Νέα αντίληψη και νοοτροπία φέρνει η κυβέρνηση στις Ενοπλες Δυνάμεις με την επιλογή της σαρωτικής αλλαγής στην ηγεσία τους, την αναδιάρθρωσή τους και την αλλαγή του εξοπλιστικού δόγματος της χώρας, η οποία, εκτός των προγραμμάτων που ήδη τρέχουν, θα εκμεταλλευτεί και τις ευκαιρίες της προσφοράς από τις ΗΠΑ ενός εκτεταμένου πακέτου δωρεάν ή μικρού κόστους εξοπλισμών.
Ο εκσυγχρονισμός και εξορθολογισμός της πολιτικής εξοπλισμών συνιστά πρώτη προτεραιότητα της κυβέρνησης και του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη αμυντική δυνατότητα με κόστος που θα συμβαδίζει με τον αναγκαίο δημοσιονομικό χώρο σε μια περίοδο όπου οι απειλές ασφαλείας μεταλλάσσονται διαρκώς, ενώ νέες τεχνολογίες αναπτύσσονται ακόμη και από μικρούς περιφερειακούς παίκτες.
Στο πλαίσιο αυτό, επανεξετάζονται όλα τα εξοπλιστικά προγράμματα και σχεδιάζονται νέα για να καλυφθούν άμεσες ζωτικές ανάγκες και συγχρόνως να εξασφαλιστούν η επάρκεια μέσων στο Πολεμικό Ναυτικό και η ποιοτική υπεροχή στον αέρα για τις Ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις. Ολα αυτά θα βρεθούν στο τραπέζι και της νέας στρατιωτικής ηγεσίας που αναδείχθηκε από τη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ.
Για την κυβέρνηση όμως είναι εξαιρετικά σημαντικό να αξιοποιηθεί η προσφορά που υπάρχει, σύμφωνα με πληροφορίες του «Πρώτου Θέματος», ενός εκτεταμένου πακέτου εξοπλισμών από τις ΗΠΑ είτε με δωρεάν παραχώρηση είτε με εξαιρετικά μικρό κόστος, που αφορά κυρίως πλεονάζον υλικό ή υλικό υπό απόσυρση. Καθώς οι εξελίξεις για τα F-35 τρέχουν, η κυβέρνηση κατέληξε τελικά μετά και τη συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Αμερικανό ΥΠΕΞ Αντονι Μπλίνκεν στα Χανιά να προχωρήσει στην επιλογή των τεσσάρων αμερικανικών φρεγατών LCS ως ενδιάμεση λύση μέχρις ότου παραδοθούν οι Belharra στο Πολεμικό Ναυτικό και ολοκληρωθεί η αναβάθμιση των φρεγατών ΜΕΚΟ.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η κυβέρνηση κατέληξε σε αυτή την απόφαση και λόγω του χαμηλού κόστους καθώς το ποσό για μετασκευές θα κυμανθεί μεταξύ 100 και 400 εκατ. ευρώ, αποδίδοντας αμέσως στο Πολεμικό Ναυτικό τέσσερα αξιόμαχα πλοία για το Αιγαίο. Η εξοικονόμηση πόρων θεωρήθηκε αναγκαία και για τον λόγο αυτό πάγωσε η πρόταση για αγορά τεσσάρων κορβετών κόστους 1,7 δισ. ευρώ.
Τα αμερικανικά LCS αποσύρονται από το Αμερικανικό Ναυτικό και γι’ αυτό αποτελούν ιδανική λύση από άποψη κόστους κτήσης, ενώ υπάρχουν επίσημες διαβεβαιώσεις ότι έχουν επιλυθεί τυχόν προβλήματα που είχαν παρουσιαστεί στον τύπο των συγκεκριμένων πλοίων. Η επίσκεψη Μπλίνκεν στα Χανιά και η συνάντησή του με τον Ελληνα πρωθυπουργό έδωσαν τέλος και στην αβεβαιότητα η οποία υπήρχε ως προς το πρόγραμμα αγοράς των F-35 από την Ελλάδα, καθώς η διαδικασία αυτή είναι ανεξάρτητη από εκείνη της πώλησης και αναβάθμισης των τουρκικών F-16, που παραμένει παγωμένη λόγω του βέτο της Τουρκίας στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, αλλά και των προβληματικών σχέσεων με το Κογκρέσο εξαιτίας και της σχέσης με τη Ρωσία αλλά και της στήριξης που προσφέρει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Χαμάς.
