«Παράθυρο» για μία μικρή παράταση μετά τον Φεβρουάριο, για να ολοκληρωθεί η τελευταία αξιολόγηση του 2ου Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής άνοιξε και επισήμως ο υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης. Μιλώντας στο συνέδριο του Ελληνο-Γερμανικού Επιμελητηρίου εκτίμησε πως ο χρόνος μετά τις εκλογές και έως τις 25 Φεβρουαρίου «δεν είναι μεγάλος και πιθανόν να απαιτηθεί παράταση από τους Ευρωπαίους εταίρους».
Προειδοποίησε όμως πως χωρίς την ολοκλήρωση του Προγράμματος «μέσα σε ένα αποδεκτό χρονικό διάστημα», το κόστος για τη χώρα θα είναι πολύ μεγάλο γιατί:
1ον. Η χώρα θα χάσει 7,2 δισ. ευρώ. Μάλιστα τα 1,8 δισ. από τα χρήματα της Ευρωζώνης είναι καθαρή δωρεά, δεν αποτελούν νέο δάνειο, όπως είπε. Πρόκειται για επιστροφή στην Ελλάδα του κεφαλαιακού κέρδους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από την αγορά ελληνικών ομολόγων σε πολύ χαμηλή τιμή. Χωρίς τα λεφτά αυτά το κράτος δεν θα μπορεί να λειτουργήσει γιατί έχει ήδη δανειστεί το μέγιστο δυνατό ποσό μέσω εντόκων γραμματίων (€15 δισ.) και η πρόσβαση στην αγορά ομολόγων είναι απαγορευτική.
2ον. Χωρίς την ολοκλήρωση του Προγράμματος, η Ελλάδα θα αναγκαστεί να επιστρέψει και τα 11,4 δισ., που έχει σήμερα το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Η επιστροφή τους θα μειώσει μεν το ελληνικό χρέος με το αντίστοιχο ποσό, αλλά θα ακυρώσει ένα ποσό ευρωπαϊκών χρημάτων που υπήρχε ως «μαξιλάρι».
3ον. Η Ελλάδα θα βρεθεί μόνη της να αντιμετωπίσει τις αγορές, όποτε τις χρειαστεί. Δεν θα υπάρχει ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης, κανένα δηλαδή μαξιλάρι ασφαλείας.
4ον. Χωρίς την ολοκλήρωση του Προγράμματος, η ΕΚΤ δεν θα παρέχει πλέον ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες (μόνο το Νοέμβριο τους έδωσε περίπου 45 δισ. ευρώ). Οι τράπεζες θα αναγκαστούν να χρησιμοποιούν το μηχανισμό του ELA (Emergency Liquidity Assistance) από την Τράπεζα της Ελλάδος, ο οποίος λειτουργεί με αποκλειστικό εγγυητή το ελληνικό Δημόσιο και κοστίζει περισσότερο. Το επιπλέον κόστος θα πιέσει τα εγχώρια επιτόκια δανεισμού των επιχειρήσεων και νοικοκυριών ακόμα πιο ψηλά.
5ον. Χωρίς Πρόγραμμα, δεν θα είναι δυνατή η υπαγωγή των ελληνικών τραπεζών στο Πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης. Θα χάσει η Ελλάδα το τρένο της εύκολης χρηματοδότησης, το οποίο θα χρησιμοποιούν οι υπόλοιπες χώρες τη Ευρωζώνης.
Αντιθέτως, αν η αξιολόγηση κλείσει, η Ελλάδα θα εισπράξει τα 7,2 δισ. και θα έχει πρόσβαση στη χρηματοδότηση της ΕΚΤ.
