Η χθεσινή επανάληψη του στίχου «μπορεί ξαφνικά να έρθουμε ένα βράδυ» από τα χείλη του Τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εκτοξεύοντας απειλές κατά της Ελλάδας θα ήταν ένα ακόμη deja vu στο κρεσέντο της τουρκικής προκλητικότητας των τελευταίων μηνών, αν δεν είχε ειπωθεί στο Σεράγεβο.
Πραγματοποιώντας τριήμερη περιοδεία στα Βαλκάνια, ο Τούρκος Πρόεδρος έσπευσε με την άφιξή του κιόλας στον πρώτο σταθμό του επίσημου ταξιδιού του, δηλαδή τη Βοσνία- Ερζεγοβίνη, να υπενθυμίσει τη θέση της χώρας του απέναντι στη γειτονική Ελλάδα, περιγράφοντας ακόμα και το ενδεχόμενο εισβολής, όπως αυτής της Κύπρου το 1974 κατά τον στίχο του τραγουδιού, μολονότι η παρουσία του στην ευρύτερη περιοχή έχει ενδυθεί επικοινωνιακά με ειρηνευτικό μανδύα.
Συγκεκριμένα, κύριο θέμα της ατζέντας Ερντογάν στα Βαλκάνια είναι η «επίλυση των πολιτικών εντάσεων στην περιοχή», καθώς ο Τούρκος Πρόεδρος «υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης» σύμφωνα με τον Τουρκικό Τύπο, ο οποίος επισημαίνει πως οι «διπλωματικές ικανότητες» του επικεφαλής της Τουρκίας, όπως αυτές ξεδιπλώθηκαν εσχάτως με πεδίο τη συμφωνία Ουκρανίας – Ρωσίας για τα σιτηρά, συνιστούν παγκόσμια ειρηνευτική παρακαταθήκη.
Οι ίδιες «ικανότητες», δηλαδή, του κ. Ερντογάν μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά κατά την Άγκυρα και στην άμβλυνση των εθνοτικών διαφορών μεταξύ των λαών της πρώην Γιουγκοσλαβίας, ενόψει των εκλογών του ερχόμενου Οκτωβρίου στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη, οι οποίες αναζωπυρώνουν παλιά πάθη και πολιτικές κρίσεις στην περιοχή, με επίκεντρο τη Δημοκρατία της Σέρπσκα, δηλαδή τη Σερβική μειονότητα, με ηγέτη τον Μίλοραντ Ντόντικ. Ο τελευταίος, ο οποίος φέρεται να διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με την Μόσχα, ενώ εμφανίζεται υπέρμαχος της απόσχισης του σερβικού τμήματος της Βοσνίας- Ερζεγοβίνης, γεγονός που προσθέτει άλλον ένα σοβαρό πονοκέφαλο στην ΕΕ, μετά την πρόσφατη κρίση στο βόρειο Κόσοβο, όπου Σέρβοι και Αλβανόφωνοι κάτοικοι της Μιτρόβιτσα λίγο έλειψε να εμπλακούν σε εκτεταμένα επεισόδια, με την τοπική δύναμη του ΝΑΤΟ να τίθεται σε ετοιμότητα για πιθανή παρέμβαση.
Η κρισιμότητα της κατάστασης, ωστόσο, στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη αντανακλάται κυρίως στην απόφαση της Γερμανίας στις αρχές Αυγούστου να ενισχύσει με στρατιωτικό σώμα την ειρηνευτική αποστολή της ΕΕ στη χώρα, προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν νέες εντάσεις, καθώς η κατάρρευση του διπολικού μοντέλου διακυβέρνησης που θέσπισε η Συμφωνία του Ντέιτον, συνιστά πλέον ισχυρή πιθανότητα.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Τούρκος Πρόεδρος δήλωσε χθες πως «για άλλη μια φορά ότι εμείς, ως Τουρκία, είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να ξεπεράσουμε τα τρέχοντα προβλήματα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, με τη συγκατάθεση των μερών», σε κοινή συνέντευξη Τύπου με το τριμελές Προεδρικό Συμβούλιο της χώρας, ενώ στο εξής οι πολίτες της Βοσνίας- Ερζεγοβίνης και της Τουρκίας θα μπορούν να ταξιδεύουν στις δύο χώρες χωρίς την επίδειξη διαβατηρίου (αλλά θα αρκεί μόνο το δελτίο ταυτότητας), ως μια περαιτέρω κίνησης για τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των δύο λαών. Η ίδια συμφωνία «ελεύθερης διακίνησης» πολιτών αναμένεται να υπογραφεί σήμερα και μεταξύ των Σερβίας και Τουρκίας, διευρύνοντας το ρόλο της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή.
