Στόχος του Ερντογάν να δημιουργήσει τετελεσμένα – Τη συμφωνία ενέκριναν η Τουρική Εθνοσυνέλευση και η κυβέρνηση αλλά όχι η Βουλή της Λιβύης – Στην Τρίπολη στρέφει την πίεσή της η Αθήνα
Καταιγιστικές είναι οι διπλωματικές εξελίξεις που δρομολόγησε η υπογραφή του μνημονίου Τουρκίας-Λιβύης για οριοθέτηση των «θαλασσίων δικαιοδοσιών» στην Ανατολική Μεσόγειο, δηλαδή για οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ σύμφωνα με την παράνομη θέση της Άγκυρας ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ.
Ο Ταγίπ Ερντογάν κατέστησε εξαρχής σαφές πως επεδίωξε την υπογραφή αυτού του μνημονίου όχι με σκοπό να διαπραγματευτεί, αλλά για να δημιουργήσει τετελεσμένα. Αυτό φάνηκε καθαρά από τη στάση που κράτησε σ’ αυτό το ζήτημα, όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη συνάντησή τους στο Λονδίνο του έθεσε με έμφαση το θέμα. Ακόμα καθαρότερα φάνηκε από τη σπουδή υπερψήφισης του μνημονίου από την τουρκική Εθνοσυνέλευση, με σκοπό να αποκτήσει μία χροιά «νομιμότητας» και κυρίως να αποκτήσει θεσμικό και δεσμευτικό χαρακτήρα για την ίδια την Τουρκία.
Σε δηλώσεις του στο Λονδίνο, ο Ερντογάν ισχυρίστηκε ότι το μνημόνιο έχει την υπογραφή της νόμιμης κυβέρνησης της Λιβύης. Αν κι αυτό είναι αληθές, με την έννοια ότι η κυβέρνηση Αλ Σαράτζ είναι η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση, υπάρχει πρόβλημα νομιμότητας όχι μόνο επειδή τα συμφωνηθέντα αντιβαίνουν κατάφωρα το διεθνές δίκαιο, αλλά και επειδή είναι αντίθετο το λιβυκό Κοινοβούλιο, το οποίο ελέγχεται πολιτικά από τις δυνάμεις του Χαλίφα Χαφτάρ.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ο λόγος που η συμφωνία δεν ονομάστηκε συμφωνία, αλλά μνημόνιο είναι ακριβώς για να μην απαιτείται η κύρωσή της από το λιβυκό Κοινοβούλιο.
Παράγοντες, που γνωρίζουν το παρασκήνιο τόσο της συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν, όσο και τις ευαίσθητες ισορροπίες στον άξονα Αθήνας-Άγκυρας, αναφέρουν ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός κατέστησε σαφές στον Τούρκο πρόεδρο πως η επιθετική συμπεριφορά της Άγκυρας στα τρία κύρια μέτωπα με την Ελλάδα (υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ, κυπριακή ΑΟΖ και Μεταναστευτικό) εγκυμονεί κινδύνους για τις διμερείς σχέσεις και επιπλέον πλήττει τη διεθνή εικόνα της Τουρκίας.
Είναι προφανές πως τέτοιες κουβέντες δεν βρίσκουν ανταπόκριση στον Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος δείχνει με όλους τους τρόπους ότι έχει επιλέξει τον δρόμο του και είναι αποφασισμένος να τον βαδίσει. Γι’ αυτό και στη συνάντηση οι δύο πλευρές συμφώνησαν πως διαφωνούν. Όσον αφορά τη διάθεση να πέσουν οι τόνοι και να εκτονωθεί η ένταση, αυτή θα επιβεβαιωθεί ή διαψευστεί το επόμενο διάστημα. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που σε ελληνοτουρκικές συναντήσεις κορυφής ο «σουλτάνος» δείχνει μετριοπαθές πρόσωπο και στη συνέχεια επανέρχεται στα γνωστά επιθετικά του μοτίβα.
Είναι ενδεικτικό ότι ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας έφτασε να προαναγγείλει νέες σεισμικές έρευνες και γεωτρήσεις. Αν και δεν προσδιόρισε πού θα γίνουν αυτές, το γεγονός ότι τις συνέδεσε με την ψήφιση του μνημονίου Τουρκίας-Λιβύης οδηγεί στο συμπέρασμα ότι προγραμματίζεται γεώτρηση στο Λιβυκό Πέλαγος.
Ο αναπληρωτής διευθυντής Ναυτιλίας και Αεροπορίας του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών Τσαγάταϊ Ερτσίγες δήλωσε ότι η οριοθέτηση με τη Λιβύη για τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες στην Ανατολική Μεσόγειο έγινε με βάση την αρχή της «δίκαιης κατανομής». Υποστήριξε, λοιπόν, ότι με βάση αυτή την αρχή τα νησιά δεν έχουν αυτόματα δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ και πως για την οριοθέτηση λαμβάνεται υπόψη η ειδική θέση των νησιών, το μήκος των ακτών τους και η περιοχή που βρίσκονται. Ας σημειωθεί ότι η Τουρκία δεν αναγνωρίζει υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ ούτε στην Κρήτη!
Στην ίδια γραμμή, ο Τούρκος πρεσβευτής στην Αθήνα Μπουράκ Οζουγκεργκίν κάλεσε την Ελλάδα να συζητήσει με την Τουρκία για τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Από τη στιγμή, όμως, που η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει πως τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ μία τέτοια συζήτηση δεν έχει νόημα. Θα είχε νόημα μόνο εάν η Άγκυρα αναγνώριζε ρητά ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα και έθετε θέμα πόση έχουν.
Από την πλευρά της, η ελληνική διπλωματία μελετά προσεκτικά το μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης και στρέφει την πίεσή της προς την κυβέρνηση της Τρίπολης.
Εκτός από το ζήτημα της απέλασης του Λίβυου πρεσβευτή στην Αθήνα, που μέχρι στιγμής βρίσκεται σε εκκρεμότητα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη προσκάλεσε στην Ελλάδα τον αναπληρωτή πρωθυπουργό, αλλά και τον πρόεδρο του Κοινοβουλίου της Λιβύης. Αμφότεροι έχουν απορρίψει το επίμαχο μνημόνιο, υποστηρίζοντας ότι αποτελεί κατάφωρη παραβίαση της ασφάλειας αλλά και της κυριαρχίας της Λιβύης. Πρόσκεινται, έξάλλου, στον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, ο οποίος επιδιώκει την ανατροπή της κυβέρνησης του συμμάχου της Άγκυρας Φαγέζ αλ Σαράτζ.
