωτογραφίες ΑΠΕ-ΜΠΕ