Ισορροπίες
Οι Αμερικανοί θα προτιμούσαν βεβαίως να προχωρήσουν παράλληλα η πώληση των F-35 στην Ελλάδα και το πακέτο των F-16 στην Τουρκία και για λόγους ισορροπιών, αλλά και γιατί η υπεροχή των F-35 έναντι των F-16 θα προσέφερε ένα ακόμη επιχείρημα της κυβέρνησης Μπάιντεν προς εκείνα τα μέλη του Κογκρέσου που εκφράζουν την ανησυχία και τις ενστάσεις τους για την επιθετική στάση της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας.
Ολα όμως θα κριθούν τις αμέσως επόμενες ημέρες, καθώς τη Δευτέρα η Τουρκική Εθνοσυνέλευση επαναλαμβάνει τις εργασίες της και δίνεται μια ευκαιρία στον Ερντογάν με την υπερψήφιση του Πρωτοκόλλου Ενταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ από την Ολομέλεια της Εθνοσυνέλευσης να ξεμπλοκάρει το πακέτο των F-16.
Ο Ελληνας πρωθυπουργός (στη συνέντευξή του στην ΕΡΤ) δήλωσε ότι το ελληνικό αίτημα για την απόκτηση των F-35 είναι ώριμο και θα εγκριθεί «σχετικά σύντομα από τις αμερικανικές αρχές». Ωστόσο ο ίδιος, θέλοντας να αποσυνδεθεί το ελληνικό αίτημα για τα F-35 από το τουρκικό πακέτο των F-16, τόνισε ότι «οι σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Ελλάδας δεν ετεροπροσδιορίζονται, ούτε είμαστε εμείς αυτοί που θα βάλουμε κάποιο φρένο ή έχουμε τη δυνατότητα να επηρεάσουμε την πώληση αμυντικού υλικού σε μια άλλη χώρα».
Συγχρόνως, όμως, δηλώνοντας το αυτονόητο, ότι η Ελλάδα δεν έχει τη δυνατότητα βέτο στις αμυντικές σχέσεις των ΗΠΑ με τρίτη χώρα, έθεσε και το επίσης αυτονόητο πλαίσιο ότι «σε μια συμμαχία δεν γίνεται αμυντικό υλικό, αεροσκάφη εν προκειμένω, να χρησιμοποιούνται, παραδείγματος χάριν, για υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά».
Το μήνυμα αυτό διευκολύνει και την αμερικανική κυβέρνηση στους χειρισμούς της για την προώθηση της συμφωνίας και για τα F-16, αν και φυσικά, εκτός μικρού αριθμού μελών του Κογκρέσου, οι ενστάσεις αφορούν όχι τόσο την τουρκική προκλητικότητα εναντίον της χώρας μας, αλλά κυρίως την εντελώς αυτόνομη και συχνά αντιδυτική πορεία της Τουρκίας.
Οι διαβεβαιώσεις των Αμερικανών σε ανώτατο επίπεδο είναι ότι η υπόθεση των F-35 θα προχωρήσει κανονικά και στόχος παραμένει να ολοκληρωθεί η διαδικασία και οι συμβάσεις να έχουν υπογραφεί έως το τέλος του έτους, ώστε να διατηρήσει και η Ελλάδα τις μονάδες που δέσμευσε στη γραμμή παραγωγής του μαχητικού με την προοπτική έναρξης υλοποίησης της σύμβασης και με παράδοση του πρώτου αεροσκάφους το νωρίτερο το 2028.
