Θεόδωρος Κατσανέβας: Από το ΠΑΚ και το ΠΑΣΟΚ, στην οικογένεια Παπανδρέου, τον Σημίτη και τη μάχη για δραχμή

Ο απροσδόκητος θάνατος του Θεόδωρου Κατσανέβα το πρωί του Σαββάτου από κορωνοϊό, έφερε και πάλι στο προσκήνιο τα τραγικά παιχνίδια που παίζει καμιά φορά η μοίρα: Ο δραστήριος πανεπιστημιακός και βετεράνος πολιτικός είχε μόλις εμβολιαστεί όταν τον χτύπησε ο ιός, πιθανόν ακριβώς πριν ο οργανισμός του προλάβει να αναπτύξει τα αντισώματα που προφυλάσσουν από τη βαριά ασθένεια.

Και παρότι οι πολιτικές σχέσεις του Θεόδωρου Κατσανέβα με τον παραδοσιακό χώρο του ΠΑΣΟΚ είχαν από καιρό τραυματιστεί, η άρρηκτη σχέση του με την οικογένεια Παπανδρέου, η ιστορική του διαδρομή από τον καιρό του αντιδικτατορικού αγώνα και η διαρκής παρουσία του στα δημόσια πράγματα, με ιδιαίτερα αιχμηρές ιδέες τα τελευταία χρόνια, κάνουν τουλάχιστον τον κόσμο της λεγόμενης προοδευτικής παράταξης να εκφράζει την οδύνη του γι αυτή την τραγική εξέλιξη.

Μπορεί ο Θεόδωρος Κατσανέβας να ταυτίστηκε για ένα μεγάλο διάστημα στη συνείδηση της κοινής γνώμης ως «ο γαμπρός του Ανδρέα», ωστόσο είχε μία εξόχως ενδιαφέρουσα και αυτόνομη πορεία και πριν παντρευτεί την κόρη του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ Σοφία, αλλά και μετά το διαζύγιό τους, ή και τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου.

Άλλωστε οι αναφορές του στο χώρο της προοδευτικής παράταξης και του ΠΑΣΟΚ έχουν τις ρίζες του από την περίοδο της αντιχουντικής δράσης, όταν συμμετείχε στο ΠΑΚ Αγγλίας. Και είναι αμφίβολο εάν τον βοήθησε καθοριστικά και στη διάρκεια του χρόνου η ένταξή του στην οικογένεια Παπανδρέου, καθώς οι φήμες και τα δημοσιεύματα για την ταραγμένη σχέση του με τον Ανδρέα έπαιρναν και έδιναν επί σειρά ετών.

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ το 1974, έχοντας πέρα από τις αντιδικτατορικές περγαμηνές και εξαιρετικές σπουδές. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Warwick της Βρετανίας (Μ.Α. στις Εργασιακές Σχέσεις) και στο London School of Economics (βγήκε με διδακτορικό δίπλωμα στην Οικονομική της Εργασίας). Διόλου ευκαταφρόνητα προσόντα για το νεότευκτο Κίνημα και το επίπεδο του πολιτικού προσωπικού, που κατέκλυσε τις τάξεις του ΠΑΣΟΚ, αμέσως μετά την ίδρυσή του. Ήταν άλλωστε μόλις 27 ετών στην έναρξη της μεταπολίτευσης.

Ο γάμος του με τη Σοφία Παπανδρέου, τη μεγάλη κόρη του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ – το δεύτερο παιδί του μετά τον Γιώργο – λειτούργησε κομβικά στην πολιτική του καριέρα και μάλλον είναι δύσκολο να αξιολογηθεί εάν τον βοήθησε ή του προκάλεσε εμπόδια, ως προς την πολιτική του πορεία πάντα. Κι αυτό διότι σε μία εποχή που το ΠΑΣΟΚ ανερχόταν ιλιγγιωδώς στα πολιτικά πράγματα της χώρας, τα «συντροφικά» μαχαιρώματα, οι ανταγωνισμοί και οι εσωκομματικές συγκρούσεις ήταν δυναμικά φαινόμενα σε παρασκήνιο και προσκήνιο. Ακόμα και για το πώς τον έβλεπε ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρχαν τουλάχιστον αντιφατικά στοιχεία, με πολλά δημοσιεύματα να ισχυρίζονται ότι δεν διατηρούσαν και τις καλύτερες σχέσεις από ένα σημείο και μετά.

