«Μπούμερανκ» αποδείχθηκαν για το κράτος οι απανωτές αυξήσεις προκαταβολών φόρων που επέβαλε η κυβέρνηση πέρυσι σε μισθούς και εισοδήματα, τα οποία το υπουργείο Οικονομικών –και μόνο φανταζόταν ότι αυξάνονταν, ενώ στην πραγματικότητα μειώνονται.
Αποτέλεσμα είναι ότι το 2017 θα πρέπει και να επιστρέψει φόρους που προεισέπραξε πέρυσι, ύψους 4,6 δισ. ευρώ ή 40% περισσότερα (+1,3 δισ. ευρώ!) από όσα υπολόγιζε πριν μόλις 5 μήνες, τον περασμένο Μάιο! Αυτό καταγράφεται στο Προσχέδιο του νέου Προϋπολογισμού που κατατέθηκε τη Δευτέρα, αλλά φάνηκε ήδη και στα στοιχεία του υπουργείου που αποκαλύπτουν την πρωτοφανή έκρηξη των εκκρεμών επιστροφών φόρων τον Αύγουστο στα 2,1 δισ. ευρώ, από 1,5 δισ. που βρίσκονταν τον Ιούλιο (+40% σε ένα μήνα).
Οι «τρελές» επιστροφές φόρων που καλείται τώρα να καταβάλει το κράτος, εξηγούν σε μεγάλο βαθμό την «τρύπα» 1,8 δισ. που άνοιξε φέτος στις εισπράξεις καθαρών εσόδων του 2017. Τα καθαρά έσοδα είναι ό,τι απομένει στο κράτος, αφού επιστρέψει τους επιπλέον φόρους που «αχρεωστήτως» εισέπραξε την προηγούμενη χρονιά, σαν παρακράτηση και προκαταβολή φόρου για τα μελλοντικά εισοδήματα.
«Φταίνε οι άλλοι»
Στο υπουργείο Οικονομικών αποδίδουν εμμέσως την υστέρηση εισπράξεων φόρου εισοδήματος στην φοροδιαφυγή. Το Προσχέδιο μιλά για «μείωση της φορολογικής βάσης» ενώ κορυφαίος αξιωματούχος έλεγε πρόσφατα ότι «με τον ΕΦΚΑ δώσαμε επιπλέον κίνητρο για φοροδιαφυγή. Το επιχείρημα όμως αυτό πάσχει, γιατί το ίδιο το Προσχέδιο αποκαλύπτει πως με «καρότο και μαστίγιο» (με ρυθμίσεις για εθελοντική αποκάλυψη αλλά και με ελέγχους, κατασχέσεις, απαγόρευση μετρητών λόγω capital controls, άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών και on line παρακολούθησή τους από την εφορία) η ΑΑΔΕ πέτυχε μία άνευ προηγουμένου … υπερείσπραξη εμμέσων φόρων (+3,4 δισεκατομμύρια ευρώ!) που δείχνει ότι αποδείξεις τελικά κόβονται και τα έσοδα αποκαλύπτονται.
«Ρούφηξαν» τους φορολογούμενους
Αντιθέτως, το υπουργείο Οικονομικών απέτυχε στους σχεδιασμούς του, καθώς διέλυσε την αγορά και τους επαγγελματίες –και τώρα τα έσοδα του 2017- αυξάνοντας την προκαταβολή φόρου, από 55% που ήταν το 2015, σε 75% – 100%. Το έκανε με σκοπό να προεισπράξει προκαταβολικά ακόμα περισσότερους άμεσους φόρους. Ταυτόχρονα μείωσε το αφορολόγητο, με σκοπό «την διεύρυνση της φορολογικής βάσης» και για να εισπράττει περισσότερα κάθε μήνα από τη παρακράτηση φόρου εισοδήματος στους μισθούς και τις συντάξεις, αλλά και με την τελική εκκαθάριση των δηλώσεων Ε1 εφέτος. Από τις αλλαγές αυτές υπολόγιζε 1,7 δισ. επιπλέον έσοδα το 2017. Ταυτόχρονα αύξησε και τους έμμεσους φόρους από 1.1.2017, για άλλα 1,7 δισ. επιπλέον έσοδα. Υπολόγιζε προφανώς ότι θα έρθει η Ανάπτυξη και τα εισοδήματα θα αυξάνονταν -ή τουλάχιστον δεν θα μειώνονταν- μαζί με το ΑΕΠ.
