Η σφαγή 43 φοιτητών στην Αγιοτσινάπα του Μεξικού έχει προκαλέσει σοκ σε όλη τη χώρα. Η κοινωνική κατακραυγή είναι τεράστια, οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας πρωτοφανείς. Όλοι γνωρίζουν ότι οι φοιτητές δεν είχαν καμιά σχέση με τους γκάνγκστερ του εμπορίου ναρκωτικών. Όλοι γνωρίζουν ότι πρόκειται για μια Σφαγή των Αθώων.
Το έγκλημα, που διαπράχθηκε στην Ιγκουάλα της πολιτείας Γκερέρο, ήταν έργο μιας συμμορίας που λέγεται «Γκερέρος Ουνίδος» (Ενωμένοι Πολεμιστές) και ελέγχει τη δημοτική αστυνομία στην περιοχή. Οι εγκληματίες είναι βέβαιο ότι έδρασαν σε συνεργασία με τον δήμαρχο της πόλης και τη γυναίκα του, οι οποίοι έχουν συλληφθεί και κρατούνται. Ορισμένοι από αυτούς που έχουν συλληφθεί ομολόγησαν ότι οι φοιτητές απήχθησαν, βασανίστηκαν, εκτελέστηκαν στη συνέχεια κάηκαν οι σοροί τους.
Το Γκερέρο είναι πλούσιο σε τουριστικά θέρετρα (όπως το Ακαπούλκο) και φυσικούς πόρους (όπως χρυσός), αλλά το 70% των κατοίκων του είναι φτωχοί. Η πολιτεία είναι μια βίαιη και ακυβέρνητη περιοχή από την αποικιακή εποχή, ενώ εδώ έχουν διεξαχθεί και όλοι οι εθνικοί πόλεμοι του 19ου και του 20ού αιώνα.
Στο Ατογιάκ, κοντά στο Ακαπούλκο, έγινε μια σφαγή αγροτών το 1967. Για πολλούς Μεξικανούς, αυτό ήταν το τέλος της αθωότητας και η επιστροφή του «Βάρβαρου Μεξικού», όπως τιτλοφορείται ένα βιβλίο που έγραψε στις αρχές του 20ού αιώνα ο αμερικανός δημοσιογράφος Τζον Κένεθ Τέρνερ.
Η σφαγή εκείνη ενίσχυσε τη Μεξικανική Αριστερά, η οποία είχε ήδη ενθαρρυνθεί από τη νίκη της κουβανικής επανάστασης. Ένα μεγάλο μέρος του ακτιβισμού της είχε επίκεντρο τη σχολή δασκάλων της Αγιοτσινάπα. Ήρωες της τελευταίας, που ιδρύθηκε το 1926, ήταν ο Μαρξ, ο Λένιν, και τη δεκαετία του ’70 ο Τσε Γκεβάρα. Ένας από τους φοιτητές της ήταν ο αντάρτης Λουσίο Καμπάνιας, που στα τέλη της δεκαετίας του ’60 κήρυξε πόλεμο στο μεξικανικό κράτος μαζί με τον Χενάρο Βάσκες Ρόχας.
Την εποχή εκείνη, γράφει στους Νιου Γιορκ Τάιμς ο μεξικανός ιστορικός Ενρίκε Κράουζε, η Κούβα στήριζε τον επαναστατικό ακτιβισμό σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής. Όχι όμως και στο Μεξικό, τη μόνη χώρα της ηπείρου που αντιστεκόταν στις αμερικανικές πιέσεις να διαρρήξει τις σχέσεις της με την Κούβα. Σε αντάλλαγμα, ο Φιντέλ Κάστρο ούτε ενθάρρυνε ούτε ενίσχυε τους μεξικανούς επαναστάτες. Ο πρόεδρος Λουίς Ετσεβερία (1970-1976) άνοιξε τις πόρτες της χώρας σε πρόσφυγες που διέφευγαν από τον στρατιωτικό τρόμο στη Χιλή και την Αργεντινή, ενώ την ίδια στιγμή έπνιγε στο αίμα τα εγχώρια επαναστατικά κινήματα, κυρίως στο Γκερέρο.
Στις αρχές του 21ου αιώνα εμφανίστηκε ένας νέος πρωταγωνιστής στην πολιτεία: τα καρτέλ των ναρκωτικών. Σε πολλές πόλεις, οι δήμαρχοι και οι συνάδελφοί τους δωροδοκούνταν από τους εμπόρους, συνεργάζονταν μαζί τους και σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην Ιγκουάλα, ήταν οι ίδιοι έμποροι ναρκωτικών.
Το αριστερό Κόμμα της Δημοκρατικής Επανάστασης, που κυβερνά το Γκερέρο από το 2005, δεν έχει κάνει σχεδόν τίποτα για να σπάσει τους παλιούς δεσμούς μεταξύ πολιτικής και εγκλήματος. Ο δήμαρχος της Ιγκουάλα και ο κυβερνήτης του Γκερέρο είχαν στην πραγματικότητα την υποστήριξη όλης της ηγεσίας του κόμματος. Το κεντρώο Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα κέρδισε τις προεδρικές εκλογές του 2012 με την υπόσχεση της αποκατάστασης της ειρήνης και της ασφάλειας. Αλλά η κυβέρνηση ήταν αναποτελεσματική. Και ο στρατός δεν έκανε τίποτα για να εμποδίσει τη συμμαχία των πολιτικών με τις συμμορίες.
Γιατί όμως να σκοτώσουν αθώους φοιτητές; Για τον απλό λόγο ότι οι πολιτικές τους συγκεντρώσεις και ο επαναστατικός τους ιδεαλισμός κάνουν κακό στις επιχειρήσεις. Ένας από αυτούς που συνελήφθησαν ανέφερε κι έναν άλλο λόγο: «Επειδή είναι ανυπόταχτοι».
Οι προσπάθειες των τοπικών κυβερνήσεων και των κοινωνικών δυνάμεων να καταπολεμήσουν τους εμπόρους ναρκωτικών έχουν φέρει αποτελέσματα στην Τιχουάνα, στο Μοντερέι, ακόμη και στη Σιουδάδ Χουάρες. Στο Γκερέρο όμως, όπου το μορφωτικό επίπεδο είναι χαμηλό και η φτώχεια μεγάλη, κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο.
Το κύμα της εγκληματικής βίας στο Μεξικό πρέπει να ανακοπεί, επισημαίνει ο Κράουζε. Οι πολίτες του Μεξικού έχουν εξοργιστεί με τα γεγονότα στην Ιγκουάλα και απαιτούν τη σύλληψη όλων των υπευθύνων. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι η δημοκρατία στη χώρα εξαρτάται από την έκβαση αυτής της ιστορίας.
ΜΜΗ
