Σε τροχιά ευθείας σύγκρουσης βρέθηκαν χθες η επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς η ανάληψη συλλογικής δράσης για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη φαίνεται πως επηρεάζει δυσμενώς το Κρεμλίνο, περισσότερο από ό,τι εκείνο αφήνει να εννοηθεί. Πρωτίστως, διότι η Ευρώπη εξακολουθεί να παραμένει ψηλά στο «πελατολόγιο» της Ρωσίας ως προς τις εξαγωγές φυσικού αερίου, καταβάλλοντας υπέρογκα χρηματικά ποσά για την προμήθειά του, αν και η ευρωπαϊκή εξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα αγγίζει πλέον μόλις 9%, δηλαδή ποσοστό σημαντικά υποπολλαπλάσιο από όλα τα προηγούμενα χρόνια.
Ως «αιτία πολέμου» μεταξύ των Βρυξελλών και της Μόσχας ανέκυψε η πρόθεση της ΕΕ να επιβάλει πλαφόν, δηλαδή ανώτατο όριο στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου, ώστε να συγκρατήσει τις τιμές όσο το δυνατόν χαμηλότερα, καθώς ο ευρωπαϊκός χειμώνας προμηνύεται εξαντλητικός για τις οικονομικές δυνατότητες εκατομμυρίων νοικοκυριών σε όλη την Ευρώπη.
«Ο στόχος είναι πολύ σαφής. Πρέπει να περικόψουμε τα έσοδα της Ρωσίας που χρησιμοποιεί ο Πούτιν για να χρηματοδοτήσει αυτόν τον φρικτό πόλεμο κατά της Ουκρανίας», δήλωσε χαρακτηριστικά χθες η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία εξήγησε ότι η επιβολή πλαφόν είναι κάτι που μπορεί να εφαρμοστεί πολύ γρήγορα. «Έχουμε εργαστεί πολύ σκληρά τον τελευταίο μήνα για να διασφαλίσουμε ένα δίχτυ αλληλεγγύης – σημαντικό για τα κράτη-μέλη – που διασφαλίζει ότι το φυσικό αέριο θα ρέει εκεί που υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη», σημείωσε.
Παράλληλα, «η ΕΕ έχει εξασφαλίσει άλλους προμηθευτές για την προμήθεια του φυσικού αερίου, έτσι ώστε να μην μπορεί πια να εκβιάζεται από τον Πούτιν», επισήμανε η Πρόεδρος της Επιτροπής, σημειώνοντας ότι ήδη η Μόσχα έχει κόψει ολικώς ή μερικώς το φυσικό αέριο σε 13 κράτη-μέλη. «Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να ενισχυθούμε, να πάμε σε άλλους προμηθευτές και να έχουμε αλληλεγγύη μεταξύ μας», κατέληξε.
Λίγες ώρες αργότερα, η Νορβηγία γνωστοποίησε στην κ. φον ντερ Λάιεν την αύξηση της εγχώριας παραγωγής της σε φυσικό αέριο, προκειμένου να τροφοδοτήσει ακολούθως την ΕΕ, σε μια προσπάθεια να εξευρεθούν άμεσα εναλλακτικές πηγές, μπροστά στον εκβιασμό που επιχειρεί ο Ρώσος πρόεδρος στους Ευρωπαίους, θέτοντας ως προϋπόθεση επαναλειτουργίας του αγωγού Nord Stream 1 την πλήρη άρση των δυτικών κυρώσεων.
Μπροστά στη χειραγώγηση των ενεργειακών ευρωπαϊκών αγορών και τις «αστρονομικές τιμές» των ρωσικών ορυκτών καυσίμων, «θα καταθέσουμε μέτρα για την προστασία των ευάλωτων καταναλωτών και επιχειρήσεων» διαμήνυσε, με ορίζοντα την 14η Σεπτεμβρίου η κ. φον ντερ Λάιεν, με το Ρώσο πρόεδρο να σηκώνει το γάντι, λέγοντας πως σε περίπτωση εισαγωγής πλαφόν, οι ρωσικές στρόφιγγες θα παραμείνουν ερμητικά κλειστές.