Ο σχεδιασμός
H Ελλάδα έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για την απόκτηση 20 αεροσκαφών με δικαίωμα άσκησης προαίρεσης για αγορά ακόμα 20, αν και ο συνολικός αριθμός θα εξαρτηθεί τελικά και από τον δημοσιονομικό χώρο που θα υπάρχει. Ο σχεδιασμός είναι τα πρώτα ζεύγη μαχητικών να προσγειωθούν σε ελληνικό έδαφος το 2028, στην 117 Πτέρυγα Μάχης στην Ανδραβίδα, όπου θα δημιουργηθεί και η μόνιμη βάση τους.
Μόλις το Στέιτ Ντιπάρτμεντ προωθήσει το αίτημα στο Κογκρέσο (σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται εντός του Φεβρουαρίου), θα ακολουθήσει η τυπική έγκρισή του και τότε θα αποσταλεί το Letter of Offer and Acceptance (LOA), θα γίνει η ανάρτησή του στην ιστοσελίδα της Defense Security Cooperation Agency (DSCA) και εφόσον δεν υπάρξει ένσταση στην προθεσμία των 14 ημερών, τότε θα ξεκινήσει η ουσιαστική διαπραγμάτευση των Αμερικανών με τη Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ). Στις διαπραγματεύσεις αυτές θα καθοριστούν και το επίπεδο εξοπλισμού των μαχητικών (από το οποίο θα εξαρτηθεί και το συνολικό κόστος), αλλά και οι όροι χρηματοδότησης του προγράμματος, καθώς η Αθήνα θα επιδιώξει να εξαντλήσει τις δυνατότητες χρηματοδότησης στο πλαίσιο του Foreign Military Financing (FMF).
Ενα ουσιαστικό θέμα βεβαίως που παραμένει σε εκκρεμότητα και θα επιλυθεί στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων είναι τι οπλισμό θα αποδεσμεύσει για τα ελληνικά F-35 η Ουάσινγκτον. Τα F-35 μπορεί να φέρουν ένα ευρύ φάσμα όπλων, πυραύλων αέρος-αέρος, πυραύλων αέρος-εδάφους, βόμβες και ρουκέτες, τα οποία προσδίδουν το πρόσθετο τακτικό και στρατηγικό πλεονέκτημα στο μαχητικό που κατά τα άλλα χαρακτηρίζεται μια υπερσύγχρονη και τεχνολογικά και ηλεκτρονικά εξελιγμένη πλατφόρμα.
Με την απόκτηση των F-35 από την Πολεμική Αεροπορία και σε συνδυασμό με τα Rafale και τα F-16 Viper, η Ελλάδα θα έχει ένα ποιοτικό και στρατηγικό πλεονέκτημα.
Τα F-35 έχουν ένα ευρύτατο φάσμα δυνατοτήτων μάχης, καθώς είναι Stealth και με προηγμένες δυνατότητες ηλεκτρονικού πολέμου που καθιστούν, αν όχι αδύνατη, τουλάχιστον εξαιρετικά δύσκολη την ανίχνευσή τους από τα εχθρικά ραντάρ. Με δυνατότητες σύντηξης αισθητήρων (Sensor Fusion) τα F-35 μπορούν να δέχονται και να επεξεργάζονται δεδομένα από πολλαπλούς αισθητήρες και ραντάρ ώστε ο πιλότος να έχει πλήρη εικόνα στο πεδίο μάχης. Με δυνατότητα υπερηχητικής πτήσης μπορούν να εκτελούν μεγάλου βεληνεκούς αποστολές, μεγαλύτερες από τα περισσότερα υπάρχοντα μαχητικά. Ακόμη, έχουν το σύστημα ψηφιακής σύνδεσης δεδομένων Link 16, που είναι το ίδιο με τις φρεγάτες Belharra και τα μαχητικά Rafale. Επομένως, το σημαντικό πλεονέκτημα είναι ότι ενοποιείται το πεδίο μάχης και οι Belharra και τα Rafale θα αποκτούν εικόνα επί του πεδίου που θα μεταδίδουν τα «αόρατα» F-35.
