Διεπιστημονική πρωτοβουλία επιχειρεί να φωτίσει με συστηματικό και ολοκληρωμένο τρόπο τα ουκ ολίγα εναπομένοντα μυστικά του κόσμου των μικροβίων και, με αυτό τον τρόπο, να «πυροδοτήσει» μια σειρά από πρακτικές εφαρμογές και καινοτομίες στα πεδία της γεωργίας, της υγείας, της ενέργειας, του περιβάλλοντος κ.α.
Σαραντοκτώ διακεκριμένοι επιστήμονες στις ΗΠΑ -μικροβιολόγοι, φυσικοί, χημικοί, γιατροί, μηχανικοί κ.α.- μεταξύ των οποίων ο ελληνικής καταγωγής καθηγητής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ Πολ Αλιβιζάτος, διευθυντής του Εθνικού Εργαστηρίου Λόρενς-Μπέρκλεϊ, ανακοίνωσαν στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό “Science” ότι προχωρούν στη δημιουργία της Ενιαίας Πρωτοβουλίας Μικροβιώματος (Unified Microbiome Initiative-UMI).
Σε μια ταυτόχρονη ανακοίνωση στο άλλο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό, το “Nature”, τρεις επιφανείς επιστήμονες από την Ευρώπη, την Κίνα και τις ΗΠΑ ζητούν να υπάρξει μια «Διεθνής Πρωτοβουλία Μικροβιώματος» (International Microbiome Initiative-IMI) και όχι μία αμιγώς αμερικανική, καθώς, όπως αναφέρουν, «το μικροβίωμα της Γης δεν έχει εθνικά σύνορα, γι’ αυτό η προσπάθεια να ξεκλειδωθούν τα μυστικά των μικροβίων, πρέπει να είναι παγκόσμια».
Κοινός στόχος των επιστημόνων, όπως αναφέρουν, είναι να φωτίσουν με συστηματικό και ολοκληρωμένο τρόπο τα ουκ ολίγα εναπομένοντα μυστικά του κόσμου των μικροβίων και, με αυτό τον τρόπο, να «πυροδοτήσουν» μια σειρά από πρακτικές εφαρμογές και καινοτομίες στα πεδία της γεωργίας, της υγείας, της ενέργειας, του περιβάλλοντος κ.α.
Ο όρος «μικροβίωμα» καλύπτει τις ποικίλες κοινότητες μονοκύτταρων μικροοργανισμών (βακτηρίων, μυκήτων, πρωτόζωων, ιών κ.α.) που αποτέλεσαν τους πρώτους έμβιους οργανισμούς πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, δεν σταμάτησαν ποτέ να εξελίσσονται και σήμερα ζουν μαζικά σε διάφορα οικοσυστήματα, από τους ωκεανούς και το χώμα, έως το ανθρώπινο σώμα (όπου εκτιμάται ότι ζουν 100 τρισεκατομμύρια μικρόβια, πολύ περισσότερα από τα ανθρώπινα κύτταρα). Λίγα μόνο γραμμάρια χώματος περιέχουν δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες διαφορετικά είδη μικροβίων που αλληλεπιδρούν με περίπλοκους τρόπους, γεγονός που δυσκολεύει τους επιστήμονες να κατανοήσουν τα μικρόβια και να τα ελέγξουν.
Η καλύτερη κατανόηση και αξιοποίηση των μικροβίων μπορεί να «ξεκλειδώσει» νέες δυνατότητες, όπως η εξουδετέρωση της αντίστασης στα αντιβιοτικά, η θεραπεία αυτοάνοσων παθήσεων, η καλλιέργεια άγονων έως τώρα εδαφών, η μείωση της χρήσης λιπασμάτων και παρασιτοκτόνων στη γεωργία, ο καθαρισμός της ρύπανσης μέσω μικροοργανισμών, η μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε χρήσιμα χημικά, η παραγωγή βιοενέργειας κ.α.
Η πρωτοβουλία είναι σκοπίμως διεπιστημονική, καθώς μέχρι σήμερα ο μικρόκοσμος αντιμετωπίζεται από την οπτική γωνία κάθε επιμέρους επιστήμης, χωρίς να επιτυγχάνεται μια ολιστική προσέγγιση. Η Ενιαία Πρωτοβουλία Μικροβιώματος θα «αγκαλιάσει» ταυτόχρονα τη βασική έρευνα, την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και τις εμπορικές εφαρμογές. Η χρηματοδότηση αναμένεται να προέλθει από κρατικές πηγές, ιδιωτικές εταιρείες και κοινωφελή ιδρύματα, ενώ το όλο χρηματοδοτικό σχήμα θα είναι έτοιμο έως το 2017.
Η όλη προσπάθεια -που θα έχει ορίζοντα δεκαετίας- χρησιμοποιεί ως πρότυπο την επίσης δεκαετή και εξίσου φιλόδοξη αμερικανική Πρωτοβουλία για τον Εγκέφαλο (BRAIN-Brain research through Advancing Innovative Neurotechnologies), την οποία ξεκίνησαν ο Λευκός Οίκος και ο πρόεδρος Ομπάμα το 2013, με στόχο να φωτιστούν τα μυστικά του ανθρωπίνου εγκεφάλου και να υπάρξουν οι ανάλογες εφαρμογές στην ιατρική, στις νευροεπιστήμες και σε άλλα πεδία.
Όπως αναφέρουν οι επιστήμονες, «πρέπει να ενοποιήσουμε τις ερευνητικές μας προσπάθειες σε διάφορα επιστημονικά πεδία θέτοντας έναν κοινό στόχο. Η Ενιαία Πρωτοβουλία Μικροβιώματος θα δημιουργήσει την υποδομή, ώστε όλες οι επιμέρους έρευνες να ενταχθούν κάτω από μία μόνο ομπρέλα».
Μεταξύ των προτεραιοτήτων που τίθενται σε πρώτη φάση, είναι η γενετική και χημική ανάλυση των μικροβίων, η βελτίωση της τεχνολογίας απεικόνισής τους, η ανάπτυξη νέων μοντέλων και συστημάτων για την ανάλυση του αυξανόμενου όγκου ψηφιακών δεδομένων σχετικά με τα μικρόβια κ.α.