Από πλευράς του, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν απέρριψε χθες τις αιτιάσεις της Δύσης ότι η Μόσχα χρησιμοποιεί ως όπλο το φυσικό αέριο, επαναλαμβάνοντας ότι η χώρα του θα σταματήσει να παρέχει φυσικό αέριο και πετρέλαιο, εφόσον επιβληθεί πλαφόν στις τιμές των ρωσικών πηγών ενέργειας. Ο ίδιος, μάλιστα, χαρακτήρισε ως «ανόητη» την κίνηση της Δύσης να επιβάλει ανώτατο όριο σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο αντίστοιχα, προειδοποιώντας πως σε μια τέτοια περίπτωση, η Μόσχα θα αποχωρήσει από τα συμβόλαια προμηθειών της.
Απαριθμώντας, επιπλέον, τις ενδεχόμενες συνέπειες από την επιβολή πλαφόν, ο Ρώσος Πρόεδρος προέβλεψε ότι μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε σε αυξήσεις των τιμών, αλλά και των αστρονομικών κερδών για την οικονομία της χώρας του. Συγκεκριμένα, ανέφερε πως το πλεόνασμα του προϋπολογισμού θα φθάσει στα 24,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, ενώ το ΑΕΠ θα μειωθεί κατά «περίπου 2% ή και λίγο παραπάνω», χωρίς να του εμπνέει κανενός είδους ανησυχία.
Σύννεφα ύφεσης
Στον αντίποδα, αντί για κέρδη η ΕΕ εξακολουθεί να εγγράφει μέρα με την μέρα και νέες, πολυδιάστατες ζημιές, σε σημείο που να διαγράφονται στον ευρωπαϊκό ορίζοντα τα πρώτα σύννεφα ύφεσης. Στην κατεύθυνση αυτή, συναγερμό σήμανε χθες ο Επίτροπος Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι, καθώς προειδοποίησε πως «ο κίνδυνος ύφεσης αυξάνεται» στην ΕΕ, ενώ προέβλεψε ότι «θα μπορούσαμε να οδεύουμε προς έναν από τους πιο δύσκολους χειμώνες εδώ και γενιές». Άλλωστε, οι τιμές του φυσικού αερίου ήταν στα τέλη Αυγούστου 15 φορές υψηλότερες πριν από την πανδημία της Covid-19 και σχεδόν διπλασιάστηκαν σε σύγκριση με τον περασμένο Ιούλιο, με αποτέλεσμα ο πληθωρισμός να καταγράψει νέο ρεκόρ στην ευρωζώνη τον Αύγουστο, φθάνοντας το 9,1%.
«Οι συνθήκες χρηματοδότησης στενεύουν ταυτόχρονα στην Ευρώπη και στον κόσμο. Το ευρώ έπεσε κάτω από την ισοτιμία 1:1 προς το δολάριο για πρώτη φορά εδώ και 20 χρόνια και οι εξελίξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Κίνα δείχνουν πως η εξωτερική ζήτηση θα παραμείνει αδύναμη» παρατήρησε ακόμη ο Επίτροπος Οικονομίας, υπενθυμίζοντας, ωστόσο, ότι η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat) αναθεώρησε προς τα πάνω τα ποσοστά ανάπτυξης για το πρώτο και δεύτερο τρίμηνο σε 0,7% και 0,8% αντίστοιχα στην ευρωζώνη.
Δύσκολες ημέρες, όμως, προβλέπει για την ευρωπαϊκή ήπειρο και η Citigroup, προβλέποντας αποκλιμάκωση των τιμών του φυσικού αερίου από το 2025 και εξής. «Η Ευρώπη θα πρέπει να περιμένει μέχρι τα τέλη της δεκαετίας πριν δει οποιαδήποτε ανακούφιση από τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου», εκτιμά ειδικότερα η Citigroup Inc, δηλαδή «κάπου μεταξύ 2025 και 2027 θα δούμε τις τιμές στην Ευρώπη να επιστρέφουν στο σημείο που ήταν στις αρχές του 2021», σύμφωνα με το Bloomberg.
Ευρωπαϊκό μέτωπο
Οι ζοφερές ημέρες που περιμένουν την Ευρώπη, κατά τους αναλυτές, έχουν αφυπνίσει τις ευρωπαϊκές ηγεσίες, με το Γερμανό Καγκελάριο, Όλαφ Σολτς, να καλεί χθες τις ευρωπαϊκές δυνάμεις σε κοινό μέτωπο κατά της ενεργειακής ακρίβειας.