Στο τραπέζι βρίσκονται επίσης το πακέτο αγοράς των 35 ελικοπτέρων πολλαπλών ρόλων Βlack Hawk UH-60M, για τα οποία πιθανότατα ο πλήρης εξοπλισμός που προβλέπεται θα ζητηθεί κυρίως για τα τέσσερα ελικόπτερα που πρόκειται να ενταχθούν στη Διοίκηση Ειδικού Πολέμου, με το κόστος έτσι να φτάνει στο 1 δισ., καθώς και η προμήθεια δύο µεταχειρισμένων C-130 στην Πολεμική Αεροπορία, από τα πλεονάσματα της Αμερικανικής Αεροπορίας ή Εθνοφρουράς, αλλά και τα ΤΟΜΑ Brandley M2A2 από το πλεονάζον υλικό των ΗΠΑ.
Η νέα αντίληψη στα εξοπλιστικά παρουσιάστηκε και από τον υπουργό Αμυνας Νίκο Δένδια από το βήμα της Βουλής τον Νοέμβριο, όταν ουσιαστικά ανήγγειλε την «αξιολόγηση και προτεραιοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων» στη βάση των νέων μεταβαλλόμενων απειλών ασφαλείας, αλλά και με την εμπειρία από τον πόλεμο της Ουκρανίας, που αποτελεί πλέον πεδίο μελέτης για όλους τους στρατηγικούς αναλυτές και τους φορείς λήψης αποφάσεων για την αμυντική πολιτική και την ανάπτυξη νέων αμυντικών τεχνολογιών.
Μέγιστη συναίνεση
Ο κ. Δένδιας, μάλιστα, μίλησε για εθνική στρατηγική εξοπλισμών που θα πρέπει να έχει τη μέγιστη δυνατή συναίνεση ώστε να αξιοποιούνται πλήρως οι υπάρχοντες πόροι και πρόβαλε την ανάγκη προώθησης και νέων οπλικών συστημάτων μικρού κόστους με μέγιστα αποτελέσματα, έχοντας πλέον την εμπειρία του πολέμου της Ουκρανίας, και σε αυτά περιλαμβάνονται τα κάθε είδους drones, οι νέες τεχνολογίες αλλά και η Τεχνητή Νοημοσύνη.
Για το ΥΕΘΑ στις πρώτες προτεραιότητές του τίθενται η πλήρης αναδιάρθρωση και αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ΕΑΒ, η οποία πλέον έχει περάσει στον έλεγχο του υπουργείου, το σχέδιο ανάστασης των ΕΑΣ και η ίδρυση και ανάπτυξη του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Ερευνας και Ανάπτυξης Καινοτομίας, το οποίο θα στοχεύσει στην κινητοποίηση πόρων και διεθνών συνεργασιών για την προώθηση της έρευνας και της ανάπτυξης αμυντικής τεχνολογίας.
«Εχουμε μαχητικά και δεν έχουμε μεταγωγικά. Εχουμε άρματα και δεν έχουμε drones. Δεν υπάρχουν σενάρια ασκήσεων που να προβλέπεται συμμετοχή drones», τόνιζε ανώτατη πηγή.
Στο Πολεμικό Ναυτικό απαιτείται «ενδυνάμωση υπερηφάνειας» και ως παράδειγμα έγινε αναφορά στις ΜΕΚΟ, καθώς είναι άμεση προτεραιότητα η αναβάθμισή τους. Μείζον θέμα και η αναζήτηση τρόπων κάλυψης της ανάγκης για μεταγωγικά C-130, για τα οποία θα δοθεί προτεραιότητα στη συντήρηση και την αξιοποίηση του υπάρχοντος υλικού καθώς η ΕΑΒ έχει καθηλωμένα τα τελευταία χρόνια σχεδόν 15 αεροσκάφη. Η συντήρηση είναι το μεγάλο θέμα, καθώς, όσα νέα μέσα και αν αγοραστούν, σε λίγα χρόνια θα είναι προβληματικά και απαξιωμένα αν δεν υπάρξουν οι κατάλληλες δομές συντήρησης.
