Από την πρώτη εφαρμογή του νόμου 4172/2013 -τον οποίο ψήφισε η προηγούμενη κυβέρνηση αλλά ισχύει από φέτος- ανακύπτουν συνεχώς νέες αδικίες, με θύματα κυρίως τους άνεργους και άλλα μεγάλα θύματα της κρίσης και των Μνημονίων. Το υπουργείο Οικονομικών και η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων παρακολουθούν τα προβλήματα που εμφανίζονται, με σκοπό να τα θεραπεύσουν, αφού όπως ανέφερε και στη Βουλή την περασμένη εβδομάδα ο βουλευτής της ΝΔ κύριος Μάκης Γιακουμάτος, ούτε εκείνοι που ψήφιζαν το νόμο δεν είχαν διανοηθεί πως θα προκαλούνταν τέτοια φαινόμενα όπως του Norman Atlantic –και για αυτό ζητούν και οι ίδιοι να αλλάξει ο νόμος όπου διαπιστώνεται αδικία.
Το υπουργείο Οικονομικών όμως, εξετάζοντας τη νομολογία και θέλοντας προφανώς να ελαφρύνει κάποιους δικαιούχους προνοιακών επιδομάτων του ΟΑΕΔ, τούς διαχωρίζει σε διαφορετικές ταχύτητες έναντι της εφορίας. Με μια απλή εγκύκλιο, προσθέτει επιλεκτικά το επίδομα μητρότητος του ΟΑΕΔ σε εκείνα που από τον ίδιο τον νόμο (4172/2013) κατονομάζονται ως εξαιρούμενα από φόρο εισοδήματος.
Όπως προκύπτει μάλιστα από την εγκύκλιο, η εξαίρεση του επιδόματος μητρότητος του ΟΑΕΔ από φόρο εισοδήματος, στηρίζεται σε μία απόφαση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (278/2012) η οποία εκδόθηκε μεν ως απάντηση σε ερώτηση που αφορούσε ειδικά αν φορολογείται ή όχι το επίδομα μητρότητας, αλλά το σκεπτικό της αφορά και σε όλα τα επιδόματα του ΟΑΕΔ, αφού επικαλείται τον ν. 1545/1985 «Εθνικό Σύστημα Προστασίας από την ανεργία κλπ», που ορίζει ότι «απαλλάσσονται από κάθε φόρο ή τέλη χαρτοσήμου και γενικά από κρατήσεις για το δημόσιο και για τρίτους οι κάθε φύσης παροχές του ΟΑΕΔ, οι αιτήσεις που υποβάλλονται για την απονομή των παροχών αυτών, καθώς και οι διοικητικές ή δικαστικές και εξώδικες πράξεις για την αναγνώριση ή πραγματοποίησή τους».
Με άλλα λόγια, ενώ το υπουργείο Οικονομικών “ξετρύπωσε” γνωμοδότηση του 2012 που αφοροά τον προηγούμενο κώδικα φορολογίας (2238 του 1994) αλλά επιχειρεί να κάνει «by pass» στις διατάξεις και να άρει αδικίες του νέου (4172/2013), ώστε να μη φορολογούνται οι αναξιοπαθούντες, φαίνεται πως ξέχασε τους άνεργους ή όσους έμειναν στο δρόμο απλήρωτοι από επιχειρήσεις που έκλεισαν, αναγκάζοντάς τους να πληρώσουν φόρο ή έκτακτη εισφορά για ό,τι δικαιούνταν και πήραν σαν βοήθημα από τον ΟΑΕΔ –και για τα οποία πλήρωναν και κρατήσεις από τους μισθούς τους τα προηγούμενα χρόνια!