Λάθη επί λαθών
Ωστόσο τώρα αποδεικνύεται ότι στο υπουργείο Οικονομικών έπεσαν τελικά και πάλι έξω στις περισσότερες προβλέψεις τους, αφού τώρα πρέπει να επιστρέψουν λεφτά στους δικαιούχους. Και πέφτουν έξω συνεχώς κάθε 5 μήνες όποτε αναθεωρείται ο κρατικός προϋπολογισμός του 2017 -αλλά το πρωτογενές πλεόνασμα τελικώς διασώζεται μόνον και μόνον από τις κατασχέσεις, τους ελέγχους και τα «λουκέτα» από την ΑΑΔΕ -καθώς και από τον περιορισμό των μετρητών λόγω capital control- που δεν αφήνουν τη φοροδιαφυγή να θεριέψει.
Συγκεκριμένα:
-Με βάση τα μέτρα που επέβαλε τον Μάιο του 2016, τον Δεκέμβριο του 2016 το υπουργείο Οικονομικών κατέθεσε προϋπολογισμό που προέβλεπε για εφέτος καθαρά κρατικά έσοδα 50,4 δισ. ευρώ. Από άμεσους φόρους εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ ανέμενε 20,4 δισ. ευρώ, ενώ από έμμεσους φόρους 23,7 δισ. ευρώ. Ταυτόχρονα υπολόγιζε και να επιστρέψει φόρους 3,6 δισ. ευρώ στους φορολογούμενους και τις επιχειρήσεις. Όλα αυτά, υπολογίζοντας ότι το ΑΕΠ θα φτάσει το 2017 στα 180,8 δισ. ευρώ.
-Πέντε μήνες αργότερα, τον Μάιο του 2017 -μεσούσης της χρονιάς- καταθέτει Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα και αλλάζει ρότα. Αισιοδοξεί ότι όλα πάνε ακόμα καλύτερα από ό,τι προέβλεπε τον Δεκέμβριο. Υπολογίζει ότι τελικά θα εισπράξει καθαρά έσοδα 51,6 δισ. ευρώ (+1,2 δισ. ευρώ) εκ των οποίων 21,5 δισ. ευρώ από άμεσους φόρους (+1,2 δισ.) και 26,7 δισ. από έμμεσους φόρους (δηλαδή 3 δισ. ευρώ περισσότερα από όσα υπολόγιζε πριν 5 μήνες)! Αισιοδοξεί επιπλέον και ότι θα επιστρέψει λιγότερους φόρους φέτος (3,3 δισ. ή -300 εκατομμύρια σε σχέση με τον Προϋπολογισμό). Και όλα αυτά, υπολογίζοντας ότι το 2017 θα έλθει ακόμα μεγαλύτερη Ανάπτυξη, δηλαδή να φτάσει φέτος το ΑΕΠ στα 181,2 δισ. ευρώ.
-Πέντε μήνες πιο μετά, στα τελειώματα του 2017 και αφού έχουν βγει τα εκκαθαριστικά φόρου εισοδήματος, το υπουργείο Οικονομικών προσγειώνεται απότομα στην σκληρή πραγματικότητα. Διαπιστώνει ότι ό,τι νόμιζε, τελικώς δεν υπάρχει και δίνει ύστατο αγώνα να διασώσει το Πλεόνασμα. Στο Προσχέδιο που κατέθεσε την Δευτέρα 2 Οκτωβρίου, κατεβάζει προς τα κάτω τις προβλέψεις που έκανε τον Μάιο: καθαρά έσοδα 49,8 δισ. για το 2017 (-1,8 δισ. ευρώ), άμεσοι φόροι 20,3 δισ. (-1,2 δισ. ευρώ), επιστροφές φόρου. Οι προβλέψεις για το ΑΕΠ «προσγειώνονται» ξανά στα 180,2 δισ. ευρώ (1 δισ. χαμηλότερα). Όλα είναι και πάλι ίδια -ή κάπως χειρότερα- σε σχέση με όσα προέβλεπε τον Δεκέμβριο.
