Βαριές απώλειες έως και 40% έναντι των αρχικών ποσών θα υποστούν οι συντάξεις πάνω από 800-900 ευρώ, με τη μείωση του ποσοστού αναπλήρωσης αλλά και με τα κατά συρροή πέναλτι που ήδη έχουν τεθεί σε εφαρμογή. Το μαχαίρι θα είναι πιο κοφτερό στις μεσαίες συντάξεις των 800 έως 1.300 ευρώ, καθώς εκεί εντοπίζονται τα υψηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης σε σχέση με την ηλικία εξόδου και τα έτη ασφάλισης.
Την ίδια ώρα τα αντικίνητρα που έχει θεσπίσει η κυβέρνηση για την αποφυγή πρόωρης συνταξιοδότηση κάνουν σχεδόν απαγορευτική την έξοδο πριν από τα 67. Ιδίως στον δημόσιο τομέα, μετά τις διευκρινίσεις που αναφέρονται στην εγκύκλιο Χουλιαράκη, υπολογίζεται ότι όποιος τολμήσει να φύγει πρόωρα, θα παίρνει το 35% του αρχικού ποσού της σύνταξής του λόγω των συσσωρευμένων πέναλτι όχι μόνο για 5 αλλά για 9-10 χρόνια έως ότου συμπληρώσει το νέο αυξημένο όριο ηλικίας. Στην παγίδα έχουν πέσει πάνω από 50.000 δημόσιοι υπάλληλοι, οι οποίοι είτε χάνουν το δικαίωμα για μειωμένη σύνταξη (αναμένονται περαιτέρω διευκρινίσεις από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους), είτε η έξοδός τους είναι ουσιαστικά απαγορευτική εξαιτίας των περικοπών που θα υποστούν.
Καμία κατηγορία παλιών και νέων συνταξιούχων δεν γλιτώνει από τις σαρωτικές αλλαγές, ενώ η συγχώνευση όλων των Ταμείων σε έναν ενιαίο φορέα θα επιφέρει ενιαίους κανόνες συνταξιοδότησης και εξίσωση προς τα κάτω των παροχών σε χρήμα (επιδόματα τοκετού, έξοδα κηδείας κ.λπ.).
Συγκεκριμένα, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές τέθηκε αιφνιδιαστικά το αίτημα να καταβάλλεται το 60% της σύνταξης σε όσους αποχωρούν πριν τα 65 έτη. Παρότι αυτή η πληροφορία διαψεύστηκε επισήμως από το υπουργείο, κουμπώνει με την αρχική απαίτηση των δανειστών αλλά και την πρόταση της επιτροπής σοφών το ποσοστό αναπλήρωσης των νέων αλλά και των καταβαλλόμενων συντάξεων (άθροισμα κύριας και επικουρικής) να μην υπερβαίνει το 56% του συντάξιμου μισθού. Με δεδομένο ότι το υπουργείο εξακολουθεί να αναζητά μαθηματικό μοντέλο βάσει του οποίου θα περιοριστεί το ποσοστό αναπλήρωσης (με κυριότερο συντελεστή τη ρήτρα ηλικίας), υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι το μοντέλο που θα επιλεγεί θα επιφέρει μειώσεις έως και 40% έναντι του αρχικού ποσού. Οπως εκτιμούν οι ειδικοί στην ασφάλιση, αν ληφθεί υπόψη ότι οι συντάξεις άνω των 1.000 ευρώ έχουν ήδη υποστεί μείωση 25% συνολικά από το 2010, θα πρέπει να αναμένεται η περαιτέρω περικοπή τους κατά 15% .
Δηλαδή, ο συνταξιούχος που έπαιρνε σύνταξη 1.500 ευρώ το 2010 και σήμερα εισπράττει 1.125, τον νέο χρόνο θα πρέπει να υπολογίζει ότι η σύνταξή του θα μειωθεί στα 977 ευρώ.
