Γνωστά και άγνωστα περιστατικά που έφεραν Ελλάδα και Τουρκία, ένα βήμα πριν τη σύγκρουση
Από την ιστορική φράση του Ανδρέα Παπανδρέου «Βυθίσατε το Χόρα» στην κρίση του 1976 μέχρι την έξοδο του Σισμίκ στο Αιγαίο το 1987 και από την κρίση των Ιμίων μέχρι τη σημερινή εν δυνάμει αντιπαράθεση των δύο στόλων με αφορμή την τουρκική παράνομη NAVTEX που δεσμεύει μία τεράστια θαλάσσια περιοχή ανατολικά της Κρήτης για την διεξαγωγή ερευνών εντοπισμού υδρογονανθράκων, οι φορές που ελληνικά και τουρκικά πολεμικά σκάφη βρέθηκαν μια ανάσα από το να ανοίξουν πυρ δεν ήταν και λίγες.
Στις περισσότερες, γνωστές τουλάχιστον, περιπτώσεις το διακύβευμα ήταν σχεδόν το ίδιο: η προστασία ενός ωκεανογραφικού που πραγματοποιούσε έρευνες για την εξεύρεση είτε πετρελαίου – τις πρώτες δεκαετίες – είτε φυσικού αερίου τα τελευταία χρόνια.
Δίπλα στις παραπάνω κρίσεις για τις οποίες έχει χυθεί άπλετο μελάνι, έχουν υπάρξει κάποιες μικρότερες που είτε κρατήθηκαν κρυφές είτε πέρασαν στα «ψιλά» γράμματα της δημοσιότητας. Μία από αυτές ήταν η αντιπαράθεση της ελληνικής φρεγάτας «Νικηφόρος Φωκάς» με την τουρκική φρεγάτα TCG Gelibolu, στις 21 Οκτωβρίου 2016. Όλα ξεκίνησαν όταν η τουρκική φρεγάτα απείλησε να βυθίσει το σκάφος επιστημονικών ερευνών RV Med Surveyor, στο οποίο η Ελλάδα είχε δώσει άδεια να κάνει έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, νότια του Καστελόριζου.
Μπροστά στην τουρκική απειλή, το υπουργείο Εθνικής Άμυνας θα δώσει εντολή στον «Νικηφόρο Φωκά», που έπλεε στην περιοχή, να σπεύσει σε υποστήριξη του RV Med Surveyor. Το ελληνικό πολεμικό πλοίο με το που έφτασε στην περιοχή όπου εξελίσσονταν το περιστατικό, τοποθετήθηκε άμεσα μεταξύ του ερευνητικού πλοίου και της τουρκικής φρεγάτας κατά τέτοιο τρόπο που να μην αφήνει καμιά αμφιβολία για το τι θα συνέβαινε αν η τουρκική φρεγάτα τολμούσε να ανοίξει πυρ. Για αρκετή ώρα και από πολύ κοντινή απόσταση οι δύο φρεγάτες αντάλλασαν «προειδοποιήσεις». Παράλληλα το τουρκικό πλοίο είχε προχωρήσει στη στοχοποίηση της ελληνικής φρεγάτας χρησιμοποιώντας το ραντάρ ελέγχου πυρός. Ο «Νικηφόρος Φωκάς», ανταπέδωσε άμεσα και η ένταση διήρκεσε μέχρις ότου RV Med Surveyor να αποχωρήσει από την περιοχή μετά την ολοκλήρωση της αποστολής του.
Η φρεγάτα «Νικηφόρος Φωκάς» ήταν βασικός πρωταγωνιστής σε ένα ακόμη ελληνοτουρκικό επεισόδιο, το οποίο συνέβη δύο χρόνια αργότερα, και πάλι στην περιοχή του Καστελόριζου.
Ήταν Οκτώβρης του 2018 όταν η Τουρκία θα στείλει το ερευνητικό πλοίο Barbaros και πάλι για έρευνες μες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα νότια του Καστελλόριζου, συνοδεία τεσσάρων συνοδευτικών ναυτικών μέσων, εκ των οποίων 3 φρεγάτες και 1 υποβρύχιο. Ο συγκεκριμένος στολίσκος βρέθηκε σχεδόν εξαρχής αντιμέτωπος με την ελληνική φρεγάτα και το πλήρωμά της, το οποίο τον καλούσε να εγκαταλείψει την περιοχή. Ο κυβερνήτης του Barbaros όχι μόνο δεν έμεινε αμέτοχος στις κλήσεις διά ασυρμάτου του κυβερνήτη της «Νικηφόρος Φωκάς» αλλά με περίσσιο θράσος την καλούσε να εγκαταλείψει τα τουρκικά ύδατα. Υπακούοντας σε άνωθεν εντολές, ο κυβερνήτης της ελληνικής φρεγάτας επιχείρησε να μπλοκάρει το τουρκικό ερευνητικό κάνοντας ελιγμούς γύρω του. Δείχνοντας το μεγαλείο της ελληνικής ναυτοσύνης, το ελληνικό σκάφος δεν πτοήθηκε από τις προσπάθειες των τουρκικών πολεμικών να το εμποδίσουν, καταφέρνοντας να φτάσει σε απόσταση μόλις 40 μέτρων μπροστά από το Barbaros, απειλώντας το ευθέως με βύθιση. Το απότομα κράτημα και ανάποδα ολοταχώς που έδωσε εντολή ο κυβερνήτης του Barbaros για να αποφύγει την σύγκρουση είχε ως συνέπεια να μπερδευτούν τα αγόμενα (σ.σ. ηχοβολιστικά καλώδια) και να πάθει πολύ μεγάλη ζημιά. Έπειτα από τη συγκεκριμένη εξέλιξη οι τούρκοι αποχώρησαν από την περιοχή, δίνοντας έτσι τέλος σε ένα ακόμη ελληνοτουρκικό επεισόδιο.
