Η κυβερνητική πρόταση για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση και η κομματικοποίηση του κράτους -ειδικά των ανεξάρτητων αρχών- είναι τα δύο μείζονα προβλήματα στη διαπραγμάτευση κυβέρνησης και θεσμών.
Η πρώτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος ξεκινά και επίσημα τη Δευτέρα, καθώς οι επικεφαλής των θεσμών, Ντέκλαν Κοστέλο από την Ε.Ε., Ράσμους Ρέφερ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Νίκολα Τζιαμαρόλι από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και της Ντέλια Βελκουλέσκου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, έφτασαν το Σάββατο στην Αθήνα. Τα τεχνικά κλιμάκια που είχαν προηγηθεί συνεχίζουν τις συναντήσεις τους με τις ελληνικές αρχές -που είναι σε εξέλιξη εδώ και δέκα ημέρες- και επικεντρώνονται τώρα στην πορεία του Προϋπολογισμού και στο Ασφαλιστικό. Σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν την κατάσταση, τεχνικά κλιμάκια και Ελληνες αξιωματούχοι στις αλλεπάλληλες συναντήσεις τους καταγράφουν πρόοδο σε επιμέρους ζητήματα, αλλά και μεγάλες αποκλίσεις στα βασικά θέματα. Γι’ αυτό και οι επικεφαλής έφτασαν στην Αθήνα με ελπίδες αλλά και αμφιβολίες για το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων.
Η ελληνική κυβέρνηση στις συναντήσεις με τους επικεφαλής των θεσμών περιμένει να διαπιστώσει τη στάση του ΔΝΤ, που θεωρείται κλειδί για την αξιολόγηση. Ωστόσο, η ατζέντα της πρώτης αξιολόγησης έχει εκ των πραγμάτων ανατραπεί, καθώς οι χρονικές δεσμεύσεις που είχαν συμφωνηθεί (π.χ. Οκτώβριος και Νοέμβριος 2015) δεν τηρήθηκαν. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση περιμένει με αγωνία τα θέματα που θα τεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ιδίως από την πλευρά του ΔΝΤ, το οποίο μεταξύ άλλων προτάσσει και το ευρύτερο ζήτημα των εργασιακών που περιλαμβάνει την απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, την υιοθέτηση του lock out κ.ά. Η υπέρβαση των χρονικών προθεσμιών περιπλέκει τα πράγματα για την κυβέρνηση και περιορίζει -αν δεν εξαλείφει πλήρως- τη δυνατότητα κάποια θέματα, όπως φορολογία αγροτών κ.ά., να μην προχωρήσουν σε αυτό τον κύκλο των διαπραγματεύσεων, ώστε να διευκολυνθεί πολιτικά η ίδια.
Σε κάθε περίπτωση, όπως προκύπτει και από τις πρόσφατες δηλώσεις του κοινοτικού επιτρόπου Πιερ Μοσκοβισί, οι διαπραγματεύσεις θα είναι δύσκολες, θα απαιτήσουν χρόνο για να ολοκληρωθούν και δεν είναι εφικτό ένα happy end τις επόμενες εβδομάδες όπως προσδοκά η κυβέρνηση. Οπως αναφέρουν πηγές που έχουν γνώση της κατάστασης, στο στρατόπεδο των θεσμών υπάρχουν δύο βασικά θέματα όπου οι αποκλίσεις με την ελληνική πλευρά είναι μεγάλες.