Το παράδοξο είναι ότι υψηλότερες συντάξεις βάσει του μοντέλου που επέλεξε το υπουργείο Εργασίας δεν θα υποστούν δραματική μείωση καθώς οι συνεχείς περικοπές έχουν συρρικνώσει το ποσοστό αναπλήρωσης. Για παράδειγμα ένας υψηλόμισθος των 3.500 ευρώ, σήμερα παίρνει σύνταξη από το ΙΚΑ 1.580 ευρώ. Το ποσοστό αναπλήρωσής του για το σύνολο της κύριας και της επικουρικής σύνταξης δεν υπερβαίνει το 55%.
Αντίθετα στις μεσαίες συντάξεις των 800-1.300 ευρώ τα ποσοστά αναπλήρωσης τόσο για τους συνταξιούχους των ειδικών ταμείων όσο και για τους συνταξιούχους του ΙΚΑ φτάνουν σήμερα το 70%.
Κίνδυνο αντιμετωπίζουν και οι χαμηλότερες συντάξεις που έχουν υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης, με λίγα χρόνια ασφάλισης και μικρή ηλικία εξόδου. Ωστόσο ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος δεσμεύτηκε ότι αν ο επαναϋπολογισμός οδηγεί σε μειώσεις χαμηλές συντάξεις, θα τις διασώσει με συμπλήρωση του ποσού από τον κρατικό προϋπολογισμό, χωρίς, όμως, να αναφέρει από ποιο όριο και κάτω οι συντάξεις θα παραμείνουν στο απυρόβλητο.
Το σίγουρο είναι ότι οι δικαιούχοι κατωτάτων ορίων που θα συνταξιοδοτηθούν αναγκαστικά εξαιτίας της ανεργίας, θα ζουν με την πενιχρή αναλογική σύνταξη των 250- 330 ευρώ έως ότου συμπληρώσουν το 67ο έτος της ηλικίας τους για να πάρουν σύνταξη 392 έως 486 ευρώ (364,45 στο Δημόσιο).
Η απόφαση να διατηρηθεί η αυτονομία του Ενιαίου Επικουρικού Ταμείου (ΕΤΕΑ) θα οδηγήσει σε νέες περικοπές και τις επικουρικές, είτε μέσω επαναϋπολογισμού, είτε με θέσπιση πλαφόν, είτε με τη θέσπιση της ρήτρας. Η επιβολή εισφορών υπέρ υγείας 6% θα μπορούσε να συμβάλει κατά 250 εκατ. ευρώ στη μείωση των ελλειμμάτων του Ταμείου, το πιθανότερο όμως είναι ότι θα χρησιμοποιηθεί για να απορροφήσει ένα ποσοστό από τα τεράστια ελλείμματα του ΕΟΠΥΥ. Σύμφωνα με υπολογισμούς ειδικών της ασφάλισης, η μείωση στις επικουρικές συντάξεις θα κυμανθεί από 5% έως 8%.
Πέναλτι κατά συρροή
Νέα βασανιστική ανατροπή αντιμετωπίζουν περίπου 50.000 δημόσιοι υπάλληλοι, οι οποίοι είτε θα χάσουν μέσα από τα χέρια τους το δικαίωμα για μειωμένη σύνταξη είτε θα υποστούν δραματικές μειώσεις στις συντάξεις λόγω των ενισχυμένων πέναλτι.
Η αύξηση των ορίων ηλικίας έως και 17 χρόνια για πλήρη σύνταξη συμπαρασύρει και τα όρια της μειωμένης σύνταξης, τα οποία αυξάνονται τουλάχιστον κατά 5 έτη. Ουσιαστικά οι ασφαλισμένοι κυνηγούν την ουρά τους καθώς επιβαρύνονται με επιπλέον χρόνια για να λάβουν τελικά λιγότερο από το ήμισυ της σύνταξης που προσδοκούσαν. Δηλαδή, γυναίκα υπάλληλος που είναι σήμερα 56 ετών και μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη σε ηλικία 60 ετών και με μειωμένη από τα 55 που έχει ήδη συμπληρώσει, σύμφωνα με την εγκύκλιο Χουλιαράκη θα πρέπει να περιμένει έως τα 64,5 για τη λήψη πλήρους σύνταξης.
