Στην επιτάχυνση των διαδικασιών που απαιτούνται προκειμένου μέχρι το τέλος του έτους να έχει ολοκληρωθεί το γραφειοκρατικό σκέλος για την αγορά και τη σταδιακή ένταξη των μαχητικών αεροσκαφών 5ης γενιάς F-35 στην Πολεμική Αεροπορία, το ταχύτερο δυνατό, προχωρά το υπουργείο Αμυνας. Η επιστροφή του υπουργού Νίκου Παναγιωτόπουλου από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου και είχε σειρά επαφών τόσο στην Ουάσινγκτον με τον Αμερικανό ομόλογό του Λόιντ Οστιν όσο και στο Φορτ Γουόρθ του Τέξας με τους επικεφαλής της κατασκευάστριας εταιρείας Lockheed Martin, κινητοποίησε περαιτέρω την ελληνική πλευρά. Εγινε κατανοητό ότι αν η χώρα μας θέλει να προλάβει τα χρονοδιαγράμματα παραλαβής των αεροσκαφών που η ίδια έχει θέσει στους Αμερικανούς, θα πρέπει οι αρμόδιες υπηρεσίες να τρέξουν ακόμη πιο γρήγορα τη σχετική αλληλογραφία. Στο πλαίσιο αυτό καταρτίζεται ήδη, προκειμένου μέχρι το τέλους του έτους να είναι έτοιμο προς αποστολή στις ΗΠΑ, το LOA (Letter of Agreement), η επιστολή δηλαδή που θα περιγράφει τις τεχνικές και επιχειρησιακές λεπτομέρειες της συμφωνίας ανάμεσα στις δύο πλευρές.
Στις προθέσεις της χώρας μας είναι να κατοχυρώσει άμεσα τη θέση της στη γραμμή παραγωγής του F-35, καθώς υπάρχει η ανησυχία λόγω της μεγάλης ζήτησης του μαχητικού από μια πλειάδα κρατών, κυρίως της Ευρώπης. Αν χαθεί πολύτιμος χρόνος μπορεί, αντί για το τέλος της δεκαετίας, όπως προβλέπεται, η Ελλάδα να αρχίσει να παραλαμβάνει αεροσκάφη στις αρχές της επόμενης. Σύμφωνα με πληροφορίες, το θέμα επισημάνθηκε προς τον κ. Παναγιωτόπουλο κατά τη συνάντηση που είχε με τον επικεφαλής του προγράμματος (Joint Program Office) του αεροσκάφους F-35 αντιπτέραρχο Μάικλ Σμιτ, ο οποίος αφού σημείωσε ότι εξετάζονται τα περιθώρια αύξησης του ρυθμού παραγωγής των αεροσκαφών, τόνισε πως μέχρι το τέλος της δεκαετίας συνολικά σε διάφορες Πολεμικές Αεροπορίες του πλανήτη θα πετούν περισσότερα από 550 μαχητικά F-35. Η χώρα μας τρέχει να προλάβει άλλες χώρες που επίσης έχουν εκφράσει ενδιαφέρον απόκτησης του αμερικανικού μαχητικού, όπως η Τσεχία, η κυβέρνηση της οποίας ανακοίνωσε στις αρχές της εβδομάδας ότι πρόκειται να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για την αγορά 24 μαχητικών αεροσκαφών F-35 Lightning II για την Πολεμική της Αεροπορία.