Το πρώτο είναι το Ασφαλιστικό. Οι θεσμοί θεωρούν ότι σε ορισμένα ζητήματα το νομοσχέδιο Κατρούγκαλου κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, αμφιβάλλουν για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας, διαφωνούν με την αρχιτεκτονική του ασφαλιστικού συστήματος που προτείνει η κυβέρνηση και ιδίως με τη φιλοσοφία ότι πρέπει το συνταξιοδοτικό σύστημα να έχει αναδιανεμητικό χαρακτήρα. Η λογική των δανειστών είναι ότι πρέπει να έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα ώστε να αποτελεί το βασικό κίνητρο για την πληρωμή των εισφορών. Επίσης, η αύξηση των εισφορών τούς βρίσκει αντίθετους επειδή πιστεύουν ότι θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα θα επιλύσει. Η κρίσιμη παράμετρος όμως είναι ότι η ασφαλιστική μεταρρύθμιση που θα συμφωνηθεί μεταξύ κυβέρνησης – δανειστών πρέπει να ανταποκρίνεται και σε δημοσιονομικά μεγέθη, τα οποία δεν είναι ακόμη πλήρως προσδιορισμένα. Εκτός από το Ασφαλιστικό, το δεύτερο πρόβλημα της αξιολόγησης που απασχολεί έντονα τους θεσμούς είναι η κομματικοποίηση του κράτους. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, οι θεσμοί θεωρούν ότι η κυβέρνηση δεν τηρεί μεγάλο μέρος της συμφωνίας του Ιουλίου 2015 το οποίο αφορά την υποχρέωση να δημιουργηθούν ανεξάρτητες διοικητικές δομές και να περιοριστεί η παρέμβαση του κομματικού μηχανισμού της εκάστοτε κυβέρνησης στον κρατικό μηχανισμό. Κάτι άλλωστε που έγινε φανερό και από τις δηλώσεις που έκανε ο πρόεδρος του Εurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ μετά την τελευταία συνεδρίαση του οργάνου στις Βρυξέλλες.
Οι κυβερνητικές παρεμβάσεις σε ανεξάρτητες αρχές φέρεται να έχουν ενοχλήσει ιδιαίτερα τους δανειστές και να έχουν βαρύνει το κλίμα, καθώς θεωρούν ότι η κυβέρνηση παραβιάζει ένα κρίσιμο και ουσιαστικό μέρος της συμφωνίας του Ιουλίου 2015. Η νομοθετική πρωτοβουλία που πήρε η κυβέρνηση για την Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει ενοχλήσει ιδιαίτερα, καθώς περιλαμβάνει φωτογραφικές διατάξεις (όριο ηλικίας και βαθμός συγγένειας) για να αντικατασταθούν στην Επιτροπή ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος, ο οποίος είναι σύζυγος της βουλευτή της Ν.Δ. Νίκης Κεραμέως.
Ιδιου μεγέθους πρόβλημα αποτελεί και η περίπτωση της αντίστοιχου χαρακτήρα νομοθετικής πρωτοβουλίας για το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο. Αν και οι θεσμοί κρατούν κάποιες αποστάσεις επειδή το θέμα έχει και πολιτικές πτυχές, σύμφωνα με πληροφορίες το συγκεκριμένο ζήτημα διερευνά ήδη η Κομισιόν, μαζί με την πρωτοβουλία της πολωνικής κυβέρνησης για τα μέσα ενημέρωσης. Στον κατάλογο των κομματικών παρεμβάσεων της κυβέρνησης οι θεσμοί συμπεριλαμβάνουν την αντικατάσταση της κυρίας Κατερίνας Σαββαΐδου από την «ανεξάρτητη» Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, την αντικατάσταση του προέδρου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, την περίπτωση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας κ.ά. Εκτός από την ασφαλιστική μεταρρύθμιση και τις κομματικές παρεμβάσεις στο κράτος, η αξιολόγηση που ξεκινά αύριο γίνεται πιο δύσκολη και περίπλοκη αν συνυπολογίσουμε και τα άλλα εξίσου σοβαρά θέματα που μπαίνουν στο τραπέζι, όπως το δημοσιονομικό κενό, το Μεσοπρόθεσμο, τα εργασιακά, οι αποκρατικοποιήσεις και τα κόκκινα δάνεια.
Η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει να κλείσει την αξιολόγηση όσο το δυνατόν ταχύτερα, κάτι που ωστόσο απαιτεί συμβιβασμούς και σοβαρές προσαρμογές. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο μετά από μερικές ημέρες οι επικεφαλής των θεσμών να αποχωρήσουν και να επανέλθουν για δεύτερο κύκλο επαφών, μια διαδικασία που θα θυμίζει την περυσινή χρονιά. Σε κάθε περίπτωση, το καταληκτικό όριο είναι η 20ή Ιουλίου, οπότε η Ελλάδα πρέπει να πληρώσει ομόλογα 2,27 δισ. ευρώ στην ΕΚΤ.