Αυτό σημαίνει ότι αν τολμήσει να αποχωρήσει πρόωρα θα υποστεί το πέναλτι όχι μόνο για 4 αλλά για 8,5 χρόνια έως ότου συμπληρώσει το όριο ηλικίας για πλήρη συνταξιοδότηση. Δηλαδή, θα παίρνει μέχρι τα 64,5 έτη μειωμένη σύνταξη κατά 61% (6% Χ8,5=51%+10%=61%). Η συγκεκριμένη υπάλληλος θα εισπράξει σύνταξη το πενιχρό ποσό των 390 ευρώ από 1.000 που ήταν το αρχικό ποσό της σύνταξής της.
Αλλά και το πιο ήπιο παράδειγμα που παραθέτει το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους στην εγκύκλιο Χουλιαράκη δείχνει πόσο αποτρεπτική είναι η επιλογή για πρόωρη έξοδο.
Ενας εκπαιδευτικός αναφέρει ότι αποχωρεί από την υπηρεσία του με τη συμπλήρωση του 59ου έτους της ηλικίας. Εάν έχει θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι τις 31/12/2011, το ποσοστό μείωσης της σύνταξής του ανέρχεται σε 24% (4 έτη επί 6% μείωση για κάθε έτος). Εστω ότι το ακαθάριστο ποσό της βασικής σύνταξης πριν τη μείωση ανέρχεται σε 1.000 ευρώ. Το ποσό αυτό λόγω της ανωτέρω μείωσης θα διαμορφωθεί σε 760 ευρώ μηνιαίως, ποσό το οποίο θα λαμβάνει ο δικαιούχος καθ’ όλη τη διάρκεια του συνταξιοδοτικού του βίου. Με βάση την τροποποίηση που πραγματοποιείται (ν. 4337/2015), το προαναφερόμενο ποσό των 760 ευρώ θα μειωθεί περαιτέρω κατά 10% και θα διαμορφωθεί σε 684 ευρώ, ποσό το οποίο θα λαμβάνει ο δικαιούχος μέχρι τη συμπλήρωση του 63ου έτους της ηλικίας του (νέο όριο ηλικίας συνταξιοδότησής του).
Οσο για τον νέο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης, η εγκύκλιος παραθέτει το παράδειγμα ενός υπαλλήλου με 33 χρόνια υπηρεσίας ο οποίος θα αποχωρήσει από την υπηρεσία του στις 3/8/2016.
Η σύνταξη του υπαλλήλου θα υπολογιστεί για την υπηρεσία του από 1/8/1982 που προσλήφθηκε μέχρι και τις 31/12/2007 (25 έτη υπηρεσίας) με βάση τις προηγούμενες καταστατικές διατάξεις. Για την υπηρεσία του από 1 /1/2008 μέχρι και τις 31/12/2010 (3 έτη υπηρεσίας) με βάση τις διατάξεις του 2002 και για την υπηρεσία του από 1/1/2011 μέχρι τις 3/8/2016 (έτη 5, μήνες 8) με βάση τις διατάξεις του ν. 3865/2010.
Ετσι, το ποσοστό της βασικής σύνταξης που του αναλογεί (360×5/33 συνολικός χρόνος ασφάλισης) ανέρχεται σε 54,5 ευρώ μηνιαίως, ενώ θα υπολογιστεί και η αναλογική σύνταξη για την υπηρεσία του από 1/1/2011 μέχρι τις 31/8/2016 (5 έτη υπηρεσίας). Το άθροισμα των επιμέρους ποσών που προκύπτουν με βάση τον προαναφερόμενο υπολογισμό αποτελεί το συνολικό ποσό της σύνταξης.