Σύντομη παράδοση
Βασικός στόχος της ελληνικής πλευράς είναι η δημιουργία δύο μοιρών F-35, αλλά και η παραλαβή των πρώτων αεροσκαφών να γίνει ακόμη και μέσα στο 2027 (αντί του 2028), καθώς η ενεργοποίηση της ρήτρας οψιόν αγοράς θα μπορούσε να καθυστερήσει υπερβολικά λόγω της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης, αλλά και άλλων αστάθμητων παραγόντων. «Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας έχει αυξήσει δραματικά το ενδιαφέρον απόκτησης F-35 από πολλές χώρες του πλανήτη, οι οποίες μέχρι πρότινος διέθεταν μικρούς αμυντικούς προϋπολογισμούς και σχετικά συρρικνωμένους αεροπορικούς στόλους. Επίσης το τουρκικό λόμπι στην Ουάσινγκτον θα μπορούσε να κινηθεί προκειμένου να μπλοκάρει την ενεργοποίηση της ρήτρας οψιόν αγοράς, επικαλούμενο την ανατροπή της ισορροπίας ισχύος στη ΝΑ Μεσόγειο υπέρ της Ελλάδας και της αναλογίας του 7 προς 10 σε ό,τι αφορά τους εξοπλισμούς ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία», αναφέρουν χαρακτηριστικά κύκλοι της Π.Α.
Να σημειώσουμε πως το ΥΠΕΘΑ σκοπεύει, με βάση και την επιστολή αιτήματος (Letter of Request) που απέστειλε στις ΗΠΑ πριν από περίπου έναν μήνα, στην απόκτηση 20+20 αεροσκαφών, με τις οικονομικές παραμέτρους της συμφωνίας να έχουν, επίσης, τεθεί σε διαβούλευση ανάμεσα στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας και το υπουργείο Οικονομικών. Κατά τους τελευταίους μήνες έχουν ενταθεί οι σχετικές συζητήσεις ανάμεσα στα δύο υπουργεία προκειμένου να βρεθούν οι πόροι χρηματοδότησης του συγκεκριμένου προγράμματος αλλά και να καθοριστούν οι τρόποι και χρόνοι εκταμίευσης των χρημάτων προς την αμερικανική πλευρά. Η χώρα μας, έχοντας ήδη δεσμεύσει σημαντικά ποσά για την ενίσχυση της άμυνάς της, επιδιώκει, σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα απόκτησης των F-35, να καταστήσει τις πληρωμές οπισθοβαρείς, να τις μεταφέρει δηλαδή όσο πιο πίσω γίνεται χρονικά.
Το θέμα των πληρωμών για τα F-35, όπως και τις δυνατότητες συμπαραγωγής τους στις εγκαταστάσεις της ΕΑΒ, το έθεσε ο κ. Παναγιωτόπουλος και στους συνομιλητές του κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στις ΗΠΑ, επικαλούμενος την αγαστή συνεργασία που υπάρχει ανάμεσα στη Lockheed Martin και την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία, σε ό,τι αφορά τόσο την αναβάθμιση των 84 ελληνικών F-16 σε επίπεδο Viper όσο και την κατασκευή μέρους των δευτερευόντων συγκροτημάτων του μεταγωγικού αεροσκάφους C-130 J. Μάλιστα ενδεικτικό της συνέπειας της ελληνικής πλευράς ως προς την τήρηση των υποχρεώσεών της, αλλά και της πρόθεσης της Lockheed Martin να αναβαθμιστεί η συγκεκριμένη συνεργασία ήταν το γεγονός ότι σε συμβολικό επίπεδο ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της εταιρείας Γκρέγκορι Μ. Ούλμερ κατά τη συνάντηση που είχε με τον ΥΕΘΑ, επέλεξε να του προσφέρει ως δώρο μια μινιατούρα του C-130 J. Να σημειώσουμε πως ο κ. Παναγιωτόπουλος είχε την ευκαιρία να ενημερωθεί από πρώτο χέρι και αναλυτικά για τις διαδικασίες παραγωγής και τις επιχειρησιακές δυνατότητες των μαχητικών αεροσκαφών 5ης γενιάς F-35, στο πλαίσιο της ξενάγησης που του έγινε στη γραμμή παραγωγής των μαχητικών στις υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις του Φορτ Γουόρθ. Να προσθέσουμε πως όσον αφορά στην απόκτηση των συγκεκριμένων μαχητικών αεροσκαφών από την Ελλάδα, ο κ. Παναγιωτόπουλος το έθεσε πολύ ψηλά στην ατζέντα και κατά τη συνάντηση που είχε με τον Αμερικανό ομόλογό του Λόιντ Οστιν, τονίζοντας ότι η προμήθειά τους από την Ελλάδα αποτελεί νέο ορόσημο στη στρατηγική συνεργασία των δύο χωρών, το οποίο θα συμβάλει στην αποτρεπτική ικανότητα της χώρας και στη στενότερη συνεργασία και διαλειτουργικότητα των Ενόπλων Δυνάμεων Ελλάδος και ΗΠΑ.