Με δύο μεγάλες εξαιρέσεις όμως:
α)θετική έκπληξη ήταν ότι τα έσοδα από έμμεσους φόρους πάνε απίστευτα καλά, εξέλιξη που δείχνει ότι με κατασχέσεις, πλαστικό χρήμα και «κυνήγι» οφειλετών και αποδείξεων από την ΑΑΔΕ, η φοροαποφυγή περιορίστηκε -ενώ και η κατανάλωση «έπιασε πάτο» και δεν πάει άλλο παρακάτω! Η πρόβλεψη για εισπράξεις εμμέσων φόρων του 2017 αυξάνεται τώρα εκ νέου, στα 27,1 δισ. ευρώ, δηλαδή 3,4 δισ. περισσότερα από όσα προϋπολογίζονταν τον Δεκέμβριο!
Αν δηλαδή το κράτος εισέπραττε όντως μόνον 1,7 δισ. επιπλέον από αυξήσεις σε έμμεσους φόρους και μόνον (όπως έλεγε το υπουργείο Οικονομικών όταν τις επέβαλε τον περασμένο Μάιο) θα «έπιανε» φέτος τα 23,7 δισ. ευρώ. Με υπέρβαση 3,4 δισ. ευρώ όμως, ξεπέρασε κατά 200% τις προσδοκίες του. Ουσιαστικά δεν εισέπραξε μόνον 1,7 δισ. ευρώ, αλλά.. 5,1 δισ. ευρώ επιπλέον (δηλαδή τα τριπλάσια)! Και όλα αυτά από ΦΠΑ και νέους έμμεσους φόρους, παρόλο που το Κράτος χάνει έσοδα 170 εκατομμύρια λόγω μείωσης της κατανάλωσης (ή και της αποθεματοποίησης που έγινε επί 7 μήνες ως τα τέλη του 2016) σε τσιγάρα και καύσιμα.
Έτσι διασώθηκε το πρωτογενές πλεόνασμα του 2017 (υπολογίζεται στα 3,1 δισ. ευρώ αντί 3,7 δισ. που προϋπολογιζόταν τον Δεκέμβριο), καθώς φαίνεται ότι μέσω της κατανάλωσης για τα χρειώδη τα νοικοκυριά -αλλά και οι τουρίστες- πλήρωσαν παραπάνω φόρους, που με τους αυστηρούς ελέγχους της ΑΑΔΕ κατέληξαν στα κρατικά ταμεία αντί να εκθρέψουν την φοροδιαφυγή.
β) η αρνητική έκπληξη (για το κράτος) ήταν ότι οι επιστροφές φόρου που καλείται να δώσει η εφορία στους φορολογουμένους, εκτινάχθηκαν σε πρωτοφανή ύψη! Αντί να μειωθούν στα 3,3 δισ. όπως προέβλεπε τον Μάιο, τον Οκτώβριο το υπουργείο Οικονομικών προβλέπει πλέον ότι θα φτάσουν… στα 4,6 δισ. ευρώ! Έπεσε δηλαδή έξω 1,3 δισ. σε 5 μήνες (αστοχία 40%)! Αυτό έχει προφανώς έχει να κάνει με τη μείωση των δηλωθέντων εισοδημάτων και καθαρών κερδών του 2016, αλλά δεν μπορεί να ερμηνεύεται απλοϊκά σαν απόρροια «φοροδιαφυγής λόγω ΕΦΚΑ» και μόνον, αλλά και σαν πραγματική μείωση εισοδήματος (λόγω κρίσης και ελαστικών μορφών απασχόλησης) που εξηγεί και την ταυτόχρονη «προσγείωση» του ΑΕΠ του 2017 σε χαμηλότερα από τα αναμενόμενα -για το ΥΠΟΙΚ- επίπεδα.