Επιπλέον, η χώρα θα μπει σε μια νέα σχέση με τους Ευρωπαίους εταίρους μας για περίπου ένα χρόνο. Ο κύριος Χαρδούβελης περιέγραψε τη νέα «σχέση» ως εξής:
Πρώτον, η χώρα θα καθορίσει μαζί με τους Ευρωπαίους εταίρους, τους όρους που θα διέπουν τον ευρωπαϊκό προληπτικό μηχανισμό στήριξης, τον ECCL (Enhanced Conditions Credit Line). Το ποσό της πιστωτικής αυτής γραμμής αναμένεται να φτάσει στα 10 δισ, από το ΤΧΣ.
Δεύτερον, η ύπαρξη του ECCL θα μειώσει και τα επιτόκια δανεισμού του ελληνικού δημοσίου για να βγει τις αγορές.
Τρίτον, θα διαπραγματευτεί η ίδια η χώρα μας και τους όρους συμμετοχής της. Θα αποτελούνται κυρίως από δράσεις που δεν τελείωσαν το 2014 στο 2ο Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής, αλλά και άλλες δράσεις, αποκλειστικά δικές μας, που προέρχονται από το δικό μας ελληνικό Πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης.
Στο πλαίσιο αυτό ο κύριος Χαρδούβελης εκτίμησε πως μπορεί να ανοίξει και η συζήτηση για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Τα περιέγραψε μάλιστα ως εξής
1. Πιθανή επιμήκυνση της διάρκειας λήξης των δανείων του επίσημου τομέα, που μπορεί να γίνει εύκολα αποδεκτή από τους εταίρους, χωρίς ζημία στον Ευρωπαίο φορολογούμενο, ενώ βοηθάει τη χώρα μας διότι σπρώχνει τις υποχρεώσεις μας βαθύτερα προς το μέλλον, μειώνοντας την παρούσα αξία τους.
2. Πιθανόν η νέα Κυβέρνηση να καταλήξει και στην μετατροπή επιτοκίων από κυμαινόμενα σε σταθερά. Η μετατροπή αυτή αποτελεί ευκαιρία τη σημερινή εποχή, στην οποία τα μακροπρόθεσμα επιτόκια δανεισμού είναι χαμηλά. Θα βοηθήσει την ικανότητα αποπληρωμής των δανείων στο μέλλον ανεξάρτητα, αν στο μέλλον αυξηθούν τα επιτόκια.
3. Πιθανώς η σχέση με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να μεταβληθεί σε πιστοληπτική γραμμή στήριξης, σε αντιστοιχία με το ευρωπαϊκό ECCL.
Με τις προϋποθέσεις αυτές ο κύριος Χαρδούβελης προέβλεψε ότι είναι εφικτός ο στόχος για ανάπτυξη 2,9% φέτος ενώ από το 2016 η χώρα θα μπορεί να βγει στις αγορές χωρίς καμία στήριξη, ενώ θα έχει υγιή ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα, μειούμενη ανεργία και αύξηση των εισοδημάτων και του πλούτου των πολιτών.
Ο «οδικός χάρτης» Χαρδούβελη στηρίζεται σε μεταρρυθμιστικές προσπάθειες που πρέπει να αναληφθούν και να ενταθούν μετά τις εκλογές όπως:
1. Ισχυροποίηση των θεσμών, με έμφαση στη δικαιοσύνη, το εκπαιδευτικό σύστημα και τον δημόσιο τομέα.
2. Περαιτέρω ενίσχυση του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά και των δομών που θα επιτρέψουν την προσέλκυση νέων επενδύσεων,
3. Στροφή προς την εξωστρέφεια.
4. Σταδιακή εφαρμογή ενός προγράμματος φοροαπαλλαγών τόσο στους ιδιώτες όσο και στις επιχειρήσεις με έμφαση αυτούς που έχουν πληγεί περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Βασική προϋπόθεση εδώ είναι η διατήρηση της δημοσιονομικής ουδετερότητας των φοροαπαλλαγών. «Δεν μπορούμε να ξαναπάμε στην εποχή των ελλειμμάτων» υπογράμμισε ο ίδιος.