Ελληνικά F-16 στην Κύπρο
Την ίδια στιγμή η επικείμενη ένταξη των F-35 στο ελληνικό οπλοστάσιο έχει ενεργοποιήσει μια πρώιμη συζήτηση ανάμεσα στην κυπριακή και την αμερικανική πλευρά (καταρχήν) ως προς την παραχώρηση ενός αριθμού μαχητικών F-16 Block-30 (τα πρώτα που είχε αποκτήσει η χώρα μας, μέσω της περιβόητης «αγοράς του αιώνα» επί κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου) της Πολεμικής Αεροπορίας, στην Κύπρο. Οι συζητήσεις άρχισαν ανάμεσα στις δυο χώρες γιατί είναι απαραίτητη η προηγούμενη άδεια της Ουάσινγκτον. Σύμφωνα με πληροφορίες, στις σχετικές συζητήσεις έχει τεθεί το ενδεχόμενο η παραχώρηση των αεροσκαφών να γίνει είτε υπό μορφή leasing, είτε μέσω απευθείας αγοράς από τη Λευκωσία. Στέλεχος με γνώση των σχετικών συζητήσεων επεσήμανε πως η εν λόγω κουβέντα μπορεί να αποτελέσει μια βάση συμφωνίας ανάμεσα στις δύο πλευρές. Η συνέχεια θα εξαρτηθεί και από την πορεία των αμερικανοτουρκικών σχέσεων αλλά και από τον βαθμό που η Ουάσινγκτον θα θελήσει να συνδράμει στην απόσυρση και αναπλήρωση του οπλοστασίου της Κύπρου, η πλειονότητα του οποίου αποτελείται από οπλικά συστήματα σοβιετικής και ρωσικής κατασκευής. Σύμφωνα, πάντως, με διπλωματικές πηγές ο τέως Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Τζέφρι Πάιατ και νυν υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ με αρμοδιότητα τα θέματα ενέργειας είχε επανειλημμένως εκφράσει την άποψη ότι έχει έρθει η ώρα για την Κύπρο να απαλλαγεί από τα σοβιετικής κατασκευής όπλα… Ως προς τα συγκεκριμένα αεροσκάφη, πάντως, να επισημάνουμε πως αρχικά για την αγορά τους είχαν ενδιαφερθεί η Κροατία και η Βουλγαρία, αλλά οι σχετικές διαδικασίες τελικά δεν προχώρησαν. Σε κάθε περίπτωση η μεταβίβασή τους σε τρίτη χώρα δεν αναμένεται να γίνει πριν από την είσοδο των F-35 σε ενεργό υπηρεσία στην Π.Α., καθώς η τεταμένη κατάσταση που υπάρχει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν επιτρέπει την απόσυρσή τους από το ελληνικό οπλοστάσιο τα επόμενα χρόνια.
Ως προς την πλήρη άρση του εμπάργκο όπλων κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, να προσθέσουμε πως αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους που έχει θέσει η Λευκωσία. Ηδη μάλιστα από τον περασμένο Μάιο έχουν ξεκινήσει οι σχετικές θεσμικές διαδικασίες, ενώ το θέμα εξετάζεται από τους αρμόδιους φορείς των ΗΠΑ προκειμένου να ληφθούν οι ανάλογες αποφάσεις ενδεχομένως ακόμη και μέσα στο έτος. Η Κυπριακή Δημοκρατία άλλωστε έχει εκπληρώσει όλες τις προϋποθέσεις του Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act of 2019, που ψήφισε το Αμερικανικό Κογκρέσο ύστερα από πρόταση των γερουσιαστών Μενέντεζ και Ρούμπιο και ως εκ τούτου θεωρεί ότι το θέμα θα έχει αίσια κατάληξη.