Πέραν της απόπειρας διαμεσολάβησης μεταξύ των δύο κυρίαρχων εθνοτικών ομάδων, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επενδύει και στην εμβάθυνση της οικονομικής συνεργασίας της Τουρκίας με τη Βοσνία- Ερζεγοβίνη, τη Σερβία και την Κροατία, ιδίως στα πεδία της ενέργειας και του διμερούς εμπορίου. Στην περίπτωση του Βελιγραδίου, ο Σέρβος Πρόεδρος, Αλεξάνταρ Βούτσιτς φαίνεται να επιθυμεί την αύξηση του όγκου των εμπορικών συναλλαγών με την Άγκυρα από τα 2 στα 5 δισεκατομμύρια ευρώ (με 699 τουρκικές εταιρίες να δραστηριοποιούνται ήδη στη χώρα), ενώ στο 1 δις ευρώ ανέρχονται σήμερα οι διμερείς εμπορικές συναλλαγές της Τουρκίας με την Κροατία.
Η εντεινόμενη, «φιλελεύθερη» διείσδυση της Άγκυρας στις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας ισχυροποιεί τη θέση της στα Βαλκάνια και σε γεωπολιτικό επίπεδο, σε μια συγκυρία που οι φιλοδυτικοί βαλκάνιοι ηγέτες χάνουν έδαφος στις εκλογικές αναμετρήσεις. Μετά την ήττα του Κιρίλ Πετκόφ στη Βουλγαρία, το αποτέλεσμα των εκλογών του Οκτωβρίου στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη αναμένεται να καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τον γεωπολιτικό προσανατολισμό της χώρας στο εξής, ιδίως όταν τα φιλορωσικά ερείσματα στην περιοχή δεν επηρεάστηκαν από τις κυρώσεις της ΕΕ. Ο Τούρκος Πρόεδρος, άλλωστε, περιέγραψε ως ατελέσφορες τις κυρώσεις των Βρυξελλών προς τη Ρωσία, με την οποία διατηρεί πολύ στενές σχέσεις, λίγες ώρες πριν αναχωρήσει για το Σεράγεβο.
Προσωπικοί δεσμοί
Οι τριγωνικοί, προσωπικοί δεσμοί, άλλωστε, που συνδέουν τον κ. Ερντογάν με το Ρώσο και το Σέρβο Πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν και Αλεξάνταρ Βούτσιτς αντίστοιχα, συνιστούν ένα από τα βασικά κομμάτια του βαλκανικού «παζλ», το οποίο μοιάζει να ανασυντίθεται σχεδόν μοιραία, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Παρότι η Άγκυρα δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα ως προς την προμήθεια φυσικού αερίου, οι βολές Ερντογάν κατά της Αθήνας από το Σαράγεβο, αποκτούν έναν ακόμη συμβολισμό αναφορικά με τη διεύρυνση της τουρκικής σφαίρας επιρροής στα Βαλκάνια, όταν η Αθήνα διατηρούσε επί δεκαετίες αδιαμφισβήτητα την πρωτοκαθεδρία. Στον αντίποδα, η Τουρκία φαίνεται να αποσκοπεί διακαώς τη δυναμική διείσδυσή της στα Βαλκάνια, αναζητώντας εκτός από το ρόλο του διεθνούς διαπραγματευτή και αυτόν της κυρίαρχης περιφερειακής δύναμης στην Νοτιοανατολική Ευρώπη.
«Φέτος γιορτάζουμε την 30ή επέτειο από τη σύναψη των διπλωματικών μας σχέσεων με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και την Κροατία. Ως Τουρκία, ακολουθούμε μια πολιτική που υποστηρίζει τη σταθερότητα και την ανάπτυξη των Βαλκανίων και τη διαδικασία ολοκλήρωσης με τις ευρωατλαντικές δομές», τόνισε σχετικά χθες ο Τούρκος Πρόεδρος, υπαινισσόμενος την εμπλοκή του και στις ενταξιακές διαδικασίες των χωρών της πρώην Γιουγκοσλαβίας στους διεθνείς και διεθνικούς οργανισμούς.
Εκτός από τα σχήματα της διεθνούς οργάνωσης, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει πως η Τουρκία δίνει «ιδιαίτερη σημασία» στα Βαλκάνια, όχι μόνο από πολιτική, οικονομική και γεωγραφική άποψη, αλλά και λόγω των ιστορικών, πολιτιστικών και ανθρώπινων δεσμών της με την περιοχή, σε μια προσπάθεια να νομιμοποιήσει τον κεντρικό ρόλο που επιθυμεί να διαδραματίσει στην ευρύτερη περιοχή.