Συγκρατημένα αισιόδοξος, ο Γερμανός καγκελάριος υποστήριξε ότι οι τιμές της ενέργειας θα μειωθούν σε εβδομάδες και όχι σε μήνες, ενώ συμπλήρωσε ότι «υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, θα δούμε σε αυτό το θέμα αποφάσεις και σε ευρωπαϊκό επίπεδο». Παράλληλα, δήλωσε πως δεν θεωρεί ότι εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης θα προκληθούν «λαϊκές εξεγέρσεις» το φθινόπωρο και τον χειμώνα και σημείωσε χαρακτηριστικά ότι δεν δίνει σημασία σε «τέτοιες Κασσάνδρες».
Στο κάλεσμα του Γερμανού Καγκελάριου ανταποκρίθηκε άμεσα και η νέα Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Λιζ Τρας, σχολιάζοντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πως μίλησε χθες με τον κ. Σολτς «σχετικά με την ενεργειακή ανθεκτικότητα ως απάντηση στις προκλήσεις που προκάλεσε ο παράνομος πόλεμος του Πούτιν». «Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία είναι σημαντικοί οικονομικοί εταίροι και ανυπομονώ να συνεργαστούμε για την άμυνα για την υποστήριξη της δημοκρατίας και της ελευθερίας στην Ευρώπη» τόνισε η κ. Τρας, παρακολουθώντας στο εξής το βηματισμό των κρατών – μελών της ΕΕ.
Εν τω μεταξύ, για έναν χειμώνα «ζωής και θανάτου για πολλές δραστηριότητες» κάνουν λόγο 40 εκπρόσωποι της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, μεταξύ των οποίων από ελληνικής πλευράς οι κ. Μυτιληναίος, Λώλος (Βιοχάλκο) και Κοντολέων (ΕΒΙΚΕΝ). Στην κοινή επιστολή της, η «αφρόκρεμα» της ευρωπαϊκής βιομηχανίας εξηγεί πως πολλές μονάδες κλείνουν και κάποιες άλλες βρίσκονται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, καθώς «βασικά μέταλλα, μέταλλα για μπαταρίες και άλλα είναι απαραίτητα σε μεγαλύτερες ποσότητες για την ανάπτυξη των υποδομών δικτύων της ΕΕ για τα ηλεκτρικά οχήματα, τα φωτοβολταϊκα πάνελ, τις ανεμογεννήτριες και τους ηλεκτρολύτες υδρογόνου…» δεν είναι προσβάσιμα, όπως αναφέρουν.
Το μπλοκ των «διαπραγματευτών»
Πέραν των ισχυρών οικονομικών συνεπειών, ο επώδυνος απογαλακτισμός της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα παράγει και πολιτικές παρενέργειες, αφήνοντας ζωτικό χώρο σε ευρωσκεπτικιστικές ή αμφιλεγόμενες φωνές, οι οποίες κερδίζουν ολοένα και μεγαλύτερη δυναμική, επιχειρώντας στροφή προς τη Ρωσία. Αρχής γενομένης από την Ιταλία, όπου χθες ο πρώην Πρωθυπουργός και νυν αρχηγός του κόμματος Φόρτσα Ιτάλια, Σίλβιο Μπερλουσκόνι υποστήριξε ότι «μαζί με την Άνγκελα Μέρκελ θα μπορούσε να προσπαθήσει να αναλάβει διαμεσολάβηση με τον Πούτιν» κι ενώ η Ιταλία οδεύει προς τα δεξιά, σύμφωνα με τις προεκλογικές δημοσκοπήσεις.
«Στην φάση αυτή, δεν βλέπω να υπάρχει καμία οικονομική απώλεια για τον Πούτιν. Πιστεύω ότι είναι σε θέση να αντέξει τις κυρώσεις και την υιοθέτηση του πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, αλλά στηρίζω την θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης», περιέγραψε ο Καβαλιέρε, ενώ θέση ανοιχτά υπέρ της Μόσχας έλαβε χθες και ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τονίζοντας -στο περιθώριο περιοδείας του στη Σερβία- πως «όσο προσπαθείτε να κάνετε έναν τέτοιο πόλεμο με προκλήσεις απέναντι στην Ρωσία, δεν πρόκειται να έχετε αποτελέσματα».