Στρατός Ξηράς και Ναυτικό
Την ίδια στιγμή με γρήγορους ρυθμούς εξελίσσεται η υλοποίηση των υπολοίπων εξοπλιστικών προγραμμάτων που τρέχουν οι Ενοπλες Δυνάμεις, με σημαντικότερα την προμήθεια των νέων κορβετών για το Πολεμικό Ναυτικό και την αναβάθμιση των αρμάτων μάχης Leopard. Ως προς την αναβάθμιση των γερμανικής κατασκευής αρμάτων μάχης, η χώρα μας σκοπεύει να προχωρήσει στον εκσυγχρονισμό περίπου των 2/3 από τα 350 άρματα μάχης Leopard 1A5 και Leopard 2Α4 που διαθέτει και τα οποία αποτελούν τη βασική γραμμή άμυνας της Θράκης. Ο εκσυγχρονισμός τους πρόκειται να πραγματοποιηθεί εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα ώστε μεγάλο μέρος των χρημάτων να επιστρέψει στην εγχώρια βιομηχανία και να απασχοληθούν και ελληνικά χέρια.
Ως προς τις εγκαταστάσεις αναβάθμισής τους αυτές θα δημιουργηθούν σε ήδη προϋπάρχοντες χώρους στη Σίνδο ή στον Βόλο. Πιθανόν να υπάρξουν σχετικές ανακοινώσεις για το θέμα αυτό από τον πρωθυπουργό στην ομιλία του στη ΔΕΘ. Σε ό,τι αφορά την ελληνογερμανική συνεργασία, με πολύ γρήγορους ρυθμούς προχωρά και η ένταξη των τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης τύπου Marder στο ελληνικό οπλοστάσιο. Τα πρώτα 10 Marder θα έρθουν στη χώρα μας μέσα στον Αύγουστο και θα ακολουθήσει μία ακόμη παρτίδα μέσα στον Σεπτέμβριο. Να υπενθυμίσουμε πως η χώρα μας παραχώρησε έναν σημαντικό αριθμό τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης ανατολικογερμανικής προελεύσεως τύπου ΒΜΡ-1 (παραλαβής 1994) προκειμένου να σταλούν στην Ουκρανία και συμφώνησε με τη Γερμανία την ταυτόχρονη αντικατάστασή τους με ίσο αριθμό τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης γερμανικής κατασκευής τύπου Marder. Οσον αφορά τις κορβέτες, να σημειώσουμε πως το Πολεμικό Ναυτικό στις αξιολογήσεις του προέκρινε την ιταλική πρόταση και ακολουθεί η γαλλική, ενώ τρίτη είναι η ολλανδική.
Στα συν των ιταλικών κορβετών τύπου Doha είναι ότι η κατασκευή τους προβλέπεται να γίνει σε ελληνικά ναυπηγεία, αφού οι Ιταλοί ενδιαφέρονται να αποκτήσουν τα Ναυπηγεία Ελευσίνας. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, μετά από την πτώση της κυβέρνησης Ντράγκι, η όποια απόφαση για τις κορβέτες θα πάει λίγο πιο πίσω και σίγουρα μέχρι να ξεκαθαρίσει πλήρως η κατάσταση στο ιταλικό πολιτικό σκηνικό. Τέλος, στις προθέσεις του υπουργείου Αμυνας είναι να φέρει σύντομα στη Βουλή το σχέδιο νόμου που αφορά τα θέματα (θεσμικά και οικονομικά) των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων.