Λίγα χρόνια νωρίτερα, τον Νοέμβριο του 2008 θα λάβει χώρα ένα ακόμη περιστατικό στην ίδια σχεδόν περιοχή με τα δύο προηγούμενα. Αυτή τη φορά θα ήταν η Τουρκία που θα έστελνε το νορβηγικό ερευνητικό πλοίο MALENE OSTERVOLD για έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Το νορβηγικό σκάφος ενεργώντας για λογαριασμό της τουρκικής εταιρίας πετρελαίων (ΤΡΑΟ) θα αποπλεύσει από το λιμάνι της Μερσίνας, συνοδευόμενο από τη τουρκική φρεγάτα GEDIZ με σκοπό να πραγματοποιήσει έρευνες σε περιοχή 80 ναυτικά μίλια νότια-νοτιανατολικά του Καστελόριζου εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Στην περιοχή θα σπεύσει άμεσα η κανονιοφόρος Ρ-61 «Πολεμιστής». Το πρώτο πράγμα που θα κάνει το ελληνικό σκάφος θα είναι να καλέσει τα δύο πλοία, να διακόψουν τη δραστηριότητα τους γιατί βρίσκονται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Χρειάστηκε να περάσουν 3 ημέρες – 14 με 16 Νοεμβρίου- καθ’ όλη τη διάρκεια των οποίων τα δύο πολεμικά πλοία βρέθηκαν να στέκονται αντίκρυ ανταλλάσοντας «προειδοποιήσεις», προτού το νορβηγικό πλοίο και η τουρκική φρεγάτα αναγκαστούν να αποχωρήσουν.
Ένα από τα πιο πρόσφατα περιστατικά αντιπαράθεσης μεταξύ ενός ελληνικού και ενός τουρκικού πολεμικού πλοίου σημειώθηκε το περασμένο Πάσχα στην περιοχή των Ιμίων. Πιο συγκεκριμένα ήταν τις πρώτες βραδινές ώρες της Δευτέρα του Πάσχα, όταν σε πολύ κοντινή απόσταση από τις ελληνικές βραχονησίδες σημειώθηκε ένα ιδιότυπο μπρα ντε φερ ανάμεσα σε μία κανονιοφόρο του Πολεμικού Ναυτικού που εκτελούσε περιπολία και σε ένα τουρκικό πλοίο ανθυποβρυχιακού πολέμου. Όλα ξεκίνησαν όταν το τουρκικό πλοίο, πλαισιωμένο στην πορεία και από έναν αριθμό ακτοφυλακίδων, προσπάθησε να παρεμποδίσει τον πλου της κανονιοφόρου του Πολεμικού Ναυτικού ενόσω επιχειρούσε να προσεγγίσει τα Ίμια και αυτό παρά το γεγονός ότι το ελληνικό πλοίο έπλεε δυτικά των νησίδων, δηλαδή ξεκάθαρα εντός ελληνικών χωρικών υδάτων. Παράλληλα, ωστόσο, οι Τούρκοι προχώρησαν ακόμη ένα βήμα πιο πέρα τις προκλήσεις τους, εμποδίζοντας το ελληνικό σκάφος ακόμη και κατά τον πλου του προς την Καλόλιμνο.
Το συγκεκριμένο περιστατικό και η δράση των τουρκικών ναυτικών δυνάμεων κινηματογραφήθηκε από την κανονιοφόρο, με το σχετικό βίντεο να στέλνεται σχεδόν σε πραγματικό χρόνο στο Αρχηγείο Στόλου. Η αντίδραση της ελληνικής πλευράς υπήρξε ωστόσο εξαιρετικά γρήγορη, ενώ άμεση ήταν και η ενημέρωση των ανώτερων κλιμακίων της κυβέρνησης, αφού το περιστατικό αξιολογήθηκε ως πολύ σοβαρό. Στο πλαίσιο αυτό, κινήθηκαν και οι εντολές που δόθηκαν από πλευράς του Αρχηγού Στόλου αντιναυάρχου Παναγιώτη Λυμπέρη. Το ελληνικό πλοίο έλαβε διαταγή όχι μόνο να παραμείνει στην περιοχή, αλλά και να βάλει πλώρη προς την ανατολική πλευρά των Ιμίων λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα για την περίπτωση που απαιτηθεί. Επρόκειτο για μία κίνηση η οποία όχι μόνο ξάφνιασε τους τούρκους, αλλά και τους προκάλεσε έντονο εκνευρισμό, ενδεικτικό του οποίου ήταν το γεγονός ότι κάποια μέλη των τουρκικών ακτοφυλακίδων εμφανίστηκαν από τη μια στιγμή στην άλλη, να φορούν… σωσίβια.
