Το αίτημα για ακύρωση της τουρκολιβυκής συμφωνίας οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών έθεσε ο πρωθυπουργός – Τη δημιουργία επιτροπής για συνομιλίες οριοθέτησης ΑΟΖ πρότεινε ο πρωθυπουργός της Λιβύης
Το πρώτο βήμα για την οικοδόμηση μιας νέας σχέσης συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδας και της Λιβύης έγινε την Τρίτη με την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Τρίπολη. Συνοδευόμενος από τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια, την κυβερνητική εκπρόσωπο Αριστοτελία Πελώνη και κορυφαία υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΕΞ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης συναντήθηκε με τον μεταβατικό πρωθυπουργό της Λιβύης Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊντά, τον επικεφαλής του προεδρικού συμβουλίου Μοχάμεντ Μένφι και επισκέφθηκε την ελληνική πρεσβεία στην Τρίπολη που επαναλειτουργεί έπειτα από επτά χρόνια.
Στις συνομιλίες του με τον μεταβατικό πρωθυπουργό της Λιβύης αλλά και δημοσίως, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ζήτησε την «ακύρωση των παράνομων εγγράφων που παρουσιάστηκαν ως δήθεν διακρατικές συμφωνίες αλλά δεν έχουν καμία νομική ισχύ, όπως ρητά έχει αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο» σε μια ευθεία αναφορά στο τουρκολιβυκό μνημόνιο για τις θαλάσσιες ζώνες που συνομολογήθηκε τον Νοέμβριο του 2019 μεταξύ του τότε πρωθυπουργού της Λιβύης Φαγιέζ αλ Σαράζ και του Ταγίπ Ερντογάν με το οποίο Λιβύη και Τουρκία σφετερίζονται θαλάσσιες ζώνες ελληνικής κυριαρχίας ορίζοντας με το έτσι θέλω ότι οι δύο χώρες έχουν δήθεν κοινά θαλάσσια σύνορα.
«Είναι η γεωγραφία που καθορίζει το πλαίσιο των διμερών μας σχέσεων, και όχι οι τεχνητές γραμμές που κάποιοι τραβούν σε χάρτες. Κατά συνέπεια χαιρετίζω τη διάθεσή σας να μπορούμε να συζητήσουμε απ’ ευθείας και διμερώς ζητήματα που αφορούν την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών -ως οφείλουμε να κάνουμε ως γειτονικές χώρες- και να συνεχίσουμε μια συζήτηση η οποία διεκόπη το 2010. Πάντα με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο, το οποίο αποτελεί την πυξίδα με την οποία φιλικά κράτη λύνουν τέτοιου είδους διαφορές» επισήμανε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στις κοινές του δηλώσεις με τον Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊντά και έστειλε το μήνυμα ότι μέσω της οδού της διεθνούς νομιμότητας η ΕΕ θα είναι παρούσα στο δύσκολο έργο της ανασυγκρότησης της Λιβύης. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα μέλη της είναι εδώ, παρόντα. Και αποφασισμένα να στηρίξουν τον λιβυκό λαό, που τόσα έχει υποφέρει την τελευταία δεκαετία» είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέτοντας επίσης το ευρωπαϊκό αίτημα για άμεση και πλήρη αποχώρηση ξένων στρατευμάτων και μισθοφόρων από το λιβυκό έδαφος. Μέχρι κα σήμερα, με αφορμή τα προβλεπόμενα από το τουρκολιβυκό μνημόνιο, ο Ταγίπ Ερντογάν διατηρεί στη Λιβύη δύναμη περίπου 10.000 μισθοφόρων, οι οποίοι είχαν πολεμήσει στον εμφύλιο με το μέρος του τέως πρωθυπουργού Σαράζ.