Από την άποψη αυτή, φαίνεται να συμβαίνει το ίδιο όπως και με το μίνι-φορολογικό που κατέθεσε η αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κυρία Βαλαβάνη, με το οποίο άνεργοι χωρίς εισόδημα απαλλάσσονται μεν από φόρο εισοδήματος για το τεκμαρτό εισόδημα, αλλά θα πληρώσουν πρόστιμα αν δεν κάνουν δαπάνες και δεν μαζέψουν αποδείξεις που αντιστοιχούν στο ίδιο τεκμαρτό εισόδημα (!) ή απαλλάσσονται μεν οι εισφορές υπέρ των θυμάτων στο τραγικό ναυάγιο του Norman Atlantic (ονομαστικά) αλλά όχι γενικώς όλοι οι συγγενείς νεκρών σε κάθε παρόμοια περίσταση ναυτικών κλπ ατυχημάτων –προκειμένου να αντιμετωπίζονται ισότιμα όλες και όχι …να πρέπει να θεσπίζεται νέος νόμος για κάθε ναυάγιο!
Από την άλλη, προσπαθώντας να παρακάμψει τον νέο φορολογικό νόμο που ψηφίστηκε το 2013, το υπουργείο Οικονομικών ενδεχομένως να ανοίγει και «κερκόπορτα» για να μπορούν να αξιώσουν να απαλλαγούν από τον φόρο και άλλοι μισθωτοί, υποστηρίζοντας πως δεν αποτελούν εισόδημα τα χρήματα που έλαβαν πχ για ρούχα, εξοπλισμό ή … γάλα.
Ειδικότερα:
– με εγκύκλιο που εξέδωσε την περασμένη Τετάρτη η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων (1079650 EΞ 2015/10.6.2015) δίνει οδηγίες στις εφορίες και στους πολίτες για την «φορολογική αντιμετώπιση των παροχών, επιδοτήσεων και λοιπών παρεμφερών ποσών που χορηγούνται από τον ΟΑΕΔ» με σκοπό την «ορθή αναγραφή τους στην δήλωση φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων (έντυπο Ε1)».
– βάσει του νόμου 4172, για πρώτη φορά, πρέπει φέτος όλοι να δηλώσουν όλα τα εισοδήματα. Απαλλάσσονται μόνον όσα εισοδήματα ρητώς ορίζονται στο άρθρο 14 του νόμου, δηλαδή:
α) η αποζημίωση εξόδων διαμονής και σίτισης και η ημερήσια αποζημίωση που έχουν καταβληθεί από τον εργαζόμενο αποκλειστικά για σκοπούς της επιχειρηματικής δραστηριότητας του εργοδότη,
β) η αποζημίωση για έξοδα κίνησης που καταβάλλονται από τον εργοδότη για υπηρεσιακούς λόγους, εφόσον αφορούν έξοδα κίνησης που πραγματοποιήθηκαν από τον εργαζόμενο κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας του και αποδεικνύονται από νόμιμα παραστατικά,
γ) το επίδομα αλλοδαπής που χορηγείται σε υπαλλήλους του Υπουργείου Εξωτερικών και των λοιπών δημόσιων πολιτικών υπηρεσιών,
δ) οι κρατήσεις υπέρ των ασφαλιστικών ταμείων, οι οποίες επιβάλλονται με νόμο,
ε) οι ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλει ο εργαζόμενος περιλαμβανομένων των εισφορών εργοδότη και εργαζομένου υπερ των επαγγελματικών ταμείων που έχουν συσταθεί με νόμο,
στ) η εφάπαξ καταβαλλόμενη παροχή από ταμεία πρόνοιας και ασφαλιστικούς οργανισμούς του Δημοσίου, καθώς και επαγγελματικά ταμεία που έχουν συσταθεί με νόμο στους ασφαλισμένους και τα εξαρτώμενα μέλη του ασφαλισμένου,
ζ) η αξία των διατακτικών σίτισης αξίας έως έξι (6) ευρώ ανά εργάσιμη ημέρα,
η) οι παροχές ασήμαντης αξίας μέχρι του ποσού των είκοσι επτά (27) ευρώ ετησίως,
ι) τα ασφάλιστρα που καταβάλλονται από τον εργαζόμενο ή τον εργοδότη για λογαριασμό του εργαζομένου στο πλαίσιο ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων και
ια) τα ασφάλιστρα που καταβάλλονται από τον εργοδότη για την ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή κάλυψη του υπαλληλικού του προσωπικού ή για την κάλυψη του κινδύνου ζωής ή ανικανότητάς του στο πλαίσιο ασφαλιστηρίου συμβολαίου, μέχρι του ποσού των χιλίων πεντακοσίων (1.500) ευρώ ετησίως ανά εργαζόμενο
– Υποχρεούνται έτσι να δηλώσουν το βοήθημα του ΟΑΕΔ και να πληρώσουν φόρο και έκτακτη εισφορά: άνεργοι, εποχικά απασχολούμενοι, οι επί τρεις μήνες άνεργοι, αποφυλακισθέντες, νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας, αυτοτελώς και ανεξαρτήτως απασχολουμένοι που έμειναν άνεργοι κλπ. Απαλλάσσονται μόνον αν το άθροισμα των λοιπών εισοδημάτων του άνεργου δεν υπερβαίνει ετησίως τις δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ.