Η επιστημονική του κατάρτιση πάντως οδηγεί τον Θεόδωρο Κατσανέβα στην σημαντική κομματική επιτροπή, που το 1981 διαμόρφωσε το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ για τα κοινωνικά θέματα. Ο ίδιος τοποθετήθηκε μετά τις νικηφόρες εκλογές πρόεδρος του ΟΑΕΔ, ενώ αμέσως μετά τη δεύτερη εκλογική νίκη το 1985 αναλαμβάνει διοικητής του Ι.Κ.Α.

Παράλληλα ανεβαίνει στην κομματική ιεραρχία και το 1987 εκλέγεται μέχρι και μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου. Παραμένει ωστόσο άγνωστο ποιες ήταν οι πραγματικές σχέσεις του με τον Ανδρέα εκείνη την περίοδο και τα επόμενα χρόνια και πώς αυτά επηρέασαν το status του στο ΠΑΣΟΚ.

Είναι ενδεικτικό ότι ο Θεόδωρος Κατσανέβας βρέθηκε ακόμα και σε δικαστικές διαμάχες με τον δημοσιογράφο Σπύρο Καρατζαφέρη και τη Wikipedia, για το εάν ο Ανδρέας Παπανδρέου τον χαρακτήριζε «όνειδος» – η τότε σύζυγός του Σοφία είχε ταχθεί με το μέρος του σημειωτέον.

Σε κάθε περίπτωση πάντως ο Θόδωρος Κατσανέβας ήταν εξαιρετικά επιφυλακτικός, ου μην και φανερά αντίθετος με την επιλογή του Ανδρέα να χωρίσει την Μαργαρίτα και να προχωρήσει στη ζωή του με τη Δήμητρα Λιάνη, γεγονός που μεγάλωσε το χάσμα ανάμεσά τους. Παρότι ο Θεόδωρος Κατσανέβας δεν έκανε κάτι περισσότερο από τα περισσότερα μέλη της οικογένειας Παπανδρέου, η στάση του αυτή επιβάρυνε κι άλλο το περίεργο κλίμα στις σχέσεις τους. Έτσι, αν και είχε εκλεγεί βουλευτής στις τρεις εκλογές ήττας του 1989 και του 1990, αποτυγχάνει να μπει στη Βουλή στις νικηφόρες εκλογές του 1993.

Πολύ αναμενόμενα, στη μάχη της διαδοχής στο ΠΑΣΟΚ το 1996 ο Θεόδωρος Κατσανέβας παίρνει το μέρος του Κώστα Σημίτη και μάλλον την επόμενη οκταετία έχει την πιο καλή του πολιτική περίοδο, αφού εκλέγεται βουλευτής εκείνη τη χρονιά, ενώ το 2000 ως πρώτος επιλαχών ξαναμπαίνει στη Βουλή, στη θέση της Μιλένας Αποστολάκη που έχασε την έδρα στο εκλογοδικείο.

Το σημείο καμπής στην πολιτική του καριέρα είναι το 2004, όταν λόγω της υπογραφής που έβαλε μαζί με άλλους 9 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ στην τροπολογία για το Πόρτο Καρράς, ο Γιώργος Παπανδρέου τον θέτει εκτός ψηφοδελτίων.

Νωρίτερα, το 2000 είχε τερματίσει τις όποιες σχέσεις του με την οικογένεια Παπανδρέου, καθώς είχε διαλυθεί ο γάμος του με τη Σοφία, η οποία είχε ζητήσει διαζύγιο. Προφανώς και εξ αυτού του λόγου, δεν υπήρξε ποτέ ξανά σημείο επαφής με τον μετέπειτα πρωθυπουργό και πρώην κουνιάδο του.

Μετά την οικονομική και πολιτική κρίση του 2010, ο Θόδωρος Κατσανέβας πέρασε στον αντιμνημονιακό αγώνα και την 1η Μαΐου 2013 ίδρυσε πολιτικό κόμμα, με όνομα «Δραχμή, Ελληνική Δημοκρατική Κίνηση Πέντε Αστέρων» – εμπνεόμενος μάλλον από τον Ιταλό κωμικό Πέπε Γκρίλο. Ζητούσε μέσω δημοψηφίσματος να επιστρέψει η Ελλάδα στη δραχμή. Το εγχείρημα απέτυχε παταγωδώς καθώς στις ευρωεκλογές του 2014 έλαβε μόλις 8.792 ψήφους και ποσοστό 0,15%.

Το 2019 έκανε μία τελευταία προσπάθεια να επανέλθει στα πολιτικά πράγματα, καθώς εντάχθηκε στην Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου, ο οποίος όμως παρότι τον ανακοίνωσε ως υποψήφιο βουλευτή στις εκλογές εκείνης της χρονιάς στη συνέχεια τον έθεσε εκτός ψηφοδελτίου και η βραχύβια αυτή σχέση τέλειωσε άδοξα.