Ο μεταβατικός πρωθυπουργός της Λιβύης -στη χώρα προγραμματίζονται εκλογές για τον Δεκέμβριο του 2021- απάντησε στον πρωθυπουργό ότι είναι πρόθυμος να σχηματιστεί επιτροπή που θα συζητήσει για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών ξεκινώντας από το σημείο που είχαν διακοπεί οι συνομιλίες το 2010. Ωστόσο, ο κ. Ντμπεϊντά επισήμανε ότι κάθε κυβέρνηση υπερασπίζεται τα συμφέροντα της χώρας που υπηρετεί δείχνοντας ότι η ακύρωση του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου δεν θα είναι τόσο εύκολη υπόθεση ούτε και θα πρέπει να αναμένεται σύντομα.
Παρά το γεγονός ότι διατηρεί καλές σχέσεις με την Αγκυρα και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, ο μεταβατικός πρωθυπουργός της Λιβύης έστειλε μηνύματα ότι θέλει συνεργασία και αποκατάσταση των σχέσεων με την Ελλάδα. Είναι όμως προφανές ότι οι μεταβατικοί θεσμοί είναι σχεδόν αδύνατο να λάβουν μεγάλες αποφάσεις και στην Αθήνα γνωρίζουν ότι στην παρούσα φάση η απαίτηση για διαγραφή της παράνομης συμφωνίας Ερντογάν – Σάρατζ με την οποία η Λιβύη και η Τουρκία μοιράζονται θαλάσσιες ζώνες όπου η Ελλάδα έχει νόμιμα κυριαρχικά δικαιώματα δεν θα ευοδωθεί εύκολα.
Η προσπάθεια που κατέβαλαν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Νίκος Δένδιας ήταν να πείσουν τους Λίβυους συνομιλητές τους να μην προχωρήσουν σε κινήσεις για την ενεργοποίηση του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου. Δηλαδή η Αθήνα ζήτησε από την Τρίπολη να μην προχωρήσει σε αποφάσεις που θα εκληφθούν ως έμπρακτη κίνηση ενεργοποίησης των προβλέψεων του παράνομου μνημονίου για τις θαλάσσιες ζώνες.
Η επιδίωξη της ελληνικής κυβέρνησης, σε πρώτη φάση, είναι τα πράγματα να μην επιδεινωθούν και παράλληλα να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την επανεκκίνηση ελληνολιβυκού διαλόγου για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών από το σημείο που είχαν διακοπεί το 2010. «Η Ελλάδα δεν έπρεπε να χάσει μια ιστορική ευκαιρία, όπως συνέβη στο παρελθόν με τη Λιβύη, όταν για ποσοστό 3,7% επί της συνολικής έκτασης δεν οριοθετήθηκαν οι θαλάσσιες ζώνες με τη συγκεκριμένη χώρα», είχε αποκαλύψει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.
Μέχρι σήμερα, σχεδόν 17 μήνες μετά τη συνομολόγηση του μνημονίου Ερντογάν – Σάρατζ, η Λιβύη δεν έχει προσπαθήσει να υλοποιήσει τις προβλέψεις της παράνομης συμφωνίας, κατά συνέπεια ακόμη δεν έχουν εγκριθεί από την Τρίπολη τα αιτήματα που έχουν κατατεθεί στην Εθνική Εταιρεία Πετρελαίων της Λιβύης από την τουρκική κρατική TPAO για παραχώρηση αδειών πραγματοποίησης ερευνών για τον εντοπισμό υδρογονανθράκων σε περιοχές ελληνικής υφαλοκρηπίδας νότια από την Κρήτη.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θύμισε ότι τις τελευταίες δεκαετίες περισσότεροι από 280 Λίβυοι αξιωματικοί έχουν αποφοιτήσει από τις σχολές των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, ενώ στο Κέντρο Ναυτικής Αποτροπής έχουν εκπαιδευτεί και εκπαιδεύονται στελέχη της Λιβυκής Ακτοφυλακής κάτι το οποίο αποκτά και ξεχωριστή γεωπολιτική σημασία για την ανάσχεση μεταναστευτικών ροών.