– Παράλληλα πληρώνουν φόρο και έκτακτη εισφορά όσοι έμειναν απλήρωτοι και πήραν επίδομα αφερεγγυότητος ή όσοι έλαβαν το επίδομα διαθεσιμότητας (10% του τελευταίου μισθού τους) που δίδεται όταν ο εργοδότης θέσει τους εργαζόμενους σε διαθεσιμότητα ή αμοιβές Προγραμμάτων Κοινωφελούς εργασίας, οι οποίες δίδονται έναντι παρασχεθείσας εργασίας.
Ωστόσο η εγκύκλιος εξαιρεί από φόρο, βάσει νομολογίας, μόνον:
1. την Ειδική Παροχή Προστασίας της Μητρότητας, η οποία καταβάλλεται από τον ΟΑΕΔ κατά το διάστημα που οι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ μητέρες έχουν λάβει 6 μήνες άδεια μετά από συμφωνία με τον εργοδότη τους. Βάσει της γνωμοδότησης ΝΣΚ 278/2012 (που στηρίζεται στο νόμο του 1985 που απαλλάσσει όλα τα επιδόματα του ΟΑΕΔ) θεωρείται εισόδημα απαλλασσόμενο από το φόρο.
Τα καταβληθέντα ποσά είτε εμφανίζονται προσυμπληρωμένα στους κωδικούς 619-620 του Ε1 για την υπόχρεη ή την σύζυγο αν ο φορέας έχει αποστείλει ηλεκτρονικό αρχείο, είτε θα συμπληρώνονται από την υπόχρεη ή την σύζυγο στους κωδικούς 659-660 αν δεν υπάρχει ηλεκτρονική πληροφόρηση.
2. την Συμπληρωματική Παροχή Μητρότητας, η οποία καταβάλλεται από τον ΟΑΕΔ σε ασφαλισμένες του ΙΚΑ αντί της μαιευτικής περίθαλψης, ως συμπληρωματική παροχή αυτής που χορηγείται από το ΙΚΑ ως επίδομα κυοφορίας και λοχείας. Με βάση την γνωμοδότηση του ΝΣΚ 375/2009 το επίδομα που δίδεται από το ΙΚΑ χορηγείται για κάλυψη δαπανών και δεν είναι εισόδημα.
Κατ’ ανάλογη εφαρμογή, η παροχή που καταβάλλεται από τον ΟΑΕΔ ως συμπλήρωμα της περίπτωσης αυτής, δεν αποτελεί εισόδημα, δεν καλύπτει αντικειμενικές δαπάνες και συνεπώς δεν συμπληρώνεται στη δήλωση, επειδή καταβάλλεται εφάπαξ και η πηγή προέλευσής της εξαντλείται με τον τοκετό. Επομένης, δεν συμπεριλαμβάνονται στις αμοιβές για τις οποίες υπάρχει υποχρέωση υποβολής αρχείου βεβαιώσεων με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου (ΠΟΛ.1051/19.2.2015).
